Przedsiębiorca (podatnik VAT czynny) nabył usługi informatyczne od firmy X (podatnik VAT czynny). Usługi te zostały nabyte wyłącznie na cele działalności opodatkowanej VAT. Usługi te nie były przez firmę X ewidencjonowane na kasie rejestrującej, a przedsiębiorca otrzymał fakturę, która jednak nie zawierała NIP nabywcy. Czy przedsiębiorca może dokonać odliczenia podatku VAT z tego dokumentu?
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). W świetle art. 86 ust. 1 i art. 88 ustawy o VAT prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje czynnym podatnikom VAT jedynie w sytuacji, gdy dokonywane zakupy mają ścisły związek z czynnościami opodatkowanymi. Odliczyć zatem można podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika. Nie jest natomiast możliwe dokonywanie odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które są wykorzystywane do czynności zwolnionych z podatku oraz niepodlegających opodatkowaniu. Istota problemu w analizowanej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy przedsiębiorca może dokonać odliczenia VAT z otrzymanej faktury, na której brak jest numeru NIP nabywcy.
Obowiązkowe elementy
Zgodnie z art. 106e ust. 1 ustawy o VAT faktura powinna m.in. jednoznacznie określać imiona i nazwiska lub nazwy podatnika (sprzedawcy) i nabywcy oraz ich adresy; a także ich numery identyfikacji dla celów VAT (tj. w praktyce NIP). Faktura powinna zawierać dane nabywcy towaru lub usługi i tym samym dokumentować rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, a jako wystawca i nabywca powinni widnieć faktyczni uczestnicy transakcji. Każdorazowo należy ustalić więc nabywcę towaru lub usługi, który powinien wynikać z zawartej umowy.
Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Zatem co do zasady muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi przepisami. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową faktury, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało. Faktura potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy o VAT mają wyłącznie znaczenie dowodowe. Jedynie braki merytoryczne faktury mogą wywołać skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania, a także doprowadzić do niewłaściwego określenia wysokości podatku.
Błędy mniejszej wagi
O prawidłowości faktur wystawianych i otrzymywanych przez podatników powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe. Nie ma podstawy do kwestionowania faktur, w tym prawa do odliczenia podatku naliczonego, wyłącznie z powodu braków mających charakter tzw. wadliwości mniejszej wagi. Są to tego rodzaju wadliwości, które, co prawda, powodują, że faktura nie odpowiada wymogom określonym w przepisach, jednak same w sobie nie wpływają na przedmiot i podstawę opodatkowania.
Należy zauważyć, że chociaż faktura powinna zawierać dane dotyczące nabywcy wymienione w art. 106e ustawy o VAT, to jednak niewskazanie niektórych z tych informacji nie wyklucza możliwość jego identyfikacji na podstawie pozostałych danych zawartych na fakturze. Brak NIP nabywcy na wystawionej fakturze przy jednoczesnym prawidłowym wskazaniu pozostałych danych podmiotu będącego nabywcą jest wadą techniczną, niewyłączającą możliwości zweryfikowania dokonania zdarzenia gospodarczego i prawidłowego określenia nabywcy towaru, a jednocześnie pozostającą bez znaczenia dla wysokości zobowiązania podatkowego. Niemniej jednak opisany błąd powinien być skorygowany w ten sposób, aby faktura odzwierciedlała faktycznie dokonaną transakcję pomiędzy podmiotami gospodarczymi prawidłowo oznaczonymi zgodnie z przepisami ustawy o VAT.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury uzależnione jest od spełnienia warunków wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, a także od niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT. W art. 88 ustawy o VAT enumeratywnie określono listę przypadków, w których podatnik został pozbawiony prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony. W tym katalogu nie został wskazany brak NIP nabywcy na otrzymanej fakturze jako przesłanka negatywna powodująca utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego (w sytuacji, gdy faktura odzwierciedla prawdziwe zdarzenie gospodarcze). Zatem brak numeru NIP na fakturze nie przesądza o braku prawa do odliczenia VAT.
Podsumowując, skoro nabyte usługi informatyczne zostały nabyte wyłącznie na potrzeby czynności opodatkowanych VAT, to – przy założeniu, że nie wystąpią okoliczności wymienione w art. 88 ustawy o VAT (a taką nie jest niewskazanie numeru NIP na fakturze) – należy uznać, że przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego z otrzymanej faktury, mimo że nie zawiera ona NIP nabywcy. Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (interpretacje indywidualne dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 sierpnia 2022 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.306.2022.2.KP; z 12 lipca 2022 r., nr 0112-KDIL3.4012.195.2022.1.AK; dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 listopada 2013 r., nr ILPP1/443-757/13-3/HW).
Uwaga! Wskazany błąd na fakturze (brak NIP nabywcy) powinien być skorygowany za pomocą not korygujących (ewentualnie faktury korygującej).
Inaczej w przypadku ewidencjonowania na kasie fiskalnej
Istotne dla analizowanej sprawy jest, że sprzedaż była udokumentowana wyłącznie fakturą, tj. nie była ewidencjonowana na kasie fiskalnej. Należy bowiem pamiętać, że stosownie do art. 106b ust. 5 ustawy o VAT w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie wtedy, gdy paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej. ©℗
Podstawa prawna
art. 15 art. 86 ust. 1, art. 88, art. 106b ust. 5, art. 106e ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180)
