Połączenie organów podatkowych nastąpi w formie przejęcia zakładu pracy. Okoliczność ta nie może być wyłącznym powodem wypowiedzenia warunków płacy lub pracy
Nowelizacja w art. 42 przewiduje, że od 1 kwietnia pracownicy urzędów skarbowych stają się pracownikami izb skarbowych. W terminie 14 dni od momentu przejęcia dyrektorzy izb będą musieli zawiadomić na piśmie pracowników o zmianach, jakie nastąpiły w zakresie ich stosunków pracy. Informacji tej szefowie izb nie będą musieli przekazywać naczelnikom urzędów skarbowych. Proces konsolidacji nie będzie miał bowiem wpływu na ich akty powołania.
W procesie zmiany pracodawcy będzie miał zastosowanie art. 231 par. 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1502). Zgodnie z tym przepisem w terminie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę pracownik może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Strach przed utratą etatu
Konsolidacja urzędów podatkowych to z pewnością rewolucja w tym dziale administracji. W dotychczasowej formule skarbówka funkcjonuje od przełomu lat 80. i 90. ub. wieku. Proces centralizacji niewątpliwie, gdyż takie było jego założenie, będzie miał wpływ na zatrudnienie pracowników. Nie obędzie się więc bez emocji.
Nie ma urzędu skarbowego oraz izby skarbowej, która nie byłaby sparaliżowana strachem dotyczącym nadchodzących zmian – twierdzi pracownik fiskusa, proszący o zachowanie anonimowości.
Uspokaja się pracowników, aby dalej spokojnie pracowali bez obaw o swoje miejsca pracy, ale jak będzie - tego nikt nie wie. Zatrudnieni nie krytykują tych zmian z obawy o swoje miejsca pracy. Nastroje w urzędach są bardzo złe, pracownicy są zrezygnowani, co z pewnością przekłada się na ich wydajność. Pozostaje tylko czekać na to, co przyniosą zmiany – dodaje urzędnik.
Obowiązki informacyjne
Procedura przejęcia urzędów skarbowych przez izbę, uregulowana w kodeksie pracy, uruchamia się już przed faktyczną konsolidacją. Zgodnie z art. 231 par. 1 k.p. o przejściu zakładu pracy zarówno nowy, jak i dotychczasowy pracodawca informują pisemnie pracowników. Musi to nastąpić na co najmniej 30 dni przed przewidywanym terminem przejścia, czyli do 27 lutego 2015 r.
Zasady powiadamiania pracowników zależą od tego, czy w danym urzędzie działają związki zawodowe.
Jeśli nie działają związki zawodowe, należy sporządzić i doręczyć pracownikom urzędów skarbowych pisma o przewidywanym terminie przejścia urzędu skarbowego na izbę skarbową, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, a w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania. Należy je skierować imiennie do każdego z pracowników – wyjaśnia Rafał Krawczyk, sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu.
Powinny one zostać podpisane przez dotychczasowego i nowego pracodawcę, czyli zarówno przez dyrektora izby skarbowej, jak i naczelnika urzędu skarbowego. Identycznej treści pisma podpisane przez dyrektora izby otrzymać powinni pracownicy tej jednostki – podkreśla sędzia.
Jeśli w urzędzie i izbie działają zakładowe organizacje związkowe, pisma informacyjne przekazuje się tylko tym organizacjom. W tym przypadku poinformowanie też musi nastąpić na 30 dni przed konsolidacją.
– Uchybienie 30-dniowemu terminowi nie powoduje żadnych skutków w kwestii przejęcia pracowników – twierdzi sędzia Rafał Krawczyk.
Przejęcie z automatu
Z mocy prawa 1 kwietnia 2015 r. nastąpi przejęcie pracowników zatrudnionych dotychczas w urzędach skarbowych przez izby skarbowe, które stają się nowymi pracodawcami.
– Ponieważ nowelizacja z 15 stycznia 2015 r. nie przewiduje żadnych innych konsekwencji prawnych związanych z dotychczasowym zatrudnieniem pracowników urzędów skarbowych, należy przyjąć, że warunki pracy i płacy oferowane dotychczas przejmowanym pracownikom pozostają na tym samym poziomie i nie ulegają zmianie z mocy samego procesu przejęcia. Sam fakt transferu pracowników ma jedynie charakter faktyczny, co w praktyce oznacza, że zmienia się jedynie instytucja zatrudniająca pracowników – twierdzi Piotr Wojciechowski, adwokat w kancelarii Raczkowski, Paruch.
WAŻNE
Dyrektor izby nie musi zawierać umów o pracę z pracownikami przejmowanych urzędów skarbowych.
Samo przejęcie pracowników nie ma bezpośredniego wpływu na treść ich stosunku pracy, ponieważ nowy pracodawca, jakim będzie izba skarbowa, wchodzi w prawa i obowiązki dotychczasowego – uważa Rafał Krawczyk, sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu.
Dokonane wypowiedzenie jest ważne
Przejęcie praw i obowiązków wynikających z umów o pracę nie dotyczy stosunków nawiązanych na podstawie kontraktów cywilnoprawnych (np. umowa-zlecenie czy o dzieło).
W wyniku połączenia urzędów skarbowych z izbą nie zmienia się charakter umów o pracę przejętych pracowników. Oznacza to, że umowa o pracę na czas nieokreślony zawarta z dotychczasowym pracodawcą nie przekształca się w umowę terminową, i odwrotnie (por. wyrok SN z 16 listopada 2004 r., sygn akt. I PK 23/04).
Konsolidacja jednostek podatkowych nie likwiduje skutku rozwiązującego wypowiedzenia umowy o pracę, dokonanego przez dotychczasowego pracodawcę przed 1 kwietnia 2015 r. Jeżeli pracownik nie zgadza się z wypowiedzeniem, powinien je zakwestionować przed sądem. Jeżeli sąd uzna wymówienie za niezgodne z prawem lub nieuzasadnione, pracownik może zostać przywrócony do pracy u nowego pracodawcy, będącego pracodawcą przejmującym (wyrok SN z 16 lipca 2014 r., sygn akt II PK 262/13, Legalis nr 1044888). [przykład 1]
PRZYKŁAD 1
Zmiana pracodawcy w trakcie okresu wypowiedzenia
Naczelnik urzędu skarbowego 31 stycznia 2015 r. wypowiedział pracownikowi angaż zawarty na czas nieokreślony. Pracuje on w tej jednostce od pięciu lat. Okres wypowiedzenia w jego przypadku będzie trwał trzy miesiące. Do rozwiązania umowy dojdzie zatem 30 kwietnia 2015 r. Nie ma znaczenia, że w trakcie biegu okresu wymówienia nastąpiły zmiany podmiotowe po stronie pracodawcy.
Decyzja o odejściu, ale bez gratyfikacji
Decyzja o odejściu, ale bez gratyfikacji

Zobacz również
Wiedza o zmianach
Zgodnie z art. 42 ust. 2 nowelizacji z 15 stycznia 2015 r. przejmowani pracownicy mają zostać w ciągu 14 dni od przejęcia pisemnie poinformowani o zmianach, jakie nastąpiły w zakresie ich stosunków pracy.
Treść informacji przekazywanej pracownikowi powinna ograniczać się zasadniczo wyłącznie do zmiany nazwy dotychczasowego pracodawcy – uważa mec. Piotr Wojciechowski.
Oświadczenia nowego pracodawcy nie mogą jednocześnie stanowić o zmianie dotychczasowych warunków pracy i płacy – podkreśla prawnik.
Podobnie twierdzi Rafał Krawczyk, sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu. Jego zdaniem w większości przypadków obowiązek informacyjny ograniczy się do poinformowania zatrudnionych o zmianie pracodawcy. W ocenie sędziego, jeżeli pisma te będą jednak kierowane do pracowników przenoszonych do innych komórek organizacyjnych, to muszą obejmować tę informację. Część pracowników może otrzymać wypowiedzenia warunków pracy, a urzędnicy decyzje o przeniesieniu na inne stanowisko.
Nie ma przeszkód prawnych, aby w piśmie wystosowanym do przejmowanych pracowników nowy pracodawca przekazał informację o zamiarach związanych z kontynuacją zatrudnienia, np. w sferze uprawnień socjalnych, zamierzonych zmianach w zakresie warunków pracy i płacy czy konieczności przekwalifikowania lub podniesienia kwalifikacji zawodowych, w związku z oczekiwaniami nowego pracodawcy wobec przejmowanych pracowników – wyjaśnia Piotr Wojciechowski.
Zerwanie angażu za uprzedzeniem
Z art. 42 nowelizacji wynika, że do konsolidacji organów podatkowych stosuje się art. 231 par. 4 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracownik może w ciągu dwóch miesięcy od przejścia zakładu pracy, czyli do 1 czerwca 2015 r., za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. W praktyce oznacza to, że stosunek pracy w takim przypadku rozwiąże się z zatrudnionym po siedmiu dniach od złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę. [przykład 2]
PRZYKŁAD 2
Decyzja pracownika
Pracownik zatrudniony przed 1 kwietnia 2015 r. w urzędzie skarbowym 24 kwietnia uprzedzi dyrektora izby o rozwiązaniu umowy o pracę. Jego stosunek pracy rozwiąże się 1 maja 2015 r.
Uprawnienie to przysługuje pracownikom zatrudnionym u pracodawcy przejmowanego, czyli tym, którzy byli zatrudnieni w urzędzie skarbowym.
Decyzja pracownika spowoduje dla niego takie skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem. Pracownikowi nie będzie więc przysługiwało wynagrodzenie za okres wypowiedzenia ani odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia (uchwała SN z 10 października 2000 r., sygn. akt III ZP 24/00, OSNAPiUS 2001/3/63). Pozytywnym skutkiem tej decyzji dla pracownika będzie brak potrzeby wyczekiwania sześć miesięcy na zasiłek dla bezrobotnych. Świadczenie to przez ten okres nie przysługuje, gdy pracownik rozwiązał angaż na mocy porozumienia stron lub sam go jednostronnie wypowiedział.
Dwumiesięczny termin do ewentualnego podjęcia decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy umożliwia pracownikowi zorientowanie się w warunkach pracy po przejściu do nowego pracodawcy i zapobiega zbyt pochopnym decyzjom. Po upływie tego terminu pracownik nie będzie mógł skorzystać z określonego w art. 231 par. 4 k.p. sposobu rozwiązania stosunku pracy.
WAŻNE
W świadectwie pracy pracodawca powinien zaznaczyć, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w trybie art. 231 par. 4 k.p.
Zakaz wypowiadania
– Chociaż art. 42 nowelizacji z 15 stycznia 2015 r. odwołuje się wyłącznie do art. 231 par. 4 k.p., należy stwierdzić, że również w przypadku tego transferu ma zastosowanie art. 231 par. 6 k.p., który mówi, że sama okoliczność jego przeprowadzenia nie może być przyczyną rozwiązania umowy o pracę z przejmowanymi pracownikami – podkreśla Piotr Wojciechowski.
Przejęcie nie może stać się też wyłączną przyczyną wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków pracy i płacy. Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę nie uzasadnia bowiem samo w sobie pogorszenia warunków pracy przejmowanego pracownika, bez względu na to, czy pracownik wyraża zgodę na taką zmianę – wskazuje prawnik.
W sprawie ograniczonej możliwości zmiany warunków zatrudnienia z powodu przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy. W wyroku z 7 lutego 2007 r. (sygn. akt. I PK 269/07) uznał, że zgodnie z art. 231 par. 1 k.p. pracodawca przejmujący zakład pracy nie może zmienić warunków pracy pracownika na jego niekorzyść z powodu samego przejęcia zakładu pracy, bez względu na to, czy pracownik wyraża zgodę na taką zmianę. Można jednak przyjąć, że jeżeli przyczyny takich zmian miałyby charakter obiektywny i związane były ze skutkami procesu przejęcia, np. koniecznością zrównania płac pracownikom przejmowanym z dotychczasowymi pracownikami nowego pracodawcy lub z powodu dublowania się podobnych stanowisk pracy, wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy można byłoby uznać za uzasadnione.
Kodeks pracy w art. 231 par. 6 wyraźnie mówi o zakazie wypowiedzenia definitywnego z powodu przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę, ale ochrona ta dotyczy także wypowiedzenia warunków pracy lub płacy, ponieważ do wypowiedzenia zmieniającego odpowiednio stosuje się przepisy o wypowiedzeniu definitywnym. [przykład 3]
PRZYKŁAD 3
Wymówienie warunków zatrudnienia
Dyrektor izby skarbowej nie może wypowiedzieć umowy księgowej zatrudnionej dotychczas w urzędzie skarbowym, powołując się na przejęcie tej jednostki przez izbę. Powodem może być jednak dublowanie się stanowisk. W przejmującym organie fiskusa jest bowiem zatrudniona osoba na tym etacie.
Nawet jeżeli w wypowiedzeniu warunków zatrudnienia jako przyczyna będzie wskazane połączenie jednostek podatkowych, nie będzie to oznaczało, że takie oświadczenie nie wywoła skutków. Może być ono uznane za nieuzasadnione lub dokonane z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, co jednak nie jest równoznaczne z bezskutecznością dokonanego wypowiedzenia. Ustalenie jego wadliwości może nastąpić wyłącznie na drodze sądowej (art. 44 i 45 k.p.). Pracownik może zaskarżyć taką czynność w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia mu pisma wypowiadającego warunki zatrudnienia.
WAŻNE
Sam fakt konsolidacji jednostek organizacyjnych nie może być wyłączną przyczyną wypowiedzenia warunków płacy i pracy pracownikom urzędów skarbowych.