Przed 2022 r. wycofanie części wkładu ze spółki osobowej nie stanowiło dla wspólnika przychodu podatkowego. Potwierdził to po raz kolejny Naczelny Sąd Administracyjny.
Od 2022 r. zmniejszenie udziału kapitałowego w spółce osobowej jest opodatkowane. Skutki tej zmiany przedstawiamy w tabeli.
Wyrok NSA zapadł w sprawie kobiety, która prowadziła wraz z mężem piekarnię. Oboje działali w formie spółki jawnej. Byli jej jedynymi wspólnikami, mieli po połowie udziałów w jej zyskach i stratach. Wnieśli do niej nieruchomość zabudowaną budynkiem (piekarnia), która wcześniej była objęta wspólnością majątkową małżeńską. Wkład ten był przez lata amortyzowany. Do zamortyzowania pozostało niecałe 50 proc. jego wartości, gdy wspólnicy postanowili wycofać piekarnię ze spółki, a tym samym zmniejszyć swój udział kapitałowy poprzez częściowy zwrot wkładów w trybie art. 54 kodeksu spółek handlowych.
Wspólniczka chciała się upewnić, że obniżenie wkładu do spółki i zwrot piekarni w naturze nie spowodują powstania u niej przychodu dla celów PIT. Argumentowała, że wspólnik nie ma przysporzenia majątkowego, gdy odzyskuje część swojego majątku, wcześniej wniesionego do spółki. Ponadto ‒ zwróciła uwagę ‒ ustawa podatkowa nie zawiera przepisów, które dawałyby podstawę do opodatkowania przesunięć majątkowych tego rodzaju.
Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że zwrot nieruchomości wspólnikowi, w związku z obniżeniem jego wkładu w spółce jawnej, będzie źródłem przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie art. 5b ust. 2 ustawy o PIT. W ten sposób bowiem wspólnik uzyska przysporzenie majątkowe kosztem majątku spółki jawnej, która jest odrębnym podmiotem gospodarczym (interpretacja indywidualna o sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.400.2018.1.IS).
WSA w Lublinie przyznał rację podatniczce. Wskazał, że uzyskana przez wspólnika kwota stanowi część wartości wcześniej wniesionego do spółki osobowej majątku podatnika i jednocześnie pomniejsza jego udział kapitałowy w spółce. Powołał się również na orzecznictwo NSA, zgodnie z którym zwrot części wkładu nie powoduje u wspólnika spółki osobowej przysporzenia majątkowego, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o PIT (sygn. akt II FSK 1721/16, II FSK 2511/16).
Również w tej sprawie sąd kasacyjny nie miał wątpliwości, że zwrot części wkładu wniesionego do spółki osobowej nie podlega opodatkowaniu.
– Skoro wniesienie wkładu i jego zwrot są neutralne podatkowo, to nie sposób uznać, że zwrot części wkładu może stanowić przychód w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy o PIT. Podatnik nie otrzymuje w tym przypadku żadnego przysporzenia majątkowego – podkreśliła sędzia Anna Dumas.©℗
Zmiany od 1 stycznia 2022 r. Skutki wycofania wkładu w spółce niebędącej osobą prawną (niebędącej podatnikiem CIT)
| Nowe przepisy | Skutki zmiany |
| Otrzymanie środków pieniężnych | |
| art. 14 ust. 2 pkt 16a: (przychodem z działalności gospodarczej są również) środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w takiej spółce, przy czym przepis ust. 3 pkt 11 stosuje się odpowiednio;art. 24 ust. 3i: W przypadku otrzymania przez wspólnika środków pieniężnych z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce niebędącej osobą prawną, dochodem wspólnika jest różnica między przychodem z tego tytułu, ustalonym zgodnie z art. 14, a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziału w takiej spółce w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem. | Wspólnik otrzymujący zwrot wkładu w formie pieniężnej uzyskuje przychód już w momencie obniżenia wkładu. Przychód ten (otrzymana kwota) jest opodatkowany tak jak inne przychody z działalności gospodarczej, z tym że można obniżyć go o:■ zyski spółki, które były już w przeszłości opodatkowane u wspólnika podatkiem dochodowym ‒ w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem (np. obniżenie wkładu o 30 proc. pozwala zmniejszyć przychód o 30 proc. opodatkowanych wcześniej zysków spółki), oraz:■ wydatki na nabycie lub objęcie prawa do udziału w spółce – również w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem (np. obniżenie wkładu o 40 proc. pozwala zmniejszyć przychód o 40 proc. wydatków na nabycie lub objęcie prawa do udziału). |
| Otrzymanie składników majątku | |
| art. 24 ust. 3j. Przepisy ust. 3d i 3e stosuje się odpowiednio do dochodów wspólnika spółki niebędącej osobą prawną w przypadku zmniejszenia udziału kapitałowego w takiej spółce.3d. Dochodem z odpłatnego zbycia innych niż środki pieniężne składników majątku otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki lub z tytułu jej likwidacji jest różnica między przychodem uzyskanym z ich odpłatnego zbycia a wydatkami poniesionymi na ich nabycie lub wytworzenie, niezaliczonymi w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów przez wspólnika lub spółkę; przepisy art. 22 ust. 8a stosuje się odpowiednio.3e. Przepisy ust. 3c i 3d stosuje się odpowiednio w przypadku otrzymania przez występującego wspólnika ze spółki niebędącej osobą prawną równocześnie środków pieniężnych i innych składników majątku. | Wspólnik otrzymujący zwrot wkładu w formie rzeczowej, czyli w postaci składników majątku *, nie wykazuje przychodu w momencie ich otrzymania. Przychód powstanie, jeżeli wspólnik sprzeda je przed upływem 6 lat. Dochodem będzie różnica między przychodem ze zbycia a wydatkami poniesionymi na nabycie lub wytworzenie otrzymanych składników majątku, niezaliczonymi w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów przez wspólnika lub spółkę. Dochód ten będzie opodatkowany tak jak inne dochody z działalności gospodarczej. |
* w innej postaci niż udziały, akcje, papiery wartościowe, tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych oraz pochodne instrumenty finansowe i składniki majątku, w wyniku otrzymania których Polska traci prawo do ich opodatkowania w przypadku ich zbycia (bo w tych wypadkach powstaje przychód z tzw. kapitałów pieniężnych, opodatkowany zryczałtowanym 19-proc. podatkiem) Oprac. Katarzyna Jędrzejewska ©℗
orzecznictwo
Wyrok NSA z 22 marca 2022 r., sygn. akt II FSK 1693/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
