Subskrybuj nas na Youtube
Pracownik nie nabywa uprawnień do odprawy, gdy sam za uprzedzeniem rozwiązuje umowę o pracę. Świadczenie to będzie się należało, gdy pracodawca zaproponuje zatrudnionemu rażąco niekorzystne nowe warunki pracy lub płacy
Kwestią często poruszaną przez pracowników jest prawo do odprawy pieniężnej w razie nieprzyjęcia przez zatrudnionego nowych warunków pracy lub płacy. Chodzi o świadczenie wynikające z ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 ze zm., czyli tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych). Zagadnienie to było wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Orzecznictwo było rozbieżne.
W związku z tym rzecznik praw obywatelskich wystąpił do Sądu Najwyższego o wydanie jednolitego stanowiska. Ten w uchwale z 18 czerwca 2009 r. (sygn. akt III PZP 1/09, OSNP 2011/3–4/32) stwierdził, że pracownik, który pozbawił się zatrudnienia w trybie art. 231 par. 4 k.p. nie nabywa, co do zasady, prawa do odprawy pieniężnej przewidzianej w art. 8 ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych, chyba że przyczyną rozwiązania stosunku pracy była poważna zmiana warunków pracy na niekorzyść pracownika.
– W przypadku gdyby odmowa pracownika urzędu skarbowego pozostawania w zatrudnieniu związana była z drastycznym obniżeniem dotychczas otrzymywanego wynagrodzenia za pracę, rozstrzygając spór o odprawę, sąd pracy mógłby uznać, że świadczenie takie powinno zostać pracownikowi wypłacone, gdyż ostateczne przyczyny rozwiązania umowy leżały wyłącznie po stronie pracodawcy – tłumaczy Piotr Wojciechowski.
Sąd Najwyższy w wyroku z 5 sierpnia 2009 r. (sygn. akt II PK 275/08, Lexis.pl nr 3026619) wyjaśnił, że w myśl art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych odprawa przysługuje w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego. Do jej warunków, oprócz rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę (także na mocy porozumienia stron) i określonej minimalnej liczby zatrudnionych pracowników, należy rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Na podstawie art. 10 tej ustawy odprawa przysługuje także w przypadku tzw. zwolnień indywidualnych, jeżeli następują one wyłącznie z przyczyn niedotyczących pracowników. Jednakże przejście zakładu pracy stanowiące powód rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 231 par. 4 k.p. może w określonych okolicznościach stanowić przyczynę niedotyczącą pracownika w rozumieniu ustawy o zwolnieniach grupowych.
Zdaniem SN ta sytuacja nie będzie miała miejsca, gdy pracownik rozwiązał stosunek pracy wyłącznie z przyczyn jego dotyczących, np. z powodów osobistych, zmiany miejsca zamieszkania, uzyskania możliwości korzystniejszego zatrudnienia. Jest oczywiste, że w takich wypadkach akt wypowiedzenia stosunku pracy nie ma nic wspólnego z warunkami zatrudnienia u nowego pracodawcy, a pracownik tylko korzysta z przyznanego mu szczególnego uprawnienia do rozwiązania stosunku pracy. Inaczej natomiast należałoby ocenić sytuację, w której pracownik podejmuje akt woli rozwiązania stosunku pracy z powodu istotnego pogorszenia warunków pracy u nowego pracodawcy.