Korzystne rozwiązania podatkowe dotyczące odzyskania gruntu po dekrecie Bieruta należy odnosić też do budynku – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Przypomniał bowiem podstawową regułę prawa cywilnego – nie można rozdzielać prawa użytkowania wieczystego gruntu i budynku wzniesionego na nim.
Sprawa dotyczyła kobiety, która odzyskała działkę zabraną jej dziadkom na mocy dekretu Bieruta. W latach 80. na tym gruncie wybudowany został budynek. W latach 90., na mocy postanowienia sądu rejonowego, kobieta odziedziczyła część tej nieruchomości. W 1995 r. nastąpił dział spadku, a następnie kobieta odkupiła pozostałe udziały od reszty spadkobierców.
Wcześniej, bo już w 1993 r., wystąpiła ona o ustanowienie użytkowania wieczystego. Od tego roku toczyły się również sprawy o restytucję (zwrot) mienia byłym właścicielom.
W 1998 r. prezydent miasta wydał decyzję o ustanowieniu na rzecz kobiety prawa użytkowania wieczystego gruntu. Jednak dopiero w 2013 r. nastąpiła formalnoprawna restytucja mienia, a także ustanowienie użytkowania wieczystego gruntu na okres 99 lat i przeniesienie prawa własności budynku na spadkobierczynię byłych właścicieli. Potwierdzał to akt notarialny.
W 2013 r. kobieta wystąpiła o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości we własność. Gdy stała się właścicielką, sprzedała rok później zarówno grunt, jak i budynek.
Wolała się upewnić, że od przychodu ze sprzedaży nie zapłaci podatku dochodowego. Dlatego wystąpiła o interpretację.
Sporna interpretacja
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że nabycie części gruntu, na którym ustanowiono prawo użytkowania wieczystego, a który odziedziczyła podatniczka, nie stanowi nabycia w rozumieniu ustawy o PIT, a więc od sprzedaży tej części nie ma przychodu.
Co innego jednak z częścią, którą kobieta odkupiła – stwierdził organ. Uznał, że formalnie nabyła ona tę część na własność w 2013 r. Skoro więc już po roku ją sprzedała, musi zapłacić 19-proc. PIT.
W sprawie gruntu…
WSA w Warszawie uchylił tę interpretację (sygn. akt III SA/Wa 2498/14). Orzekł, że sprzedaż udziałów w nieruchomości objętej przepisami dekretu Bieruta, które kobieta nabyła w wyniku umownego działu spadku, nie jest źródłem przychodów w PIT ze względu na restytucję mienia. Sąd dodał, że w tej sprawie pięcioletni termin, po którym nie płaci się już podatku od dochodu sprzedaży, trzeba by liczyć od chwili nabycia udziałów w nieruchomości na podstawie umownego działu spadku (1993 r.).
Zgodził się z tym również NSA (wyrok z 17 października 2017 r., sygn. akt II FSK 2433/15). Kobieta wygrała tym samym spór o opodatkowanie gruntu.
…i budynku
W 2018 r. wystąpiła o kolejną interpretację dotyczącą opodatkowania dochodu ze sprzedaży tego samego gruntu i budynku. Dyrektor KIS stwierdził, że co prawda od sprzedaży gruntu nie będzie PIT, ale kobieta powinna zapłacić podatek od dochodu sprzedaży budynku.
Argumentem fiskusa było to, że budynek nie został objęty dekretem Bieruta, bo został wybudowany dopiero w latach 80. Trzeba więc traktować go odmiennie od działki – uznał organ.
Tak samo orzekł WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1464/18). Za kluczowe uznał to, że akt notarialny przenoszący własność budynku na podatniczkę został zawarty w 2013 r.
Innego zdania był NSA. Uznał, że w sprawie budynku art. 5 dekretu Bieruta faktycznie nie miał zastosowania, bo przepis ten dotyczył jedynie budynków, które istniały w momencie wejścia dekretu w życie. Jednak – zdaniem NSA – zbycie budynku należy oceniać w kontekście związania go z użytkowaniem wieczystym. Jak podkreśliła sędzia Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, przy użytkowaniu wieczystym związanie gruntu i budynku jest bardzo ścisłe, choć złamana jest zasada, że budynki są własnością tego, czyj jest grunt.
– Nie można jednak skutecznie zawrzeć umowy o ustanowienie użytkowania wieczystego zabudowanego gruntu, jeśli jednocześnie nie zostanie przeniesiona własność budynku na nabywcę prawa użytkowania wieczystego, i to niezależnie od tego, kiedy i przez kogo te budynki zostały zbudowane – wyjaśniła sędzia Wrzesińska-Nowacka.
Podkreśliła, że restytucję prawa użytkowania wieczystego gruntu należy odnosić również do budynku.
W tej sprawie zatem – w ocenie NSA – postąpiono prawidłowo, ustanawiając na rzecz spadkobierczyni prawo użytkowania wieczystego gruntu, a zarazem przenosząc na nią własność budynku. Zdaniem sądu nie można rozdzielać tych nieruchomości i inaczej traktować ich podatkowo, skoro nie mogą być one zbywane i nabywane osobno. A zatem przychód ze sprzedaży budynku nie jest w tej sprawie przychodem podatkowym, tak jak i przychód ze sprzedaży gruntu. ©℗
orzecznictwo
Wyrok NSA z 5 kwietnia 2022 r., sygn. akt II FSK 1849/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
