Takiego roku podatkowego jak 2022 z pewnością nigdy dotychczas nie było. Zmiana goni zmianę, trudno za nimi nadążyć, a często jeszcze trudniej zrozumieć, co ustawodawca miał na myśli.

rozwiń ›
W tych kwestiach były wątpliwości / Dziennik Gazeta Prawna - wydanie cyfrowe
Kluczowe nowości wprowadzone od 1 stycznia br. już po sześciu miesiącach przestały obowiązywać, choć to przecież dopiero połowa roku. Nie ma już ulgi dla klasy średniej ani mechanizmu tzw. rolowania zaliczek, a wprowadzone z nowym rokiem odliczenie 1500 zł dla samotnych rodziców zostało właśnie zastąpione preferencją znaną sprzed 2022 r.
Zwroty akcji dotyczą nie tylko podatku od dochodów osobistych. Ministerstwo Finansów zapowiedziało już zawieszenie obowiązywania przepisów o minimalnym CIT, a docelowo ich istotne przeobrażenie. Zakłada to projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, będący kontynuacją korekt w Polskim Ładzie. Resort zadeklarował też likwidację przepisów o ukrytej dywidendzie (art. 16 ust. 1 pkt 15b oraz ust. 1d i 1e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1265; dalej: ustawa o CIT), które nie zdążyły jeszcze nawet wejść w życie, ale najpewniej do tego momentu (1 stycznia 2023 r.) zostaną uchylone.
Wszystkie te rozwiązania - co przyznało samo MF - okazały się bądź niekorzystne dla rozwoju gospodarczego, bądź po prostu niesprawiedliwe. Na dodatek były tak skomplikowane, że w imieniu czytelników i własnym - jako dziennikarzy omawiających zmiany w prawie - musieliśmy wielokrotnie zwracać się do MF z prośbą o wyjaśnienie.
Przytaczanie teraz odpowiedzi na pytania dotyczące uchylonych lub szykowanych do uchylenia przepisów mijałoby się z celem, skoro w żaden sposób nie wpłyną one na roczne rozliczenia PIT i CIT. Ewentualnie można by jeszcze mówić o konsekwencjach stosowania przez płatników przez I półrocze br. mechanizmu tzw. rolowania zaliczek, ale będą to raczej skutki ekonomiczne niż prawne.
Wycofanie najbardziej kontrowersyjnych przepisów nie oznacza jednak, że skończyły się problemy ze stosowaniem innych zmienionych regulacji. Przeciwnie, wątpliwości jest nadal wiele, a ich opisanie wypełniłoby niejedną książkę. My, dziennikarze, podobnie jak nasi czytelnicy doświadczamy tego na co dzień, próbując rozwikłać sens i istotę nowych przepisów, czy to dotyczących podatku dochodowego, czy to VAT, czy akcyzy. Lista pytań coraz bardziej się wydłuża, bo obejmuje już nie tylko podatek u źródła czy ceny transferowe, lecz także estoński CIT, rozliczenia spółek nieruchomościowych oraz rozmaite opłaty, których ciągle przybywa (np. opłata cukrowa). Z reguły po krótkim okresie wprowadzenia takiej nowej daniny wyjaśnianie przepisów o niej przejmuje aparat skarbowy, więc i w tym wypadku jako dziennikarze DGP kierujemy swoje pytania do Ministerstwa Finansów. Gdyby nie prawo prasowe i możliwość zadawania przez nas pytań, wiele z tych zagadnień mogłoby pozostać nierozwikłanych. Te wyjaśnienia, które udało się uzyskać, i - co istotne - które są wciąż aktualne, publikujemy w dzisiejszym dodatku.
Katarzyna Jędrzejewska

RYCZAŁT EWIDENCJONOWANY

przejście na skalę podatkową pit

Ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265; dalej: ustawa nowelizująca z 9 czerwca 2022 r.), zwana potocznie korektą Polskiego Ładu, umożliwiła podatnikom ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zmianę decyzji o wyborze formy opodatkowania na 2022 r. Mogą oni przejść na opodatkowanie według skali podatkowej PIT:
  • od 1 lipca br., informując do 22 sierpnia br. naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r.,
  • od 1 stycznia br., a więc z mocą wsteczną, zawiadamiając o tym w zeznaniu rocznym PIT-36, złożonym do 2 maja 2023 r.
Pojawiła się wątpliwość, czy decyzję o zmianie formy opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. mogą podjąć wszyscy ryczałtowcy, niezależnie od tego, w jaki sposób rozliczali się z fiskusem w 2021 r. Wydawałoby się to oczywiste, skoro podatek dochodowy jest rozliczany w skali roku i wybór formy opodatkowania na dany rok nie powinien rzutować na formę rozliczań w kolejnych latach. Wątpliwości wzbudziło jednak brzmienie art. 17 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r. Przepis ten mówi bowiem o podatnikach, którzy nie złożyli „oświadczenia na piśmie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych w 2022 r.”. Mogło to sugerować, że szansę na zmianę formy opodatkowania od 1 lipca 2022 r. dano jedynie podatnikom, którzy płacili ryczałt ewidencjonowany również w 2021 r. Nie można bowiem złożyć (bądź nie złożyć) oświadczenia „o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych w 2022 r.”, jeżeli wcześniej (w 2021 r.) nie było się ryczałtowcem.
Odnosząc się do tej kwestii, Ministerstwo Finansów zinterpretowało kontrowersyjny przepis na korzyść podatników.
Odpowiedź MF z 7 lipca 2022 r. w sprawie rezygnacji z opodatkowania ryczałtem przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.
Zgodnie z art. 17 ustawy z 9 czerwca 2022 r. podatnicy, którzy przychody w 2022 r. opodatkowywali ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, będą mogli w trakcie roku podatkowego zmienić formę opodatkowania na skalę podatkową. Mogą to zrobić, jeżeli złożą w terminie do 22 sierpnia 2022 r. na piśmie oświadczenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Z opisanego rozwiązania będą mogli skorzystać wszyscy podatnicy, którzy w 2022 r. opodatkowywali przychody ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, niezależnie od tego, w jaki sposób opodatkowywali przychody w 2021 r. ‒ ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych czy też np. z zastosowaniem skali podatkowej bądź podatku liniowego.

sporządzanie remanentu początkowego

W ustawie nowelizującej z 9 czerwca 2022 r. uregulowano zasady ustalania kosztów uzyskania przychodu przez ryczałtowców, którzy wybiorą rozliczenie PIT na zasadach ogólnych już od 1 stycznia 2022 r. Wskazano w jej art. 15 ust. 5, że jeżeli taki podatnik:
  • sporządził na 31 grudnia 2021 r. remanent towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków ‒ to przyjmuje się, że jest to remanent sporządzony na 1 stycznia 2022 r.,
  • nie sporządził remanentu na 1 stycznia 2022 r. ‒ to przyjmuje się, że wartość remanentu początkowego wynosi 0 zł.
Nie ma natomiast analogicznych regulacji, które dotyczyłyby ustalania remanentu, a tym samym kosztów uzyskania przychodu, przez ryczałtowców, którzy zrezygnują z opodatkowania ryczałtem przychodów osiągniętych w okresie 1 lipca-31 grudnia 2022 r. Powstała zatem wątpliwość, czy podatnicy ci powinni sporządzić remanent początkowy i na jakich zasadach. Ministerstwo Finansów odniosło się do tych pytań.
Odpowiedź MF z 27 czerwca 2022 r. w sprawie remanentu sporządzanego przez ryczałtowców, którzy wybiorą opodatkowanie według skali podatkowej dochodów osiągniętych od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.
Ustawa nowelizacyjna z 9 czerwca 2022 r. przewiduje między innymi uprawnienie dla podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowane przed 1 lipca br. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, złożenie oświadczenia do 22 sierpnia br. o rezygnacji z tej formy opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca do końca 2022 r. Podatnik, który złoży to oświadczenie, opłacał będzie podatek dochodowy od dochodów osiągniętych od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. na zasadach określonych w art. 27 ustawy PIT, czyli na zasadach ogólnych z zastosowaniem skali podatkowej. Zatem złożenie tego oświadczenia jest równoznaczne z utratą prawa do opłacania w tym samym okresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W myśl art. 22 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1993 ze zm.), w razie utraty warunków do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podatnik jest obowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić właściwe księgi (chyba że jest zwolniony z tego obowiązku) i opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach. W stosunku do podatników, podlegających za część roku
opodatkowaniu na ogólnych zasadach, za podstawę do określenia podatku dochodowego przyjmuje się dochód osiągnięty po utracie warunków do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Zgodnie z par. 24 rozporządzenia ministra finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2019 r. poz. 2544), podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, między innymi na dzień utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na podstawie ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Zatem w spisie tym podatnicy, którzy złożą oświadczenie o rezygnacji z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, ujmą towary handlowe, materiały, wyroby gotowe itd., kupione lub wytworzone w czasie, gdy byli opodatkowani ryczałtem, czyli kupione lub wytworzone w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r. lub jeszcze wcześniej.

podstawa wymiaru składki zdrowotnej a pomniejszenie przychodu o 50 proc. składki zdrowotnej

Podstawą opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym jest przychód. Od 1 lipca 2022 r. przychody, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1993; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301) mogą być pomniejszone o 50 proc. składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym na podstawie ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1352; dalej: ustawa o świadczeniach zdrowotnych). Podstawa wymiaru składki zdrowotnej zależy z kolei od wysokości przychodów podatnika ryczałtowca i to zarówno w wymiarze miesięcznym (art. 81 ust. 2f ustawy o świadczeniach zdrowotnych), jak i rocznym (art. 81 ust. 2e ustawy o świadczeniach zdrowotnych). Jeżeli przychody podatnika osiągnięte od początku roku kalendarzowego:
  • nie przekroczyły 60 tys. zł, to jego składka zdrowotna w 2022 r. wynosi miesięcznie 335,94 zł;
  • przekroczyły 60 tys. zł, ale nie przekroczyły 300 tys. zł, to jego składka zdrowotna w 2022 r. wynosi miesięcznie 559,89 zł;
  • przekroczyły 300 tys. zł, to jego składka zdrowotna w 2022 r. wynosi miesięcznie 1007,81 zł.
Powstała wątpliwość, czy pomniejszenie przychodu o 50 proc. zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne wpływa na podstawę wymiaru tejże składki (zmniejsza ją), skoro jest nią przychód ryczałtowca. Ministerstwo Finansów odpowiedziało, że takiej zależności nie ma.
Odpowiedź MF z 8 czerwca 2022 r. w sprawie wyliczania podstawy wymiaru składki zdrowotnej po pomniejszeniu przychodu ryczałtowca o 50 proc. składki zdrowotnej
Zgodnie z art. 81 ust. 2g ustawy o świadczeniach zdrowotnych przychody, o których mowa w ust. 2e i 2f, są pomniejszane o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przychodach, o których mowa w ust. 2e i 2f, nie uwzględnia się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 152-154 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma zatem w tym przepisie mowy o możliwości pomniejszenia przychodów o składki zdrowotne.

LINIOWY PIT

limit odliczenia składki zdrowotnej przez podatników liniowych

Od 1 lipca 2022 r. przedsiębiorcy płacący liniowy PIT, tj. według stawki 19 proc., mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów lub odliczyć od dochodu zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne:
  • z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej według stawki 19 proc. PIT i
  • za osoby współpracujące.
Przy czym łączna wysokość tych składek zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów lub odliczonych od dochodu nie może przekroczyć w roku podatkowym 8700 zł.
Początkowo w ustawie przyjętej przez Sejm i skierowanej do Senatu był błąd. Brzmienie uchwalonego przepisu prowadziło do wniosku, że przedsiębiorca płacący liniowy PIT odliczy zapłacone składki zdrowotne podwójnie, czyli 8700 zł zaliczy do kosztów uzyskania przychodu i drugie tyle odejmie od dochodu. Łącznie więc odliczyłby w roku podatkowym 17 400 zł. Zwróciliśmy na to uwagę w artykule „Liniowcy podwójnie odliczą składkę zdrowotną” (DGP nr 110/2022). Ministerstwo Finansów nie zgodziło się z taką wykładnią, niemniej uchwalając 9 czerwca 2022 r. ostateczną treść nowelizacji, poprawiono wadliwy przepis. Udzielona przez MF odpowiedź zachowuje zatem aktualność.
Odpowiedź MF z 8 czerwca 2022 r. w sprawie odliczenia części składki zdrowotnej przez podatników liniowych
Ustawa z 12 maja 2022 r. [ostatecznie ustawa ta, po poprawkach Senatu, została uchwalona 9 czerwca 2022 r. - red.] umożliwia przedsiębiorcom opłacającym podatek dochodowy liniowo uwzględnienie w rozliczeniu tego podatku części
zapłaconej w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne, związanej z działalnością opodatkowaną w tej formie. Podatnicy ci mogą alternatywnie: zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów albo odliczyć od dochodu maksymalnie 8700 zł rocznie zapłaconych w roku podatkowym składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Innymi słowy, limit kwotowy 8700 zł to maksymalny limit uwzględnienia zapłaconych składek zdrowotnych w rocznym rozliczeniu podatku liniowego, czy to poprzez zaliczenie ich do kosztów podatkowych, czy też poprzez odliczenie od dochodu.
Również w uzasadnieniu do ustawy wprowadzającej to rozwiązanie wprost wskazano, że „(…) dla przedsiębiorców rozliczających się według jednolitej, 19-proc. stawki podatku proponuje się wprowadzenie odliczenia od dochodu lub zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej - zapłaconej przez podatnika składki na ubezpieczenie zdrowotne związanej z działalnością opodatkowaną w tej formie. Wysokość rocznego odliczenia składek będzie limitowana. Limit będzie wynosił 8700 zł”.

PIT WEDŁUG SKALI PODATKOWEJ

dopłata podatku przy rozliczeniu rocznym

Od 1 stycznia 2022 r. zmieniło się brzmienie art. 45 ust. 4 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301; dalej: ustawa o PIT). Do końca 2021 r. przepis ten brzmiał: „Przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania podatnicy są obowiązani wpłacić: różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania, o którym mowa w ust. 1, a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników”. Natomiast od 1 stycznia 2022 r. przepis ten brzmi: „Przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania podatnicy są obowiązani wpłacić różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania, o którym mowa w ust. 1, a sumą zapłaconych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników”.
Zmiana nie dotyczy podatników rozliczanych w trakcie roku przez płatników, ponieważ nadal przy rozliczeniu rocznym biorą oni pod uwagę „sumę zaliczek pobranych przez płatników”. Przepis zmienił się natomiast w odniesieniu do podatników, którzy w trakcie roku wpłacają samodzielnie zaliczki na PIT (np. przedsiębiorców) - słowo „należnych” zamieniono na „zapłaconych”. Ministerstwo Finansów wyjaśniło sens tej zmiany.
Odpowiedź MF z 5 lipca 2022 r. w sprawie zmiany przepisu o dopłacie PIT w rozliczeniu rocznym
Zmiana przepisu art. 45 ust. 4 pkt 1 ustawy o PIT, która weszła w życie 1 stycznia 2022 r., ma charakter doprecyzowujący. Polega na dokładniejszym wskazaniu sposobu obliczenia kwoty, jaką podatnik powinien wpłacić (dopłacić) w rocznym rozliczeniu. Jest to różnica między podatkiem należnym wynikającym ze złożonego zeznania a sumą zapłaconych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.
Zmiana ma charakter doprecyzowujący, a nie merytoryczny, zatem nie ma ona wpływu na wysokość różnicy, którą podatnicy mają obowiązek wpłacać przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania.

opodatkowanie w 2022 r. dochodów z prywatnego najmu

Ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301; dalej: Polski Ład) wykluczyła możliwość opodatkowania dochodów z najmu prywatnego na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Zmiana nastąpiła w art. 9a ust. 6 ustawy o PIT, któremu nadano nowe brzmienie: „Dochody osiągane przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6, są opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym”.
Zarazem jednak dodano przepis przejściowy - art. 71 ust. 1 Polskiego Ładu. Pozwala on podatnikom osiągającym w 2022 r. przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT (czyli z prywatnego najmu, prywatnej dzierżawy i innych podobnych umów), płacić podatek od tych przychodów na zasadach obowiązujących na 31 grudnia 2021 r. Jedyne zastrzeżenie - w art. 71 ust. 2 Polskiego Ładu - poczyniono w kwestii amortyzacji budynków mieszkalnych, lokali mieszkalnych oraz praw do nich (muszą być one nabyte lub wytworzone przed 1 stycznia 2022 r.). Powstało pytanie, jak należy rozumieć użyte w art. 71 ust. 1 sformułowanie „mogą stosować zasady opodatkowania tych przychodów obowiązujące na 31 grudnia 2021 r.” Czy to oznacza, że na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) mogą płacić w 2022 r. podatek od dochodów z prywatnego najmu:
  • tylko ci, którzy w ten sam sposób rozliczali się z prywatnego najmu na 31 grudnia 2021 r., czy
  • wszyscy podatnicy, niezależnie od tego, w jakiej formie płacili podatek od prywatnego najmu w 2021 r., oraz niezależnie od tego, kiedy po raz pierwszy zaczęli uzyskiwać przychody z tego źródła.
Ministerstwo Finansów wskazało - jako poprawny - drugi wariant odpowiedzi.
Odpowiedź MF z 7 marca 2022 r. w sprawie opodatkowania dochodów z najmu prywatnego na zasadach ogólnych, czyli według skali PIT
Na podstawie art. 71 ust. 1 Polskiego Ładu opodatkowanie dochodów z tzw. najmu prywatnego na ogólnych zasadach możliwe jest jeszcze w 2022 r. Obowiązujące na 31 grudnia 2021 r. zasady, o których mowa w tym przepisie, to opodatkowanie przychodów z tzw. najmu prywatnego na ogólnych zasadach albo wybór ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Przy czym, rozliczając te przychody w 2022 r., podatnicy stosują przepisy ustawy PIT w brzmieniu obowiązującym w 2022 r., z zastrzeżeniem art. 71 ust. 2 Polskiego Ładu, w tym między innymi nową skalę podatkową oraz zasadę nieodliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Przychody z najmu prywatnego może opodatkować w 2022 r. na ogólnych zasadach, według skali podatkowej, zarówno podatnik, który w 2022 r. dopiero rozpocznie osiąganie tych przychodów, jak i podatnik, który w poprzednim roku opodatkowywał takie przychody ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

ULGI PODATKOWE I INNE ODLICZENIA

ulgi na prototyp i robotyzację

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązują przepisy o dwóch nowych ulgach:
  • na prototyp (produkcję próbną), która pozwala odliczyć jednorazowo od podstawy opodatkowania kwotę stanowiącą 30 proc. sumy kosztów produkcji próbnej nowego produktu i wprowadzenia takiego produktu na rynek;
  • na robotyzację, która pozwala dodatkowo odliczyć od dochodu 50 proc. poniesionych w latach 2022-2026 kosztów związanych z inwestycjami na automatyzację stanowisk pracy.
Powstało pytanie, czy można korzystać jednocześnie z obu ulg. Ministerstwo Finansów odpowiedziało, że tak. Spytaliśmy, czy zatem ta sama kwota odliczona w ramach jednej ulgi może być odjęta także w ramach drugiej preferencji. W tym wypadku odpowiedź resortu jest negatywna.
Odpowiedź MF z 2 marca 2022 r. w sprawie jednoczesnego korzystania z obu ulg: na prototyp i na robotyzację
Odpowiadając na pytanie dotyczące możliwości skorzystania jednocześnie z ulgi na prototyp oraz ulgi na robotyzację w oparciu o podany przykład, informujemy, że dopuszczalne jest jednoczesne korzystanie z obu ulg pod pewnymi warunkami. Dopuszczalne jest odliczenie danego kosztu na gruncie ulgi na robotyzację jedynie w części, w jakiej nie został on odliczony na podstawie innej ulgi.
Kwestię tę w zakresie ulgi na robotyzację reguluje art. 38eb ustawy o CIT. Ustęp 8 tego artykułu mówi, że: „W zakresie nieuregulowanym w ust. 1-7 do odliczenia kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację stosuje się odpowiednio przepisy art. 18d ust. 3k, 5, 5a, 6, ust. 8 zdanie pierwsze i drugie”. Zgodnie z powołanym art. 18d ust. 5: „Koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym”.
W opisywanym przykładzie [robota zakupionego za 1 mln zł, gdzie 300 tys. zł byłoby rozliczone w ramach ulgi na prototyp - red.] koszt zakupu robota został już w części odliczony od podstawy opodatkowania na podstawie ulgi na prototyp. A zatem nie ma możliwości jego ponownego odliczenia na podstawie ulgi na robotyzację w części, w jakiej został odliczony.
Taka interpretacja przepisu art. 18d ust. 5 (choć w jego starszej wersji, w zakresie dotyczącym dotacji) została potwierdzona interpretacjami indywidualnymi, np.: 0111- KDIB1-3.4010.500.2018.1.MBD lub 0114-KDIP2-1.4010.281.2018.2.JF. Powoływana jest tam wykładnia językowa art. 18d ust. 5: „Wykładnia językowa wskazuje więc, że jeśli koszt kwalifikowany został w części zwrócony (pokryty dotacją), to w tej części nie podlega odliczeniu. Natomiast taki koszt może być odliczony w części niepokrytej dotacją”.
W przywołanym więc przykładzie pozostałe 700 tys. zł będzie mogło stanowić podstawę do wyliczenia kosztów kwalifikowanych na gruncie ulgi na robotyzację, z zachowaniem odpowiednich zasad obejmujących tę ulgę. Podkreślamy przy tym, że każdy przypadek należy poddać indywidualnej ocenie.
MF wyjaśniło również, w jaki sposób można skorzystać z ulgi na prototyp, a także czy można amortyzować środek trwały, którego koszt zakupu lub wytworzenia został objęty tą preferencją.
Odpowiedź MF z 17 lutego 2022 r. w sprawie korzystania z ulgi na prototyp
Ustawa wdrażająca podatkowe założenia Polskiego Ładu - art. 26ga ustawy o PIT oraz odpowiednio art. 18ea ustawy o CIT - wprowadza ulgę polegającą na możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania kwoty stanowiącej 30 proc. sumy kosztów produkcji próbnej nowego produktu i wprowadzenia takiego produktu na rynek, przy czym wysokość odliczenia nie może w roku podatkowym przekroczyć 10 proc. dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów niż odpowiednio: z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku ustawy o PIT lub zysków kapitałowych w przypadku ustawy o CIT. Zgodnie z brzmieniem właściwych przepisów odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty produkcji próbnej nowego produktu lub wprowadzenia na rynek nowego produktu, co oznacza, że wszelkie koszty związane z przedmiotową ulgą podlegają rozliczeniu w rocznym zeznaniu podatkowym.
Za koszty produkcji próbnej nowego produktu uznaje się m.in. cenę nabycia lub koszt wytworzenia fabrycznie nowych środków trwałych niezbędnych do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu, zaliczonych do grup 3-6 i 8 KŚT.
Zatem z literalnego brzmienia przepisów wynika, że w ramach ulgi na prototyp podatnik może odliczyć jednorazowo 30 proc. ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środka trwałego dla celów uruchomienia produkcji próbnej produktu, a nie odpisów amortyzacyjnych (przy zachowaniu limitu w wysokości 10 proc. dochodu z działalności gospodarczej).
Podatnicy, którzy skorzystają z ulgi na prototyp, mogą dodatkowo rozliczać koszty amortyzacji nabytych środków trwałych na zasadach ogólnych, ponieważ nie będzie miało do nich zastosowanie wyłączenie ustawowe zawarte w art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT oraz odpowiednio w art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT.

ulga termomodernizacyjna

Wprawdzie ulga termomodernizacyjna nie jest rozwiązaniem nowym, ale nadal czytelnicy pytają o zasady jej stosowania. Jedno z zasadniczych pytań dotyczy limitu 53 tys. zł. Czy jest to limit roczny, czy na wszystkie przedsięwzięcia termomodernizacyjne realizowane przez podatnika? Odpowiedź Ministerstwa Finansów nie pozostawia tu wątpliwości.
Odpowiedź MF z 8 marca 2022 r. w sprawie limitu odliczeń wynoszącego 53 tys. zł
Zgodnie z art. 26h ust. 1 ustawy o PIT podatnik będący właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego ma prawo odliczyć od podstawy obliczenia podatku, ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2, wydatki poniesione w roku podatkowym na materiały budowlane, urządzenia i usługi, związane z realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w tym budynku, określone w przepisach wydanych na podstawie ust. 10, które zostanie zakończone w okresie trzech kolejnych lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek.
Stosownie natomiast do postanowień art. 26h ust. 2 ustawy o PIT kwota odliczenia nie może przekroczyć 53 tys. zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem. Z powyższego przepisu jednoznacznie zatem wynika, że limit ten nie dotyczy wydatków rocznych, a wszystkich przedsięwzięć termomodernizacyjnych realizowanych przez podatnika. Kwota odliczenia każdego z podatników nie może przekroczyć 53 tys. zł, przy uwzględnieniu również odliczeń dokonanych w latach poprzednich.

darowizny na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom wojny w Ukrainie

Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1383; dalej: specustawa ukraińska) wprowadziła zmiany w ustawach o PIT i o CIT. Jedna z nowości to prawo do odliczenia, pod pewnymi warunkami, kosztów darowizn przekazanych w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. i zrealizowanych w tym samym czasie nieodpłatnych świadczeń. Druga nowość sprawia, że niektórych darowizn i nieodpłatnych świadczeń otrzymanych w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. przez podatników PIT i CIT nie zalicza się do podatkowych przychodów.
Powstało pytanie, czy w gronie podmiotów objętych tymi preferencjami znajdują się również organizacje pozarządowe i co z darowiznami pieniężnymi. Ministerstwo Finansów odpowiedziało na oba te pytania.
Odpowiedź MF z 27 kwietnia 2022 r. w sprawie darowizn (także pieniężnych) przekazanych na rzecz i za pośrednictwem organizacji pozarządowych
Zgodnie z art. 38w ustawy CIT (analogiczny art. 52zf ustawy PIT) kosztem uzyskania przychodów są:
• w przypadku darowizn przekazanych w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy - koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn, o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne,
• lub w przypadku przekazanych nieodpłatnie świadczeń realizowanych w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r., którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy - koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
Jednak w koszty uzyskania przychodów na podstawie tego przepisu mogą być zaliczone tylko koszty wytworzenia lub wydatki na nabycie rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizny lub koszty nieodpłatnych świadczeń na rzecz:
a) organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
b) jednostek samorządu terytorialnego,
c) wojewodów,
d) Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
e) podmiotów wykonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
Tak więc darowizny przekazane oraz nieodpłatne świadczenia realizowane w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy w inny sposób niż za pośrednictwem ww. podmiotów nie dają podstawy do uznania wydatków i kosztów na nabycie i wytworzenie przedmiotu darowizny lub kosztu świadczenia za koszty uzyskania przychodów.
W odniesieniu do przychodów ma natomiast zastosowanie art. 38x ustawy CIT (analogiczny art. 52zg ustawy PIT) stanowiący, iż do przychodów nie zalicza się wartości darowizn oraz nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 38w ustawy o CIT (analogiczny art. 52zf ustawy o PIT), otrzymanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników, o których mowa w art. 38w ust. 1. W związku z powyższym do darowizn pieniężnych nie mają zastosowania ww. przytoczone przepisy ustawy o CIT i PIT, ponieważ mówią one jedynie o „kosztach wytworzenia lub cenie nabycia rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem darowizny”, a darowizny pieniężne nie mieszczą się we wskazanej kategorii.

lista sankcyjna a koszty uzyskania przychodu

Na podstawie ustawy z 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz.U. poz. 835) minister spraw wewnętrznych i administracji prowadzi listę osób i podmiotów, wobec których stosowane są sankcje w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Ustawa ta i odpowiednie rozporządzenia określają środki sankcyjne wobec tych osób i podmiotów.
Powstało pytanie, czy zapłata na rzecz którejkolwiek z tych osób lub podmiotów powoduje również brak możliwości zaliczenia poniesionego wydatku do kosztów uzyskania przychodu przez polskiego nabywcę. Czy mają tu zastosowanie art. 23 ust. 1 pkt 61 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 66 ustawy o CIT, które wykluczają z podatkowych kosztów wydatki oraz wartość przekazanych rzeczy, praw lub wykonanych usług, jeżeli wynikają one z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy? Odpowiedź Ministerstwa Finansów rozwiewa tego typu obawy.
Odpowiedź MF z 30 maja 2022 r. w sprawie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatku poniesionego na rzecz podmiotu znajdującego się na liście sankcyjnej
Fakt umieszczenia, zgodnie z decyzją ministra spraw wewnętrznych i administracji, na tzw. liście sankcyjnej podmiotu, na rzecz którego dokonywana jest zapłata z tytułu transakcji handlowej, nie przesądza o braku możliwości zaliczenia przez podatnika podatku dochodowego takiego wydatku do kosztów uzyskania przychodu, przy założeniu spełnienia pozostałych przesłanek, od których ustawy podatkowe (tj. art. 22 ustawy o PIT oraz art. 15 ustawy o CIT) uzależniają taki koszt. Ocena ta znajduje swoje uzasadnienie w charakterze regulacji, które stanowią część krajowego porządku prawnego wraz z wejściem w życie ustawy z 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Przepisy przywołanej ustawy poprzez odwołanie się do środków sankcyjnych nie przesądzają o nieważności stosunków gospodarczych między kontrahentami, wśród których znajduje się podmiot objęty sankcjami na mocy decyzji ministra MSWiA, a jedynie statuują zakaz transferu wartości majątkowych na rzecz podmiotu, który został umieszczony na liście sankcyjnej.
Dokonanie zapłaty na rzecz takiego podmiotu nie podlega przepisom z art. 23 ust. 1 pkt 61 ustawy o PIT oraz korelującego z nim art. 16 ust. 1 pkt 66 ustawy o CIT. Przedmiotowe przepisy przewidują wyłączenia dla wydatków służących sfinansowaniu czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Stosownie jednak do tego, co wyżej przedstawiono, ustawa z 13 kwietnia 2022 r. nie wprowadza generalnego zakazu zawierania transakcji z podmiotami, wobec których minister MSWiA podjął decyzję o zastosowaniu wskazanych w tej decyzji sankcji, przewidując wyłącznie określone reperkusje za przekazanie aktywów w celu realizacji zobowiązania wynikającego z tej transakcji. Zapłata za fakturę na rzecz podmiotu widniejącego na liście, o której mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, nie stanowi samoistnej przeszkody w zaliczeniu kwoty tego wydatku do kosztów uzyskania przychodu.

PODATEK U ŹRÓDŁA

oświadczenia dla celów poboru podatku u źródła

Złożenie oświadczenia jest jednym z dwóch sposobów na ominięcie mechanizmu „pay and refund”, nakazującego - przy większych wypłatach dywidend, odsetek, należności licencyjnych - ignorować preferencje wynikające z międzynarodowych dwustronnych umów o unikaniu opodatkowania, czyli niższą stawkę podatkową lub wręcz zwolnienie z podatku. Mechanizm ten sprawia, że gdy łączna kwota takich wypłat na rzecz podmiotu powiązanego przekroczy 2 mln zł, to polski płatnik potrąca od nich PIT lub CIT (w zależności od tego, do kogo należności trafiają) według stawki obowiązującej w polskich ustawach (20 proc. lub 19 proc.). Dopiero później można starać się o zwrot podatku.
Sposobem na ominięcie tego mechanizmu jest uzyskanie opinii właściwego organu podatkowego (wyznaczony został do tego naczelnik Lubelskiego Urzędu Skarbowego w Lublinie) potwierdzającej preferencję w poborze podatku u źródła. Drugi sposób to złożenie oświadczenia (na podstawie art. 26 ust. 7a ustawy o CIT lub art. 41 ust. 15 ustawy o PIT), w którym płatnik deklaruje, że:
  • posiada dokumenty wymagane dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania;
  • po przeprowadzeniu weryfikacji przy zachowaniu należytej staranności nie ma wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Resort finansów wyjaśnił, w jakiej formie należy to oświadczenie złożyć i do którego urzędu skarbowego.
Odpowiedź MF z 13 lipca 2022 r. w sprawie urzędu właściwego do składania oświadczenia dla celów poboru podatku u źródła
Oświadczenie WH-OSC składa się wyłącznie elektronicznie przez bramkę e-Deklaracje. Od 1 stycznia 2021 roku urzędem skarbowym właściwym do złożenia wskazanego oświadczenia jest naczelnik Lubelskiego Urzędu Skarbowego w Lublinie. Odpowiada on za obsługę wszystkich podatników i płatników z obszaru całego kraju w sprawach podatku u źródła.
Oświadczenie płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych o spełnieniu warunków do niepobrania podatku, zastosowania zwolnienia bądź stawki podatku ‒ WH-OSP składa się w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej dostępnej w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych (art. 41 ust. 27 ustawy o PIT). Właściwość organów podatkowych w zakresie miejsca składania przedmiotowego oświadczenia nie uległa zmianie.
Oświadczenie WH-OSP należy składać do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a ustawy PIT, naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Oświadczenie płatnik jest obowiązany złożyć nie później niż do dnia wpłaty podatku za miesiąc, w którym doszło do przekroczenia kwoty określonej w art. 41 ust. 12 ustawy o PIT, przy czym wykonanie tego obowiązku po dokonaniu wypłaty (świadczenia) lub postawieniu do dyspozycji pieniędzy lub wartości pieniężnych nie zwalnia płatnika z obowiązku dochowania należytej staranności przed ich dokonaniem lub postawieniem do dyspozycji (art. 41 ust. 17 ustawy o PIT).

CENY TRANSFEROWE

sporządzanie dokumentacji cen transferowych przy przetargach

Artykuł 11n pkt 6 ustawy o CIT zwalnia z obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych, jeżeli cena transakcji kontrolowanej została ustalona w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1129; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079). Co jednak w sytuacji, gdy rzeczywistym właścicielem należności wypłaconej za wykonaną dostawę lub usługę jest podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju uważanym za raj podatkowy? Czy w tym wypadku również przysługuje zwolnienie z obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych? Niestety nie - wynika z odpowiedzi Ministerstwa Finansów.
Odpowiedź MF z 22 kwietnia 2022 r. w sprawie obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych w przetargu nieograniczonym
Zgodnie z przepisami o PIT i CIT do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych są obowiązani podatnicy i spółki niebędące osobami prawnymi dokonujący transakcji kontrolowanej lub transakcji innej niż transakcja kontrolowana, jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. podmiot rajowy) oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi - za rok obrotowy, przekracza 500 tys. zł. Jednocześnie przepisy pomocniczo wprowadzają domniemanie, że rzeczywisty właściciel jest
podmiotem rajowym, jeżeli druga strona transakcji dokonuje w roku podatkowym lub roku obrotowym rozliczeń z podmiotem rajowym. Jednym z podstawowych warunków powstania obowiązku dokumentacyjnego jest zatem ustalenie, że rzeczywistym właścicielem należności jest tzw. podmiot rajowy. Jeśli podmiot wypłacający należność na rzecz kontrahenta ustali, że warunek ten nie został spełniony (np. ustali, że to kontrahent jest rzeczywistym właścicielem należności), obowiązek dokumentacyjny nie wystąpi, bez względu na to, czy kontrahent dokonywał rozliczeń z rajem podatkowym.
Wynikające z art. 11n pkt 6 ustawy o CIT zwolnienie z obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji kontrolowanych, w których cena została ustalona w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy - Prawo zamówień publicznych, nie ma zastosowania do obowiązku dokumentacyjnego dotyczącego transakcji rajowych uregulowanego przepisami art. 11o ustawy o CIT. Oznacza to, że podmiot przeprowadzający przetarg nieograniczony będzie zobowiązany do przygotowania dokumentacji cen transferowych transakcji z kontrahentem wyłonionym w drodze przetargu, o ile zostaną spełnione przesłanki wskazane w przepisach prawa podatkowego (tu w art. 11o ustawy o CIT), m.in. rzeczywistym właścicielem wypłaconej należności na rzecz kontrahenta będzie podmiot rajowy.

ESTOŃSKI CIT

sprawozdania finansowe przy przejściu w trakcie roku na ryczałt od dochodów spółek

Artykuł 28j ust. 5 ustawy o CIT pozwala na przejście w trakcie roku podatkowego z klasycznego CIT na ryczałt od dochodów spółek. Przepis ten mówi, że zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem „może zostać złożone również przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego, jeżeli na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem podatnik zamknie księgi rachunkowe oraz sporządzi sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości. W tym przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem”.
Powstało pytanie, czy sprawozdanie sporządzone na podstawie tego przepisu jest sprawozdaniem finansowym w rozumieniu art. 45 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1488) i które ze sprawozdań będzie w takiej sytuacji sprawozdaniem rocznym:
  • czy to, które jest sporządzane na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem,
  • czy to, które jest sporządzane za okres pozostałych miesięcy do końca roku obrotowego spółki, w trakcie których była ona opodatkowana ryczałtem.
Pojawiła się także wątpliwość, które z tych sprawozdań należy złożyć do Krajowego Rejestru Sądowego.
Zdaniem doradców podatkowych właściwym rozwiązaniem byłoby sporządzanie sprawozdań rocznych za cały rok obrotowy, w którego trakcie nastąpiło przejście na estoński CIT. Odpowiedź Ministerstwa Finansów wskazuje jednak na inny kierunek wykładni.
Odpowiedź MF z 4 kwietnia 2022 r. w sprawie sporządzania sprawozdań finansowych i składania ich do KRS w razie przejścia spółki w trakcie roku z klasycznego CIT na estoński
Zamknięcie ksiąg rachunkowych, o którym mowa w przepisie art. 28j ust. 5 ustawy o CIT, jest zamknięciem - w świetle art. 12 ust. 2 pkt 7 ustawy o rachunkowości - na inny dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami. W myśl art. 45 ust. 1 ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, o którym mowa w art. 12 ust. 2 tej ustawy, oraz na inny dzień bilansowy. A zatem sprawozdanie finansowe sporządzone na podstawie ww. przepisu art. 28j ust. 5 ustawy o CIT jest sprawozdaniem finansowym w rozumieniu art. 45 ust. 1 ustawy o rachunkowości.
Jeżeli w umowie bądź statucie spółki określono, że rok obrotowy spółki równy jest kalendarzowemu, to w podanym przykładzie [przejścia na opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek od 1 marca 2022 r. - red.] spółka ma obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego za okres od 1 stycznia do 28 lutego 2022 r. i rocznego sprawozdania finansowego (sporządzonego na dzień kończący rok obrotowy - art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości) za okres od 1 marca do 31 grudnia 2022 r.
W myśl art. 69 ust. 1 ustawy o rachunkowości składaniu podlega roczne sprawozdanie finansowe jednostki. Zatem sprawozdanie, o którym mowa w art. 28j ust. 5 ustawy o CIT, nie będzie podlegało złożeniu w KRS.

podatek od dochodu z tzw. korekty wstępnej

Od 1 stycznia 2022 r. zmienił się sposób poboru podatku od dochodu z tytułu tzw. korekty wstępnej, sporządzanej na ostatni dzień roku poprzedzającego pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek (art 7aa ust. 1 ustawy o CIT). Korekta ta ma zastosowanie do różnic przejściowych między wynikiem finansowym a podatkowym podatnika i ma na celu zapobieżenie:
  • podwójnemu opodatkowaniu tych samych przychodów,
  • nieuwzględnieniu w rozliczeniu podatkowym określonych przychodów,
  • podwójnemu odliczeniu tych samych kosztów,
  • nieuwzględnieniu w rozliczeniu podatkowym określonych kosztów.
Nie zmienił się sposób wyliczania przychodów oraz kosztów na potrzeby ustalenia dochodu z tytułu korekty wstępnej. Natomiast istotnym zmianom uległ sposób poboru podatku od tego dochodu, co wyjaśniło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP.
Odpowiedź MF z 29 marca 2022 r. w sprawie zmiany zasad poboru podatku od dochodu z tytułu tzw. korekty wstępnej
1 stycznia 2022 r. ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) zmieniona została treść art. 7aa ustawy z 15 lutego 1992 r. o CIT, w tym przepisy dotyczące tzw. korekty wstępnej.
Zmiany te nie dotyczą sposobu wyliczania przychodów oraz kosztów na potrzeby ustalenia dochodu z tytułu tzw. korekty wstępnej. W związku z powyższym treść „Przewodnika do ryczałtu od dochodów spółek” z 23 grudnia 2021 r. - dalej jako: „Przewodnik”, nie uległa w tym zakresie istotnym zmianom. Nie można zgodzić się jednak ze stwierdzeniem, że stan prawny dotyczący dochodu z tytułu korekty wstępnej nie uległ zmianie, a zmiany wprowadzone w formularzu CIT-8 są nieuzasadnione. Należy bowiem zwrócić uwagę, że istotnym zmianom uległ sposób poboru podatku od dochodu z tytułu korekty wstępnej, co zostało nota bene uwzględnione w treści Rozdziału 2.2 Przewodnika (zob. Przykład nr 5 czy poz. 16 Przewodnika) oraz w zmienionej treści formularza CIT-8.
W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. przychody i koszty z tytułu tzw. korekty wstępnej ujmowane były w łącznym rozliczeniu za rok podatkowy poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych. W związku z powyższym przychody ustalone zgodnie z ówcześnie obowiązującym art. 7aa ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy CIT podatnik był obowiązany zaliczyć do przychodów, o których mowa w art. 12 ust. 1 tej ustawy, a koszty ustalone zgodnie z ówcześnie obowiązującym art. 7aa ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy CIT był obowiązany zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 tej ustawy - w rozliczeniu za rok podatkowy poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych.
Z kolei w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. podatnik w zeznaniu, o którym mowa w art. 27 ust. 1 ustawy CIT, za rok podatkowym poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek, wykazuje przychody oraz koszty, o których mowa w art. 7aa ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy CIT oraz ustala podatek należny od dochodu stanowiącego różnicę między tymi przychodami a tymi kosztami według stawki, o której mowa w art. 19 ust. 1 pkt 1 tej ustawy (art. 7aa ust. 4 pkt 1 ustawy CIT). Należy jednak zwrócić uwagę, że zapłata tego podatku następuje dopiero z końcem pierwszego miesiąca następującego po ostatnim roku opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek, jeżeli podatnik stosował to opodatkowanie krócej niż cztery lata podatkowe.
Natomiast w przypadku stosowania opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek w sposób nieprzerwany przez okres dłuższy niż cztery lata podatkowe, zobowiązanie podatkowe wygasa w całości (art. 7aa ust. 5 pkt 1 ustawy o CIT).
W związku z powyższym aktualnie podatnik nie ma możliwości zaliczenia przychodów z tytułu korekty wstępnej do przychodów, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT oraz kosztów z tytułu tzw. korekty wstępnej do kosztów uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 - wykazywanych w zeznaniu, o którym mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o CIT, składanym za rok podatkowy poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.
Od 1 stycznia 2022 r. dochód z tytułu tzw. korekty wstępnej stanowi podstawę opodatkowania niezależną od ustalonej zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o CIT podstawy opodatkowania za rok podatkowy poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek. Podkreśleniem odrębności powyższych podstaw opodatkowania jest m.in. inny termin zapłaty podatku należnego z tytułu korekty wstępnej.
Udostępniony przez dziennikarza fragment Przewodnika (poz. 15) jest przykładem sytuacji, w której dochodzi do obniżenia dochodu z tytułu tzw. korekty wstępnej lub niewystąpienia takiego dochodu w ogóle. Nie oznacza to jednak, że w przypadku wystąpienia straty na tzw. korekcie wstępnej, tj. w sytuacji przewagi kosztów uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ustawy o CIT obliczonych zgodnie z art. 7aa ust. 2 pkt 2 tej ustawy nad przychodami, o których mowa w art. 12 ust. 1 obliczonych zgodnie z art. 7aa ust. 2 pkt 1 ustawy o CIT, podatnik jest uprawniony do rozliczenia tej straty z dochodem bądź stratą wykazywaną w zeznaniu, o którym mowa w art. 27 ust. 1 ustawy CIT, składanym za rok podatkowy poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek - takiego uprawnienia nie przewiduje przepis art. 7aa ustawy CIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.

estoński cit od wydatków na użytkowanie firmowych samochodów do celów mieszanych

Zaskoczeniem dla części spółek, które wybrały estoński CIT (oraz ich doradców podatkowych), stała się informacja, że muszą one płacić ten ryczałt od 50 proc. wydatków na użytkowanie samochodów osobowych wykorzystywanych na cele mieszane, a więc gdy nie jest prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu. Zaskakujące było nie tyle samo opodatkowanie tych wydatków, ile wykładnia organów podatkowych, że z ukrytymi zyskami mamy do czynienia przy przekazaniu auta do użytkowania nie tylko akcjonariuszowi bądź wspólnikowi, lecz także pracownikom.
Najwyraźniej argumenty o nieadekwatnym stosowaniu w tym wypadku przepisu o ukrytych zyskach (art. 28m ust. 4 pkt 2 lit. b ustawy o CIT) przekonały Ministerstwo Finansów. Wskazuje na to opublikowany niedawno projekt nowelizacji ustawy o CIT. MF zaproponowało w nim doprecyzowanie przepisu, ale nie o ukrytych zyskach, lecz o wydatkach niezwiązanych z działalnością gospodarczą (byłby to nowy ust. 4a w art. 28m).
Nie zmienia to natomiast ogólnej wykładni MF, że estoński CIT od 50 proc. wydatków na użytkowanie samochodów osobowych wykorzystywanych na cele mieszane jest należny już w 2022 r. Zmiana, która ma nastąpić od 1 stycznia 2023 r., ma mieć jedynie charakter doprecyzowujący. Dlatego odpowiedź resortu - choć odnosząca się do ukrytych zysków - zachowuje aktualność, jeśli idzie o konieczność zapłaty podatku ze wspomnianego tytułu.
Odpowiedź MF z 16 lutego 2022 r. w sprawie opodatkowania estońskim CIT wydatków na samochody osobowe, dla których nie jest prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu
Stanowisko dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej zaprezentowane w interpretacji indywidualnej z 25 stycznia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.554.2021.2.AK) w zakresie ustalenia, czy samochody osobowe wykorzystywane przez spółkę wyłącznie do działalności gospodarczej bez prowadzonej ewidencji przebiegu pojazdu nie powinny zostać przez spółkę opodatkowane i zaliczone do ukrytych zysków, jest prawidłowa i spójna ze stanowiskiem prezentowanym przez Ministerstwo Finansów wyrażonym m.in. w Przewodniku do Ryczałtu od dochodów spółek z 23 grudnia 2021 r.
Zgodnie z art. 28m ust. 4 pkt 2 lit. b ustawy o CIT do ukrytych zysków nie zalicza się wydatków i odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych z używaniem samochodów osobowych, w wysokości 50 proc. - w przypadku składników majątku, które nie są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności gospodarczej.
Jak wynika z opisu stanu faktycznego przedstawionego w powołanej interpretacji, spółka, która wystąpiła o interpretację, posiada samochody osobowe, które jak zapewniała, wykorzystuje wyłącznie do działalności gospodarczej, ale nie prowadzi dla nich ewidencji przebiegu.
W interpretacji z 25 stycznia 2022 r. zwrócono uwagę, że zgodnie z art. 16 ust. 5f ustawy o CIT w przypadku nieprowadzenia przez podatnika ewidencji, o której mowa w art. 86a ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, uznaje się, że samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą podatnika. Skoro spółka dla posiadanych samochodów osobowych nie prowadzi ewidencji przebiegu, to zgodnie z cytowanym wyżej przepisem uznaje się, że samochody te są wykorzystywane również do celów
niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 28m ust. 4 pkt 2 lit. b ustawy o CIT, tylko 50 proc. kosztów dotyczących samochodów osobowych nie stanowi ukrytych zysków. Natomiast pozostałe 50 proc. wydatków stanowi ukryte zyski i podlega opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek.
W przykładzie 27 opisanym na stronie 40 Przewodnika do Ryczałtu od dochodów spółek wyjaśniono, że w przypadku wykorzystywania pojazdu na tzw. cele mieszane wydatki, a także odpisy amortyzacyjne oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, które są związane z używaniem takiego pojazdu, będą uznane jako wypłata tzw. ukrytego zysku.
Jednocześnie na tej samej stronie podkreślono, że ciężar dowodu co do wykorzystywania składnika majątku wyłącznie na cele działalności gospodarczej spoczywa na podatniku. Badane powinny być różne przesłanki, takie jak: przedmiot działalności podatnika, posiadane ewidencje lub inne dowody umożliwiające wykluczenie użytku prywatnego/na cele osobiste udziałowców (akcjonariuszy) lub członków ich rodzin lub innych podmiotów powiązanych.
Prowadzona ewidencja przebiegu umożliwiłaby zatem wykluczenie użytku prywatnego/na cele osobiste wspólników lub członków ich rodzin albo innych podmiotów. W przypadku jej braku, jak wskazał dyrektor KIS, w przedstawionym stanie faktycznym 50 proc. kosztów dotyczących samochodów osobowych stanowi dochód z tytułu ukrytych zysków.

MINIMALNY PODATEK DOCHODOWY

działalność lecznicza

Wprowadzony od 1 stycznia 2022 r. minimalny podatek dochodowy spotkał się z licznymi słowami krytyki, nie ze względu na ideę, lecz sposób przełożenia jej na literę prawa oraz brak wyobraźni ustawodawcy. Nie wszyscy podatnicy CIT są bowiem nastawieni na osiąganie zysku. Część branż została z tego podatku wyłączona jeszcze przed ostatecznym uchwaleniem nowego art. 24ca ustawy o CIT. Ale o części podmiotów zapomniano, głównie o szpitalach i innych publicznych placówkach leczniczych.
W połowie br. Ministerstwo Finansów przyznało, że przepisy o minimalnym podatku dochodowym wymagają poprawy, a na razie - do 31 grudnia 2022 r. - zawieszenia. Zakłada to opublikowany niedawno projekt nowelizacji ustawy o CIT. Niezależnie od tego, w jakim kształcie nowelizacja ta zostanie uchwalona, publiczne podmioty lecznicze już dziś są wykluczone z podatku minimalnego. Wynika to z odpowiedzi Ministerstwa Finansów na pytanie DGP. Co prawda resortowi zarzucono „nadinterpretowanie” art. 24ca ustawy o CIT, niemniej stanowisko MF jest korzystne dla publicznych podmiotów leczniczych i z tego punktu widzenia niezmiernie dla nich przydatne.
Odpowiedź MF z 10 lutego 2022 r. w sprawie wyłączenia działalności leczniczej z minimalnego CIT
1 stycznia 2022 r. wszedł w życie art. 24ca ustawy o CIT, zgodnie z którym podatnikami tzw. minimalnego CIT są podatnicy w rozumieniu art. 3 ust. 1 oraz podatkowe grupy kapitałowe, które w roku podatkowym:
1) poniosły stratę ze źródła przychody operacyjne albo
2) osiągnęły udział dochodów ze źródła przychody operacyjne, określony zgodnie z art. 7 ust. 1, w przychodach operacyjnych w wysokości nie większej niż 1 proc.
Jednocześnie, na mocy art. 24ca ust. 2 pkt 2 ustawy CIT, dla celów obliczenia straty oraz wskaźnika rentowności (udział dochodów w przychodach) na potrzeby minimalnego CIT, nie są uwzględniane przychody i koszty ich uzyskania, jeśli:
a) cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych, tj. ma charakter regulowany (przepisami prawa lub decyzją administracyjną) oraz
b) podatnik poniósł stratę z tej transakcji albo jego udział dochodu w przychodach z ww. transakcji nie przekracza 1 proc., przy czym strata i wskaźnik udziału dochodu w przychodzie są obliczane odrębnie dla transakcji tego samego rodzaju.
Sposób określania cen usług opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, wynika z przepisów ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, tj. z:
1) art. 136c (oraz aktów wykonawczych wydanych na podstawie upoważnień zamieszczonych w tej ustawie) - w odniesieniu do świadczeniodawców zakwalifikowanych do systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej;
2) pozostałych przepisów Działu VI. Postępowanie w sprawie zawarcia umów ze świadczeniodawcami - w odniesieniu do świadczeniodawców innych niż zakwalifikowani do systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej.
W świetle powyższego należy więc uznać, że w przypadku usług opieki zdrowotnej w zakresie różnych świadczeń (a zatem nie tylko leczenia szpitalnego) finansowanych ze środków publicznych, spełniony jest warunek z art. 24ca ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy CIT, tj. ich ceny mają charakter regulowany.
W konsekwencji, jeśli spółka z o.o., prowadząca działalność leczniczą w zakresie ww. usług ponosi stratę albo jej wskaźnik rentowności nie przekracza 1 proc., przychody i koszty związane z taką działalnością nie będą uwzględniane dla celów obliczenia straty oraz wskaźnika rentowności na potrzeby minimalnego CIT. Oznacza to, że działalność lecznicza w zakresie finansowanym ze środków publicznych będzie wyłączona z minimalnego CIT.

SPÓŁKI NIERUCHOMOŚCIOWE

amortyzacja nieruchomości inwestycyjnych

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje ograniczenie wysokości amortyzacji dla spółek nieruchomościowych. Zgodnie z art 15 ust. 6 ustawy o CIT (i art. 22 ust. 8 ustawy o PIT) odpisy amortyzacyjne dokonywane przez spółki nieruchomościowe od budynków i lokali nie mogą być w roku podatkowym wyższe niż odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane zgodnie z przepisami o rachunkowości i obciążające w danym roku wynik finansowy jednostki.
Problem powstaje, gdy spółka ma nieruchomości inwestycyjne, które wycenia według ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej (zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 1a ustawy o rachunkowości) i nie amortyzuje ich dla celów rachunkowych. Czy to oznacza, że w świetle wspomnianych nowych przepisów spółka ta nie może ich amortyzować również dla celów podatkowych? Ministerstwo Finansów potwierdziło, że tak jest w istocie.
Odpowiedź MF z 11 lutego 2022 r. w sprawie amortyzacji budynków i lokali przez spółki nieruchomościowe
Artykuł 15 ust. 6 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. przewiduje ograniczenie wysokości amortyzacji dla spółek nieruchomościowych. Podobna regulacja obowiązuje od 1 stycznia 2022 r. na gruncie ustawy o PIT - analogiczne ograniczenie w zakresie amortyzacji dla spółek nieruchomościowych zostało przewidziane w art. 22 ust. 8 ustawy o PIT.
W świetle wskazanych przepisów, w przypadku spółek nieruchomościowych odpisy dotyczące środków trwałych zaliczonych do grupy 1 Klasyfikacji Środków Trwałych nie mogą być w roku podatkowym wyższe niż dokonywane zgodnie z przepisami o rachunkowości odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe z tytułu zużycia środków trwałych, obciążające w tym roku podatkowym wynik finansowy jednostki. Odnosząc się do kwestii spółek nieruchomościowych, które wyceniają budynki według ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej i w związku z tym nie dokonują od nich odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami o rachunkowości, spółki te, zgodnie ze wskazanymi regulacjami, nie są uprawnione do dokonywania odpisów amortyzacyjnych w tym zakresie na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych i podatku dochodowego od osób fizycznych. Jednocześnie, na gruncie ustawy o CIT i ustawy o PIT, koszty nabycia lub wytworzenia we własnym zakresie środków trwałych (w tym przypadku budynków) mogą stanowić, co do zasady, koszt uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego zbycia środków trwałych, z uwzględnieniem odpowiednich przepisów ustawy o CIT i ustawy o PIT.

PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG

zerowa stawka a split payment

Wprowadzone przez rząd tarcze antyinflacyjne sprowadzają się do obniżenia poziomu opodatkowania, a czasem nawet przejściowej przerwy w stosowaniu niektórych przepisów (np. o podatku handlowym przy sprzedaży paliw). Powstało pytanie, jak - w razie obniżenia stawki VAT do 0 proc. - zapłacić należność w mechanizmie podzielonej płatności, jeżeli dostawa danego towaru jest zgodnie z art. 108a ust. 1a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301; dalej: ustawa o VAT) objęta obowiązkowym split paymentem (np. dostawa oleju jadalnego). Czy w takiej sytuacji wciąż konieczny jest dopisek na fakturze „mechanizm podzielonej płatności”, a zapłata musi być nadal dokonywana przy użyciu komunikatu przelewu?
Odpowiedź MF z 10 lutego 2022 r. w sprawie braku stosowania metody podzielonej płatności przy zerowym VAT
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami (art. 108a ust. 1 ustawy o VAT) regulowanie płatności za fakturę przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności jest dokonywane pod warunkiem, że w otrzymanej fakturze została wykazana kwota podatku.
W sytuacji opisanej w pytaniu, z uwagi na czasową obniżkę stawki VAT do 0 proc., faktura dokumentująca olej rzepakowy jadalny nie będzie zawierała kwoty podatku VAT. W takim przypadku nie zostaje zatem spełniony podstawowy warunek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności.

vat od świadczeń przyznanych w związku z zakwaterowaniem i wyżywieniem obywateli ukrainy

Specustawa ukraińska przyznała każdemu podmiotowi, w szczególności osobom fizycznym, świadczenie pieniężne (w wysokości 40 zł dziennie) za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia:
  • obywatelom Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi oraz
  • obywatelom Ukrainy posiadającym Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Polski.
Świadczenie 40 zł jest przyznawane na okres nie dłuższy niż 120 dni.
Powstało pytanie, jak udzielone zakwaterowanie i wyżywienie powinni traktować podatnicy VAT - czy z ich punktu widzenia jest to usługa opodatkowana, a zatem, czy jest to:
  • nieodpłatne świadczenie, opodatkowane VAT z prawem do odliczenia podatku naliczonego,
  • świadczenie nieopodatkowane VAT, a jeśli tak, to co z prawem do odliczenia podatku naliczonego?
Również w tej kwestii konieczne okazało się stanowisko resortu finansów.
Odpowiedź MF z 17 maja 2022 r. w sprawie VAT od zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy
Świadczenie, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, nie stanowi wynagrodzenia za zakwaterowanie i wyżywienie uchodźców.
Jeżeli zakwaterowanie i wyżywienie obywateli Ukrainy, o których mowa w ww. ustawie, służyć będzie do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, to wówczas świad czenie to należy traktować jako nieodpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu zgodnie z obowiązującą stawką VAT. W takim przypadku podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia.
Jeżeli świadczenie usług jest realizowane na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika, to nie należy traktować go jako nieodpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu. W takim przypadku przysługuje podatnikowi prawo do odliczenia od nabywanych towarów i usług do celów związanych z opodatkowaną działalnością gospodarczą podatnika.
Powstało także pytanie, jak potraktować otrzymane świadczenia w wysokości 40 zł. Czy po jego otrzymaniu podatnik VAT powinien wystawić fakturę, a jeśli tak, to czy 40 zł jest kwotą brutto (zawierającą VAT), czy kwotą netto, do której należy doliczyć VAT?
Odpowiedź MF z 20 maja 2022 r. w sprawie fakturowania świadczeń polegających na zapewnieniu zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy
Świadczenie, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, nie stanowi wynagrodzenia za zakwaterowanie i wyżywienie uchodźców. Otrzymane świadczenie ma charakter wtórny do czynności realizowanych nieodpłatnie na rzecz obywateli Ukrainy. Nie występuje zatem zależność pomiędzy wykonanymi na rzecz uchodźców czynnościami a wysokością otrzymywanej kwoty świadczenia.
Wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę powinno stanowić rzeczywisty ekwiwalent usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy. W tym przypadku przyznanie świadczenia nie ma wpływu na to, w jakim standardzie nastąpi wykonanie usługi ‒ kwota świadczenia pozostaje co do zasady taka sama.
Dodatkowo wypłacenie świadczenia jest warunkowane wolą podmiotu, który udziela pomocy. Wolę tę deklaruje on poprzez złożenie odpowiedniego wniosku po udzieleniu pomocy uchodźcom. Nie można zatem uznać, że charakter świadczenia ma znamiona odpłatności z tytułu świadczonych usług.
W konsekwencji ocena zagadnienia nie wymaga analizy w odniesieniu do pozostałych pytań - regulacje dotyczące zasad opodatkowania i fakturowania nie znajdą zastosowania.
W pewnych przypadkach ww. świadczenie może podlegać ocenie pod kątem uznania za świadczenia nieodpłatne. Ocena, jak przedsiębiorcy zapewniający uchodźcom zakwaterowanie i wyżywienie mają traktować świadczone przez nich usługi uznawane za świadczenia nieodpłatne, jest uzależniona od konkretnego przypadku.

dobrowolna rezygnacja ze zwolnienia przewidzianego dla usług finansowych

Od 1 stycznia 2022 r. pojawiła się możliwość rezygnacji ze zwolnienia z VAT dla usług finansowych. Prawo to wynika z art. 43 ust. 22-24 ustawy o VAT. Powstała wątpliwość, w którym momencie w takim wypadku powstaje obowiązek podatkowy. Nie chodzi o sytuację, gdy odsetki od umowy pożyczki lub kredytu są spłacane co miesiąc lub co kwartał. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje z końcem każdego okresu rozliczeniowego zgodnie z art. 19a ust. 3 ustawy o VAT. Problem pojawia się, gdy obie strony postanowią, że odsetki od pożyczki są spłacane dopiero na koniec trwania umowy. W tym wypadku nie mamy następujących po sobie terminów płatności ani rozliczeń, nie można więc przyjąć, że obowiązek powstaje z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia.
Ministerstwo Finansów ustosunkowało się do tej kwestii. Wyjaśniło też, jaką stawkę VAT należy stosować, gdy po rezygnacji ze zwolnienia podatnik kontynuuje umowę, którą zawarł w czasie, gdy usługi finansowe były bezwzględnie zwolnione z VAT.
Odpowiedź MF z 21 kwietnia 2022 r. w sprawie momentu powstania obowiązku podatkowego i właściwej stawki VAT, gdy podatnik zrezygnuje ze zwolnienia podatkowego dla usług finansowych
DGP: W którym momencie powstaje obowiązek podatkowy przy dobrowolnej rezygnacji ze zwolnienia z VAT dla usług finansowych? Czy obowiązuje tu metoda kasowa czy zasady ogólne (zasady ogólne mogą być kłopotliwe przy ustalaniu obowiązku podatkowego w sytuacji, gdy wynagrodzenie za usługi finansowe jest pobierane w postaci oprocentowania)?
MF: W przypadku rezygnacji ze zwolnienia z VAT usług finansowych (zgodnie z art. 43 ust. 22-24 ustawy o VAT) obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z ogólnymi zasadami. W zależności od rodzaju usługi i zawartej umowy może to być przykładowo moment wykonania usługi, upływ określonego okresu, do którego odnoszą się płatności/rozliczenia, lub moment otrzymania całości lub części zapłaty (wynagrodzenia) przed wykonaniem usługi. Metoda kasowa wymieniona w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT ma zastosowanie wyłącznie do usług finansowych, których świadczenie jest zwolnione od VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT.
DGP: Jaka obowiązuje stawka VAT, jeżeli po rezygnacji ze zwolnienia z VAT przez podmiot świadczący usługi finansowe, kontynuowana jest (jeszcze trwa) zawarta wcześniej (w czasie obowiązywania zwolnienia) umowa na te usługi i wypłacane jest wynagrodzenie w postaci oprocentowania? Z przepisów przejściowych wynikałoby, że w takiej sytuacji ma zastosowanie dotychczasowa stawka VAT, czyli w tym wypadku - zwolnienie z VAT. Czy tak jest w istocie?
MF: Usługi podlegają opodatkowaniu stawką VAT obowiązującą co do zasady w momencie wykonania usługi. Moment wykonania usługi oraz dodatkowe zasady określające wysokość opodatkowania w tzw. okresie przejściowym po zmianie stawek VAT regulują przepisy m.in. art. 19a ust. 2, 3, 4a oraz art. 41 ust. 14a-14h ustawy o VAT. W szczególności, w przypadku tzw. usług ciągłych zastosowanie znajdą przepisy art. 19a ust. 3, art. 41 ust. 14c-14d oraz ust. 14f ustawy o VAT. Generalnie wykonana przed zmianą stawki VAT część usługi oraz otrzymane wynagrodzenie zostanie opodatkowane według dotychcza sowej wysokości (w przypadku usług finansowych zastosowanie będzie miało zwolnienie). Natomiast część usługi oraz wynagrodzenie otrzymane po zmianie stawki VAT będzie zasadniczo opodatkowane nową, zmienioną stawką podatku. Należy przy tym zastrzec, że każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy w oparciu o postanowienia zawieranych umów.

vat od przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności

W wyroku z 25 lutego 2021 r. w sprawie C-604/19 Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że przekształcenie użytkowania wieczystego we własność należy traktować jako odpłatną dostawę towarów w zamian za odszkodowanie wypłacane z mocy prawa, w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE z 2006 r. L 347, s. 1). Do wyroku tego odniósł się minister finansów w interpretacji ogólnej z 22 grudnia 2021 r. nr PT1.8101.2.2021. Stwierdził, że wyrok ten „oznacza konieczność zmiany ugruntowanej linii interpretacyjnej organów podatkowych”.
Powstało pytanie o potrzebę korygowania rozliczeń VAT przez samorządy, które do tego czasu nie pobierały VAT od opłat przekształceniowych. Odpowiedź MF wskazuje, że na ochronę prawną mogą liczyć tylko ci, którzy otrzymali interpretacje indywidualne lub zastosowali się do utrwalonej praktyki administracyjnej.
Odpowiedzi MF z 11 lutego 2022 r. w sprawie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności
Wykładnia przepisów ustawy o VAT w zakresie opodatkowania tym podatkiem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności z mocy prawa, zaprezentowana w interpretacji ogólnej z 22 grudnia 2021 r. nr PT1.8101.2.2021, jest wynikiem wydania przez TSUE wyroku w sprawie C-604/19 i jest zgodna z tym wyrokiem.
W ww. wyroku TSUE orzekł, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności przewidziane w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu przepisu art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy 2006/112/WE. Wyrok TSUE dotyczył przekształcenia prawa użytkowania wieczystego dokonanego na podstawie ustawy z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, a więc przekształcenia z mocy prawa. Takich też czynności, a więc wykonywanych z mocy prawa, dotyczy wskazana interpretacja ogólna ministra finansów.
Uznanie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność za odrębną od ustanowienia tego prawa (czyli pierwotnego oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste) dostawę towarów powoduje, że nie ma znaczenia, czy ustanowienie to miało miejsce przed czy po 1 maja 2004 r. Skutkiem natomiast linii interpretacyjnej organów podatkowych stosowanej przed publikacją interpretacji ogólnej (uznającej przekształcenie prawa użytkowania wieczystego za kontynuację pierwotnej dostawy - ustanowienia tego prawa) był brak opodatkowania przekształcenia we własność prawa użytkowania wieczystego gruntu ustanowionego przed 1 maja 2004 r. Taka zaś wykładnia jest sprzeczna z wyrokiem TSUE.
Głównym celem wydania interpretacji ogólnej było właśnie usunięcie wątpliwości dotyczących sposobu opodatkowania przekształcenia dotyczącego również prawa użytkowania wieczystego ustanowionego przed 1 maja 2004 r.
Uznanie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność z mocy prawa za dostawę towarów w rozumieniu przepisu art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy 2006/112/WE wynika wprost i w jednoznaczny sposób z wyroku TSUE. Konsekwencją tego jest konieczność opodatkowania tej czynności, niezależnie od daty ustanowienia prawa użytkowania wieczystego.
W wydanym wyroku TSUE nie poruszał w ogóle tematu relacji pomiędzy czynnością ustanowienia prawa użytkowania wieczystego a czynnością jego przekształcenia w prawo własności. Orzekając w taki sposób, TSUE nie przychylił się do opinii rzecznik generalnej, która w swojej opinii w przedmiotowej sprawie proponowała zastosowanie całościowej oceny ekonomicznej transakcji, czyli uznania przekształcenia prawa użytkowania wieczystego za kontynuację pierwotnej dostawy - ustanowienia tego prawa. Zauważyć należy, że opinie rzecznika generalnego, pomimo ich niewątpliwie dużej wartości merytorycznej, nie są źródłem prawa unijnego.
Jak wynika z interpretacji ogólnej, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność dokonane na podstawie ustawy z 20 lipca 2018 r. powinno być opodatkowane niezależnie od daty ustanowienia tego użytkowania. Podatnicy (np. jednostki samorządu terytorialnego), którzy otrzymali interpretacje indywidualne lub zastosowali się do utrwalonej praktyki administracyjnej nieuznającej samej czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów we własność za odrębną dostawę towarów, będą mogli skorzystać z odpowiedniej ochrony wynikającej z przepisów ordynacji podatkowej.

AKCYZA

obowiązki gmin, które zużywają węgiel lub gaz ziemny do celów opałowych

Wyroby akcyzowe wolne od podatku akcyzowego ze względu na ich przeznaczenie (w tym na cele opałowe) muszą być ewidencjonowane. Wynika to z art. 138f ust. 1 pkt 3 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 143; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1488). Ponadto podmiot prowadzący działalność gospodarczą, zamierzający wykonywać czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, zobowiązany jest do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego (w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych) przed dniem wykonania pierwszej takiej czynności. To z kolei wynika z art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o podatku akcyzowym.
Czy oba te obowiązki dotyczą również gmin? Także w tej kwestii potrzebna była wykładnia Ministerstwa Finansów.
Odpowiedź MF z 17 marca 2022 r. w sprawie obowiązków gmin, które w ramach działalności gospodarczej zużywają węgiel lub gaz ziemny do celów opałowych
Na podstawie przepisów ustawy o podatku akcyzowym obowiązek rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA) dotyczy podmiotów zużywających, które wykorzystują wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie. Obowiązkowi rejestracyjnemu podlegają zarówno podmioty prowadzące działalność gospodarczą, jak i podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej (w odniesieniu do określonych wyrobów), z wyłączeniem osób fizycznych.
Z kolei podmioty zużywające prowadzące działalność gospodarczą z użyciem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie są zobowiązane do prowadzenia ewidencji tych wyrobów.
Ewidencji tej nie prowadzą podmioty zużywające, które wyłącznie używają do celów opałowych pozostałe węglowodory gazowe o kodach CN od 27 11 12 11 do 27 11 19 00.

podatek akcyzowy od samochodów kolekcjonerskich

Samochody kolekcjonerskie są zwolnione z akcyzy i dlatego dla celów zarejestrowania takiego pojazdu naczelnik urzędu skarbowego powinien wydać dokument potwierdzający brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju. Zobowiązuje go do tego art. 109 ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym. Przepis ten nie zmienił się, ale urzędy skarbowe zaczęły go inaczej interpretować. Dlatego konieczna okazała się interwencja Ministerstwa Finansów.
Odpowiedź MF z 4 kwietnia 2022 r. w sprawie wydawania zaświadczeń potwierdzających brak obowiązku zapłaty akcyzy
Na gruncie ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym podstawę do potwierdzenia braku obowiązku zapłaty akcyzy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego spełniającego kryteria do zaklasyfikowania go w układzie odpowiadającym Nomenklaturze Scalonej (CN) jako pojazdu kolekcjonerskiego stanowi art. 109 ust. 2 tej ustawy.
Jeżeli nabyty wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy spełnia warunki pozwalające zaklasyfikować go do pozycji CN 9705 jako pojazdu kolekcjonerskiego, wówczas na podstawie wskazanej regulacji organ podatkowy powinien dla celów związanych z rejestracją tego samochodu wydać wnioskodawcy dokument potwierdzający brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju. Wzór tego dokumentu stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia z 18 maja 2021 r. (…) (Dz.U. poz. 959).

OPŁATA CUKROWA

sprzedaż słodzonych napojów przez internet

Wprowadzenie na rynek krajowy napojów z dodatkiem cukrów, kofeiny lub tauryny jest objęte opłatą cukrową, zgodnie z art. 12a ust. 1 ustawy z 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1956; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 974). Chodzi o sprzedaż detaliczną, o której mowa w art. 12a ust. 3 w zw. z ust. 2 tej ustawy. Rozumie się przez to zbywanie na terytorium RP towarów konsumentom na podstawie umowy zawartej:
  • w lokalu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 287; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105),
  • poza lokalem przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy o prawach konsumenta.
Powstała wątpliwość, czy dotyczy to także sprzedaży przez internet. Odpowiedź Ministerstwa Finansów potwierdza, że ustawodawca tego nie przewidział.
Odpowiedź MF z 2 marca 2022 r. w sprawie wyłączenia internetowej sprzedaży napojów z opłaty cukrowej
W obowiązującym stanie prawnym objęcie opłatą od środków spożywczych (tzw. opłatą cukrową) sprzedaży internetowej napojów podlegających opłacie od środków spożywczych co do zasady jest uzależnione od rodzaju nabywcy będącego klientem sklepu internetowego.
Z uwagi na to, że umowy sprzedaży napojów zawierane przez internet w modelu sprzedaży B-C (sprzedaż na rzecz konsumentów) stanowią inny rodzaj umów sprzedaży, nieobjęty definicją „sprzedaży detalicznej”, o której mowa w art. 12a ust. 3 ustawy o zdrowiu publicznym, takie transakcje nie podlegają opłacie od środków spożywczych.
Analizując kwestię sprzedaży napojów przez internet, nie można jednak wykluczyć, że zakupiony towar zostanie nabyty przez podmiot prowadzący sprzedaż detaliczną lub detaliczną i hurtową napojów. Wówczas stosownie do przepisów art. 12d ust. 1 oraz art. 12e ust. 3 ww. ustawy sprzedaż napojów za pośrednictwem sklepu internetowego do takich podmiotów będzie powodować obowiązek zapłaty opłaty od środków spożywczych.
Mając powyższe na uwadze, powstanie obowiązku zapłaty opłaty uzależnione jest od tego, czy nabywcą napojów sprzedawanych przez sklep internetowy jest konsument, czy też podmiot prowadzący sprzedaż detaliczną lub podmiot prowadzący jednocześnie sprzedaż detaliczną i hurtową.
Ministerstwo Finansów od wprowadzenia opłaty od środków spożywczych monitoruje funkcjonowanie przepisów dotyczących tej opłaty w celu zidentyfikowania obszarów wymagających zmian oraz doprecyzowania.©℗