Korekta Polskiego Ładu ma jednoznacznie uregulować, kiedy składka zdrowotna wynosi 0 zł. Ale już dziś Ministerstwo Zdrowia stoi na stanowisku, że preferencja ta nie dotyczy prokurentów ani osób, które na swój wniosek nie mają pobieranej zaliczki na PIT
Taką wykładnię resort przedstawił w odpowiedzi na pytania DGP.
Zerowa składka
Problem dotyczy art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej, czyli ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.). Przepis ten brzmi obecnie: „w przypadku nieobliczania zaliczki na PIT przez płatnika od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł”.
Taka konstrukcja przepisu prowadzi do wniosku, że nawet jeśli prokurenci są dziś objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym (co jest przedmiotem licznych kontrowersji), to i tak płacą zerową składkę zdrowotną. Prokurenci nie mają bowiem w trakcie roku potrącanych zaliczek na PIT. Sami rozliczają się z fiskusem i to dopiero po zakończeniu roku. Zwróciliśmy na to uwagę w artykule „Składka na zdrowie z kolejną dziurą” (DGP nr 8/2022).
Ta sama konkluzja dotyczy zleceniobiorców, którzy w myśl art. 41 ust. 1c ustawy PIT mogą złożyć płatnikowi wniosek o niepobieranie zaliczki na podatek, jeżeli tylko spełnią dwa warunki:
- ich roczne dochody nie przekroczą kwoty wolnej od podatku (30 000 zł) i
- w tym samym roku nie uzyskają przychodów z innych źródeł, od których pobierane są zaliczki na PIT.
Przepis ten obowiązuje od 1 stycznia 2022 r., a jego pierwsze zdanie brzmi: „Jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o niepobieranie zaliczek, o których mowa w ust. 1, płatnik nie pobiera zaliczek najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek”. Można z tego wyciągnąć wniosek, że i te osoby, z racji braku zaliczek na PIT, płacą składkę zdrowotną w wysokości 0 zł.
Ma być zmiana
Art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej ma się zmienić wskutek korekty Polskiego Ładu. W ustępach 2 i 3, tam, gdzie mowa jest o płatniku, będzie dopisane, „o którym mowa w ust. 1”. W ten sposób nastąpi odesłanie do płatnika, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13 tej ustawy.
Zmiana ta - jak napisano w uzasadnieniu projektu opublikowanego 24 marca br. - ma na celu „doprecyzowanie obowiązującego stanu prawnego w zakresie stosowania możliwości ustalenia składki zdrowotnej w wysokości 0 zł w przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych”.
Jak jest obecnie
Jednak już dziś - zdaniem Ministerstwa Zdrowia - zarówno prokurenci, jak i zleceniobiorcy, którzy wystąpią do płatnika o niepobieranie zaliczki na PIT, powinni płacić składkę zdrowotną, i to bynajmniej nie w wysokości 0 zł. Tak wynika z odpowiedzi MZ na pytania naszej redakcji - patrz ramka. ©℗
DGP pyta, Ministerstwo Zdrowia odpowiada
Czy w sytuacji, gdy od wynagrodzenia prokurenta spółka nie potrąca zaliczek na PIT (są to przychody z tzw. innych źródeł przychodów, z których prokurent rozlicza się samodzielnie po zakończeniu roku), składka zdrowotna u tego prokurenta wynosi 0 zł?
Artykuł 83 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.) stosuje się wyłącznie do ubezpieczonych wymienionych w ust. 1 tego artykułu. Wynika to z systematyki przepisu - ust. 2 i 3, które stanowią rozwinięcie reguły obniżania składki do wysokości kwoty zaliczki. Wyżej wymieniony przepis odnosi się wyłącznie do płatników wymienionych w ust. 1 tego przepisu prawa, tj. w drodze odesłania wewnątrzsystemowego do osób wymienionych w art. 85 ust. 1-13 (wśród których nie wymienia się prokurentów). Przedmiotowa wykładnia jest stosowana od początku obowiązywania ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Również w wieloletniej praktyce ZUS stosuje się tę wykładnię prawa. W związku z tym art. 83 ust. 2 ustawy o świadczeniach zdrowotnych nie będzie miał zastosowania w stosunku do prokurentów.
Czy na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy składka zdrowotna wynosi 0 zł u osób, które złożą płatnikowi wniosek o niepobieranie zaliczek na PIT, zgodnie z art. 41 ust. 1c ustawy o PIT?
Zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o świadczeniach zdrowotnych w przypadku nieobliczania przez płatnika zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Należy zaznaczyć, że polskie prawo podatkowe rozróżnia termin pobierania i obliczania zaliczki na podatek dochodowy. Zgodnie z legalną definicją płatnika wskazaną w art. 8 ordynacji podatkowej płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Jak wynika z powyższego, płatnik zobowiązany jest do dwóch różnych czynności obliczenia i pobierania w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy.
W myśl art. 41 ust. 1c ustawy o PIT istnieje możliwość złożenia przez zleceniobiorcę do płatnika pisemnego wniosku o niepobieranie zaliczki na podatek. Warunkiem zastosowania przez płatnika niniejszego wniosku jest spełnienie przez zleceniobiorcę dwóch przesłanek:
1) roczne dochody nie mogą przekroczyć kwoty wolnej, tj. 30 000 zł;
2) w tym samym roku podatkowym nie można osiągać przychodów z innych źródeł, od których pobierane są zaliczki na podatek dochodowy.
Należy zauważyć, że art. 41 ust. 1c ustawy PIT nie zwalnia z obliczenia, tylko z pobrania zaliczki na podatek po spełnieniu określonych warunków. Przepis art. 83 ust. 2 ustawy o świadczeniach odnosi się do terminu obliczenia zaliczki na podatek dochodowy, tym samym nie obejmuje sytuacji zwolnienia z pobrania zaliczki i art. 41 ust. 1c nie będzie miał tu zastosowania.
Celem istnienia tej regulacji prawnej jest umożliwianie obniżenia składki zdrowotnej do 0 zł, ale w tych przypadkach, w których zaliczka ta nie jest naliczana z uwagi na uzyskiwanie przychodów zwolnionych z opodatkowania (z zastrzeżeniem przypadków określonych w ust. 3 tego artykułu)
Natomiast sytuacje obniżania składki zdrowotnej do wysokości kwoty zaliczki reguluje art. 83 ust. 1, przy czym obecnie jest to kwota ustalana przy zastosowaniu art. 83 ust. 2b ww. ustawy, tj. stanu prawnego na dzień 31 grudnia 2021 r.
