Eksperci nie zgadzają się z taką wykładnią. Uważają, że obowiązek ewidencjonowania wyrobów wolnych od podatku ze względu na ich przeznaczenie to kuriozum.
– To oznaczałoby, że miasto zarejestrowane w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych musi ewidencjonować wszystkie dokonane przez siebie, jak i podległe mu jednostki organizacyjne, zakupy węgla i gazu zużytego do celów opałowych. Uważam to za daleko idącą przesadę – komentuje Mateusz Jopek, menedżer w zespole podatku akcyzowego i ceł w Deloitte.
Co więcej, gminy i miejskie ciepłownie nie wiedzą nawet o takim obowiązku. Potwierdza to Krzysztof Wiński, doradca podatkowy i dyrektor w PwC. – Z moich doświadczeń wynika, że wiele spośród podmiotów zużywających wyroby wolne od akcyzy ze względu na przeznaczenie nie jest świadomych ewentualnych obowiązków ewidencyjnych – mówi.
Czym to grozi
Za brak prowadzenia ewidencji akcyzowych grożą kary z art. 60 i 61 par. 3 kodeksu karnego skarbowego. Pierwszy przepis penalizuje nieprowadzenie ksiąg wbrew takiemu obowiązkowi (taką księgą jest ewidencja wyrobów wolnych od akcyzy ze względu na przeznaczenie), drugi przewiduje karę za wadliwe prowadzenie księgi (w tym wypadku – brak zatwierdzenia ewidencji w urzędzie celno-skarbowym).
W obu przypadkach za zignorowanie obowiązków grozi grzywna do 240 stawek dziennych, a tylko przy mniejszej wadze czynu – kara za wykroczenie skarbowe.
Kolejne przeoczenie?
Sytuacja przypomina tę, którą opisaliśmy w artykule „Skarbówka rezygnuje z tego, co sama odpuściła” (DGP nr 281/2020). Poinformowaliśmy wtedy o projekcie nowelizacji znoszącej obowiązek prowadzenia ewidencji oraz przesyłania fiskusowi odpowiednich deklaracji przez osoby fizyczne produkujące prąd z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW.
Zmiana weszła w życie wraz z nowelizacją ustawy o podatku akcyzowym z 30 marca 2021 r. (Dz.U. poz. 694).
Większość wytwórców prądu z paneli słonecznych dowiedziała się o tych obowiązkach, dopiero czytając nasz artykuł o projekcie zakładającym uchylenie tych wymogów.
– Nie słyszałem, by do tej pory ktokolwiek spośród drobnych wytwórców prądu z paneli słonecznych poszedł do urzędu celno-skarbowego, by zatwierdzić ewidencję akcyzową, bądź składał potem odpowiednie deklaracje podatkowe. Myślę, że nikt albo nieliczni dopełniali takiego obowiązku, a i fiskus do tej pory specjalnie ich nie egzekwował – komentował wtedy Jacek Arciszewski, doradca podatkowy prowadzący własną kancelarię.
– Mam wrażenie, że sytuacja się powtarza przynajmniej w pewnym stopniu – mówi teraz Krzysztof Wiński.
Co mówią przepisy
O ewidencjonowaniu wyrobów akcyzowych wolnych od podatku ze względu na przeznaczenie mówi art. 138f ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym. Jeszcze kilka lat temu fiskus twierdził, że wyrobami akcyzowymi wolnymi od podatku ze względu na przeznaczenie są te, które są wymienione w art. 32 ust. 5 ustawy (np. gaz LPG, benzyny lotnicze i żeglugowe, oleje i preparaty smarowe).
Teraz dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie ma wątpliwości, że chodzi również o wyroby węglowe i gaz ziemny przeznaczone do celów opałowych. Stwierdził tak m.in. w interpretacjach indywidualnych z 8 lutego 2022 r. (sygn. 0111-KDIB3-3.4013.187.2021.5.PJ) i z 20 grudnia 2021 r. (sygn. 0111-KDIB3-3.4013.277.2021.1.WR).
Estoński CIT: Potrzebne dodatkowe sprawozdanie w ciągu roku
Estoński CIT: Potrzebne dodatkowe sprawozdanie w ciągu roku

Zobacz również
To prowadzi do wniosku, że istnieje również obowiązek ewidencjonowania tych wyrobów. Wyjątek przewidziano jedynie dla zużywanego do celów opałowych gazu LPG, co jest częste np. na wsi (art. 138f ust. 1 pkt 3 ustawy).
Co w ewidencji
Ewidencja powinna umożliwiać w szczególności ustalenie:
■ ilości i rodzaju wysłanych lub otrzymanych wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie,
■ daty wysłania lub odbioru tych wyrobów,
■ miejsca odbioru w przypadku ich przemieszczania.
Powinna też umożliwiać uzyskanie informacji o elektronicznym dokumencie e-DD – wynika z art. 138f ust. 2 ustawy.
Czyj obowiązek
Mateusz Jopek nie zgadza się jednak z wykładnią, że należy ewidencjonować wyroby węglowe i gaz ziemny zwolnione z akcyzy ze względu na ich przeznaczenie (cele opałowe).
– Nie do końca wpasowują się one w ramy tej ewidencji. Przykładowo ich przemieszczenia nie odbywają się na podstawie elektronicznego dokumentu dostawy, gaz ziemny co do zasady nie jest magazynowany, ponieważ jest zużywany na bieżąco wprost z sieci, a wyroby węglowe ze względu na swoje właściwości cały czas zmieniają swoją wagę – argumentuje ekspert.
Zwraca też uwagę na art. 138i i 138j ustawy, które nakładają obowiązek prowadzenia ewidencji węglowych i gazowych wyłącznie na pośredniczące podmioty węglowe i gazowe.
– Uważam, że regulacje te stanowią przepisy szczególne wobec art. 138f ustawy, a więc wykluczają obowiązek prowadzenia ewidencji przez finalnych nabywców wyrobów węglowych oraz gazowych, które są zwolnione z akcyzy ze względu na przeznaczenie (np. do celów opałowych) – twierdzi ekspert Deloitte.©℗
Odpowiedź Ministerstwa Finansów na pytanie DGP
Na podstawie przepisów ustawy o podatku akcyzowym obowiązek rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA) dotyczy podmiotów zużywających, które wykorzystują wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie. Obowiązkowi rejestracyjnemu podlegają zarówno podmioty prowadzące działalność gospodarczą, jak i podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej (w odniesieniu do określonych wyrobów), z wyłączeniem osób fizycznych.
Z kolei podmioty zużywające prowadzące działalność gospodarczą z użyciem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie są zobowiązane do prowadzenia ewidencji tych wyrobów. Ewidencji tej nie prowadzą podmioty zużywające, które wyłącznie używają do celów opałowych pozostałe węglowodory gazowe o kodach CN od 27 11 12 11 do 27 11 19 00.©℗