Sędzia nie może rozstrzygać danej sprawy, gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego bezstronności. Ale nie wtedy, gdy według podatnika nie zna się on na prawie podatkowym. Od oceny tego jest sąd wyższej instancji – orzekł NSA.
Chodziło o podatnika, który domagał się wyłączenia ze składu sędziowskiego dwojga sędziów orzekających na stałe w II Wydziale Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim. Podatnik tłumaczył, że jego sprawa (z zakresu PIT) jest wyjątkowo skomplikowana i powinna być rozpoznana przez sędziów zajmujących się problematyką podatkową. Domagał się, by byli to sędziowie orzekający w wydziale podatkowym.
Powołał się na art. 45 Konstytucji RP, który w ustępie 1 mówi: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”.
Gorzowski WSA oddalił jednak wniosek podatnika. Wyjaśnił, że przesłanki wyłączenia sędziego wymienia przede wszystkim art. 18 par. 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.). Przykładowo, sędzia nie może orzekać w sprawach swoich bliskich (aż do czwartego stopnia pokrewieństwa i drugiego stopnia powinowactwa w linii bocznej). Nie może też orzekać w sprawie, w której świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron (lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą), albo gdy brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia.
Niezależnie od tego, sąd wyłącza sędziego, „jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie”. Tak wynika z art. 19 p.p.s.a.
W rozpatrywanej sprawie nie zachodzi żadna z tych przesłanek – stwierdził WSA. Przypomniał, że w myśl art. 6 par. 1 pkt 6 ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 137 ze zm.) do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego może być powołany ten, kto wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej.
Przepisy nie przewidują natomiast powołania sędziego do konkretnego wydziału danego sądu administracyjnego i tym samym nie uniemożliwiają orzekania w innym wydziale – wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Tych samych argumentów użył Naczelny Sąd Administracyjny. Potwierdził, że sprawę ze skargi na decyzję w przedmiocie PIT może rozstrzygnąć sąd, w którego składzie jest sędzia WSA nieorzekający na co dzień w wydziale podatkowym. Nie naruszy to art. 45 ust. 1 Konstytucji RP – stwierdził NSA.
Podkreślił, że wniosek o wyłączenie sędziego nie może służyć kontrolowaniu poziomu wiedzy sędziego ani wstępnej ocenie ryzyka wystąpienia ewentualnych uchybień w jego pracy. Od oceny pracy sędziego pod kątem takich uchybień jest sąd wyższej instancji – stwierdził sąd kasacyjny.
orzecznictwo
Postanowienie NSA z 4 sierpnia 2022 r., sygn. akt II FZ 68/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia