- Jeszcze w marcu zaproponujemy, by państwa automatycznie wymieniały między sobą informacje o interpretacjach i decyzjach podatkowych*). Przed wakacjami pojawią się kolejne propozycje zmierzające do tego, aby firmy płaciły podatki tam, gdzie osiągają dochody - uważa Pierre Moscovici, komisarz Komisji Europejskiej ds. ekonomicznych i finansowych, podatków i ceł.
Na jakim etapie znajdują się prace nad zapowiadaną jeszcze w listopadzie 2014 r. całościową reformą systemu VAT? Komisja Europejska zaproponowała wtedy pięć scenariuszy opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych. Czy zarekomenduje też wprowadzenie obniżonej stawki podatku i likwidację preferencji w tym zakresie?
Pracujemy nad oszacowaniem wpływu każdego z zaproponowanych scenariuszy na interesy przedsiębiorców i poszczególnych krajów członkowskich. W tym zakresie przygotowywany jest dokument ekspercki, który powinniśmy otrzymać do analizy w połowie bieżącego roku. Na jego podstawie w 2016 r. zaprezentuję szczegóły dalszych kroków, jakie podejmie komisja. Nasze prace nad wyborem najlepszego scenariusza opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych nie mają bezpośredniego przełożenia na strukturę i wysokość stawek VAT przyjętych przez poszczególne kraje członkowskie. Komisja Europejska niewątpliwie wolałaby prostszy system stawek VAT. Musimy jednak brać pod uwagę to, że wiele dzisiejszych komplikacji bierze się ze specjalnych derogacji, które przysługują państwom członkowskim. Wiele z nich miało obowiązywać czasowo, ale w praktyce nigdy nie zostały uchylone. Trudnością jest też to, że wszystkie decyzje w tej materii muszą być podjęte jednogłośnie. Dlatego w kontekście nowego systemu stawek VAT najpierw chcemy przyjrzeć się wszystkim derogacjom. Dziś jest za wcześnie na jakiekolwiek szczegóły, ale jeszcze podczas tej kadencji komisji chcemy przedstawić nasze propozycje.
Coraz więcej krajów wprowadza zmiany podatkowe, które nie mają podstawy w dyrektywie VAT. Na przykład Włochy od początku 2015 r. wprowadziły częściowo mechanizm split payment. Dodatkowo obniżyły stawkę VAT na sprzedaż książek elektronicznych, mimo że KE za taki sam krok pozwała Francję i Luksemburg przed Trybunał Sprawiedliwości UE (5 marca 2015 r. Komisja wygrała sprawę – red.). Czy za każdym razem, gdy państwo członkowskie wprowadzi takie odstępstwo, Komisja będzie składać skargi do TSUE, czy też weźmie pod uwagę tego typu pomysły w trakcie prac nad reformami w VAT?
Będziemy czujnie śledzić, czy państwa członkowskie nie naruszają przepisów dyrektywy. Jeśli chodzi o Włochy, to niedawno otrzymaliśmy od tamtejszego rządu wniosek derogacyjny. Jest on oparty na art. 395 dyrektywy, (który przewiduje, że Rada UE jednomyślnie na wniosek KE może upoważnić poszczególne państwa członkowskie do wprowadzenia szczególnych środków stanowiących odstępstwo od przepisów dyrektywy w celu upraszczania poboru VAT lub zapobiegania niektórym formom unikania opodatkowania – red.). Włosi proszą o zezwolenie na stosowanie mechanizmu poboru podatku, zgodnie z którym VAT od dostaw towarów i usług świadczonych na rzecz organów administracji publicznej jest płacony na specjalne konto bankowe. Aktualnie badamy ten wniosek i najpóźniej w ciągu ośmiu miesięcy albo poprzemy derogację albo się jej sprzeciwimy. W każdej takiej sytuacji Rada UE musi jednogłośnie poprzeć naszą propozycję derogacji.
W krótkim czasie odnotowaliśmy dwa skandale podatkowe. Najpierw aferę Lux Leaks, dzięki której dowiedzieliśmy się o specjalnym podejściu władz Luksemburga do międzynarodowych korporacji i zawieranych przez nie porozumień w zakresie cen transferowych. Potem na jaw wyszła kolejna afera – Swiss Leaks. Okazało się że wiele zamożnych osób wykorzystywało pomoc banku HSBC do unikania podatków w krajach swojej rezydencji. Jak komisja chce przeciwdziałać takim skandalom w przyszłości?
Przede wszystkim przypomnę, że unikanie opodatkowania może przybrać formę nielegalną (przez osoby fizyczne, prawne bądź trusty), bądź legalną – agresywną optymalizację podatkową, polegającą na wykorzystaniu obowiązujących przepisów i ewentualnych różnic w systemach podatkowych w celu obniżenia obciążeń podatkowych. W grudniu 2014 r. Rada UE przyjęła dyrektywę, która ustaliła na 2017 r. początek automatycznej wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi. To powinno pozwolić na pełną podatkową przejrzystość. Ważną częścią naszych starań o fiskalną przejrzystość będzie projekt automatycznej wymiany informacji o interpretacjach i decyzjach podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi. Przedstawimy go w połowie marca tego roku.
Sama legalna, agresywna optymalizacja podatkowa to zjawisko złożone, którego nie zwalczy pojedyncza inicjatywa legislacyjna ani krajowa, ani międzynarodowa. W tym celu lepiej koordynować wiedzę o wydanych przez poszczególne kraje interpretacjach i decyzjach podatkowych.
W 2012 r., w ramach walki z agresywną optymalizacją, Komisja przyjęła kompleksowy plan działania w celu walki z wyłudzeniami podatkowymi. Popieramy także koordynację polityki podatkowej w kontekście kodeksu postępowania, który ma ograniczyć szkodliwą konkurencję fiskalną. Zaproponowaliśmy także poprawki do dyrektywy o opodatkowaniu spółek zależnych, zgodnie z którymi niedawno Rada UE przyjęła unijną generalną klauzulę przeciw unikaniu opodatkowania oraz zgodziła się na załatanie dziury pozwalającej na unikanie opodatkowania dzięki wykorzystaniu instrumentów hybrydowych.
W tej kadencji głównym celem komisji jest dbałość o to, aby korporacje i inne podmioty płaciły podatki tam, gdzie osiągają swoje dochody, i o to, aby nie unikały daniny przez wykorzystanie mechanizmów optymalizacyjnych. Jeszcze przed wakacjami zaprezentujemy plan działania, który pozwoli nam osiągnąć taki uczciwy i wydajny system podatkowy.
Czy mamy w ogóle szansę wygrać wojnę z wyłudzeniami VAT? Czy poza zmianami w dyrektywie Bruksela pracuje nad innym orężem?
Mamy już taką broń – jest nią współpraca administracyjna. Na wymianę informacji o oszustwach pozwala m.in. rozporządzenie Rady UE z 7 października 2010 r. w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie wartości dodanej. Pozwala to na szybsze dzielenie się danymi o transakcjach wewnątrzwspólnotowych przez poszczególne administracje podatkowe. To zaś daje im więcej czasu na właściwą analizę i wykorzystanie zebranych informacji.
Walka z wyłudzeniami VAT, jako jednym z najgroźniejszych i bardzo powszechnych przestępstw, jest prowadzona także w ramach założonej w 2010 r. EMPACT (Europejskiej Multidyscyplinarnej Platformy Przeciwko Zagrożeniom Przestępstwami). Pozwala ona na współpracę krajowych instytucji walczących z przestępstwami oraz instytucji unijnych.
Kiedy możemy się spodziewać wdrożenia w państwach członkowskich projektu Standardowej Deklaracji VAT? Czy dane o 15 mld euro, jakie miałyby dzięki temu zaoszczędzić firmy unijne, są nadal aktualne?
Nad tym projektem ciągle trwają dyskusje, zarówno polityczne, jak i techniczne, w Radzie UE. Początkowe szacunki, które zakładały 15 mld euro oszczędności dla przedsiębiorców, mogą zostać obniżone, jeśli w ramach kompromisu w Radzie przepadnie część z zaproponowanych przez nas uproszczeń. Na razie za wcześnie jest, aby podawać jakiekolwiek wiążące liczby.
Jaka jest przyszłość projektu CCCTB (Wspólnej Skonsolidowanej Podstawy Opodatkowania w podatku od osób prawnych). Niektóre kraje, w tym Polska, silnie przeciw niemu protestowały. Czy komisja porzuciła ten pomysł?
Wręcz przeciwnie, projekt CCCTB jest, obok walki z wyłudzeniami podatku i automatyczną wymianą informacji o interpretacjach podatkowych, jednym z priorytetów mojej kadencji (chodzi o stworzenie katalogu wspólnych zasad ustalania podstawy opodatkowania, które firmy stosowałyby, niezależnie od miejsca prowadzenia działalności; na podstawie przyjętej metody podziału byłyby określane udziały każdego członka grupy, a od nich byłby obliczany podatek według stawek przyjętych w poszczególnych państwach UE – red). Trwają ciągle prace nad różnymi aspektami tej koncepcji, ale zbliżamy się do osiągnięcia kompromisu. Uważam, że trzeba dać nowy impuls dyskusji nad CCCTB w Radzie UE, bo od 2011 r. zmienił się podatkowy krajobraz. Naszym pierwszym krokiem będzie marcowy pakiet podatkowej przejrzystości, w którym odniesiemy się do najbardziej palących problemów. Kilka miesięcy później zaproponujemy drugi pakiet działań, w którym zaproponujemy jak komisja chce osiągnąć sprawiedliwy i wydajny system opodatkowania CIT. W tym drugim pakiecie znajdą się m.in. nasze pomysły na nowe otwarcie projektu CCCTB. Towarzyszyć im będą propozycje wdrożenia do naszych prac nad CIT pewnych aspektów projektu BEPS, nad którym pracuje OECD. Komisja aktywnie współdziała z OECD w ramach tego projektu i koordynuje stanowisko poszczególnych państw członkowskich wobec proponowanych zmian. Prace nad projektem BEPS przyspieszyły i mamy nadzieję, że zakończą się – tak jak planowano – w 2015 r.
*) Chodzi o wszelkie porozumienia firm z fiskusem, na mocy których są im przyznawane korzyści podatkowe. Tego rodzaju decyzje są wydawane np. przez rząd Luksemburga, z czego aktywnie korzystały wielkie koncerny. Niewiele wspólnego z tym mają polskie interpretacje indywidualne i ogólne
