Wydanie nieruchomości tytułem wynagrodzenia za dobrowolne umorzenie udziałów nie podlega VAT. Nie powoduje też powstania przychodu na gruncie podatku dochodowego
Mariusz Wachala konsultant podatkowy w dziale doradztwa podatkowego BDO / Dziennik Gazeta Prawna
Kwestia opodatkowania wynagrodzenia uzyskanego za dobrowolne bądź przymusowe umorzenie udziałów wciąż budzi kontrowersje. Niedawno opisywaliśmy wyrok WSA w Gliwicach, który stwierdził, że wynagrodzenie w postaci nieruchomości za przymusowe umorzenie udziałów nie podlega VAT.
Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu ustnym wyroku z 9 grudnia 2014 r. (sygn. akt I FSK 1853/13) uznał, że nabycie udziałów celem ich dobrowolnego umorzenia w zamian za wynagrodzenie w postaci nieruchomości nie stanowi czynności opodatkowanej VAT. Sąd potwierdził też, że ta transakcja nie powoduje powstania przychodu na gruncie CIT u spółki, której udziały są umarzane (tj. spółki dokonującej wydania przedmiotowej nieruchomości).
Zapłata nieruchomością
Sprawa, która trafiła do sądu, dotyczyła spółki, która zawarła ze swoim udziałowcem umowę nabycia udziałów własnych w zamian za wynagrodzenie w postaci nieruchomości (w ramach tzw. procedury dobrowolnego umorzenia udziałów).
Powstała wątpliwość, czy taka transakcja:
– będzie skutkować powstaniem przychodu na gruncie CIT u spółki, której udziały zostały umorzone (i która to spółka dokona wydania nieruchomości tytułem wynagrodzenia za udziały) oraz
– będzie podlegać opodatkowaniu VAT.
Spółka uznała, że odpowiedź na oba pytania powinna być przecząca. Jednak inaczej do sprawy podszedł dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach.
Trzeba rozpoznać przychód
W odpowiedzi na pierwsze z postawionych pytań organ podatkowy uznał, że spółka decydując się na wydanie nieruchomości tytułem wynagrodzenia za nabyte udziały własne, dokona de facto odpłatnego zbycia tej nieruchomości na rzecz udziałowca w zamian za cenę opowiadającą wynagrodzeniu za te udziały. W konsekwencji spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy w wysokości powyższego wynagrodzenia.
W zakresie pytania drugiego organ podatkowy stwierdził wprawdzie, że czynność umorzenia udziałów jako taka nie podlega VAT. Zastrzegł jednak, że wydanie nieruchomości tytułem wynagrodzenia za takie umorzenie stanowi dostawę towarów opodatkowaną tym podatkiem. Zatem organ podatkowy dokonał swoistego rozbicia przedmiotowej transakcji na:
– nabycie udziałów własnych – neutralne dla celów VAT oraz
– otrzymanie wynagrodzenia w formie niepieniężnej – stanowiące dostawę towarów opodatkowaną VAT.
Jedna, a nie kilka
Sąd pierwszej instancji nie zgodził się ze stanowiskiem organu podatkowego. Uznał, w szczególności, że dobrowolne umorzenie udziałów za wynagrodzeniem stanowi pojedynczą transakcję i brak jest w związku z tym jakichkolwiek przesłanek uzasadniających jej rozbijanie na kilka składowych, mających odrębne skutki podatkowe.
Sąd podkreślił zatem, że wydanie nieruchomości tytułem wynagrodzenia za nabyte udziały własne jest częścią jednej operacji – umorzenia udziałów, a w konsekwencji, że nie może być traktowane jako odrębna transakcja zbycia nieruchomości dla celów CIT czy dostawy towarów dla celów VAT.
NSA po stronie podatnika
Sprawa trafiła wreszcie do NSA, który oddalił skargę organu podatkowego i zgodził się ze spółką oraz sądem pierwszej instancji.
NSA podkreślił, w szczególności, że kwestia braku powstania przychodu dla celów CIT dla podatnika nabywającego udziały własne w zamian za wynagrodzenie w formie niepieniężnej była już tematem wielu pozytywnych dla podatników rozstrzygnięć.
Odnośnie do ujęcia VAT, sąd kasacyjny powołał się na szeroko komentowany wyrok NSA z 10 maja 2012 r. (sygn. akt I FSK 1010/11) i stwierdził, że skoro nabycie udziałów własnych przez spółkę nie jest dokonywane w ramach prowadzonej przez tę spółkę działalności gospodarczej, transakcja ta (w tym wszystkie jej elementy) nie może podlegać VAT.