Spójnik „lub” między zwrotami „nabycie” i „wybudowanie” powoduje, że należy je traktować jako równorzędne, a więc do rozpoczęcia biegu ustawowego terminu wystarczy spełnienie jednej przesłanki – orzekł NSA.

Chodziło o podatnika, który zawarł przedwstępną umowę deweloperską na budowę i sprzedaż mieszkania. Sprzedaż miała nastąpić do końca czerwca 2007 r., ale deweloper nie wywiązał się z tego terminu. Podatnik otrzymał protokół zdawczo-odbiorczy w marcu 2008 r. i od tego momentu rozpoczął prace wykończeniowe w mieszkaniu. Następnie zameldował się w nim i zamieszkał.
W marcu 2009 r. zawarł z deweloperem wstępną umowę sprzedaży, w której deweloper zobowiązał się zawrzeć przyrzeczoną umowę najpóźniej w czerwcu 2009 r. Do tego jednak nie doszło, bo deweloper ogłosił upadłość. W rezultacie w marcu 2017 r. podatnik z żoną nabyli nieruchomość od syndyka masy upadłości, a trzy miesiące później została założona księga wieczysta. W lipcu 2018 r. małżonkowie sprzedali to mieszkanie.
Sprzedaż za złotówkę nie pozbawia prawa do odliczenia VAT
Sprzedaż za złotówkę nie pozbawia prawa do odliczenia VAT

Zobacz również
Mężczyzna chciał się upewnić, że od dochodu z tego zbycia nie zapłaci podatku, bo – jak argumentował – sprzedaż miała miejsce po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym mieszkanie zostało wybudowane.
Zwrócił uwagę na art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, w którym mowa jest o „nabyciu lub wybudowaniu”. Podatnik przekonywał, że to dwie niezależne od siebie przesłanki, od zaistnienia których ustawodawca uzależnił początek biegu pięcioletniego terminu. A zatem pięcioletni termin może zostać zapoczątkowany nabyciem nieruchomości lub jej wybudowaniem – tłumaczył.
Uważał, że w jego przypadku znajdzie zastosowanie przesłanka „wybudowania”, bo – jak argumentował – budynek zostaje wybudowany w momencie, gdy nadaje się do zamieszkania.
W jego przypadku zatem – twierdził – pięcioletni termin powinien biec od daty przekazania mu lokalu do zamieszkania wraz z protokołem zdawczo-odbiorczym. Miało to miejsce w 2008 r., a sprzedaż nastąpiła w 2018 r. Mężczyzna uważał więc, że nie ma już obowiązku zapłaty podatku od dochodu ze sprzedaży mieszkania.
Nie było nabycia
Nie zgodził się z nim dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W wydanej interpretacji skupił się na przesłance „nabycia” i wyjaśnił, że umowa deweloperska nie jest umową przenoszącą własność nieruchomości, a jedynie niejako przyrzeczeniem do przeniesienia na nabywcę prawa własności do lokalu po zakończeniu przedsięwzięcia deweloperskiego.
Fiskus uznał więc, że podatnik nabył prawo współwłasności dopiero w marcu 2017 r., na mocy umowy ustanawiającej odrębną własność lokalu i jego sprzedaży wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej. Od tego momentu należało zatem liczyć bieg pięcioletniego terminu – wyjaśnił.
Może być wybudowanie
Interpretację tę uchylił WSA we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 223/19). Orzekł, że w świetle art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT upływ pięcioletniego terminu może być liczony nie tylko od daty nabycia odsprzedawanego lokalu mieszkalnego, lecz także od daty jego wybudowania.
Sąd zwrócił uwagę na użyty w tym przepisie spójnik „lub”, oddzielający słowa „nabycie” i „wybudowanie”. To – jak wyjaśnił – powoduje, że „przesłanki te należy traktować jako równorzędne, a w konsekwencji wystąpienie którejkolwiek z nich (albo obu łącznie) rodzi powstanie obowiązku podatkowego z tytułu sprzedaży nieruchomości i praw wymienionych w ww przepisie”.
Zatem – jak orzekł WSA – wystarczającą przesłanką do powstania obowiązku podatkowego jest wybudowanie nieruchomości lub jej części.
Sąd uznał przy tym, że podatnik trafnie wiąże moment wybudowania z datą wydania mu mieszkania, co miało miejsce z chwilą podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego.
Kluczowe „lub”
Wykładnię tę podzielił Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodził się z WSA, że w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT kluczowy jest funktor „lub”. Ma on znaczenie rozłączne, a co za tym idzie, do rozpoczęcia biegu terminu wystarczające było spełnienie jednej przesłanki. Zdaniem NSA wyraźnie wynika to z brzmienia przepisu.
– Organ błędnie skupił się niemal wyłącznie na przesłance „nabycia”, zapominając o „wybudowaniu” – wyjaśnił sędzia Jerzy Płusa. Wskazał, że w tym konkretnym wypadku spełniona została przesłanka „wybudowania”, a proces zakończenia budowy poświadczał protokół zdawczo-odbiorczy.
– Znaczenie słowa „nabycie” jest w tej konkretnej sytuacji nieistotne – podsumował sędzia Płusa.
Organ podatkowy błędnie skupił się niemal wyłącznie na przesłance „nabycia”, zapominając o „wybudowaniu” – wytknęły fiskusowi sądy

orzecznictwo

Wyrok NSA z 20 maja 2022 r., sygn. akt II FSK 2430/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia