Z 17 proc. do 12 proc. zmniejszy się dolna stawka skali podatkowej. Zniknie ulga dla klasy średniej. Częściowo składkę zdrowotną będą mogli odliczać przedsiębiorcy płacący liniowy PIT, ryczałt ewidencjonowany lub według karty podatkowej.
Utrzymany zostanie próg skali 120 tys. zł i kwota wolna 30 tys. zł.
Niższy podatek będzie pobierany już po wejściu w życie projektowanej ustawy, co jest planowane na 1 lipca 2022 r., i już na etapie poboru zaliczek na PIT. Natomiast stateczny zysk ze zmian będzie odczuwalny przy rozliczeniu rocznym za 2022 r.
Zmiany bowiem, choć mają wejść w życie już 1 lipca br., to w dużej mierze będą miały zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskiwanych od 1 stycznia br.
Opublikowany w minionym tygodniu projekt zakłada przede wszystkim zmiany w trzech ustawach: o PIT, zdrowotnej i o systemie ubezpieczeń społecznych, a także w samym Polskim Ładzie, czyli ustawie z 29 października 2021 r. (Dz.U. poz. 2105 ze zm.).
Nie przewidziano natomiast w ustawie o CIT, a więc i w minimalnym podatku dochodowym.
Z ulgi zero PIT nie skorzystają seniorzy, którzy wrócą na rynek pracy z renty lub emerytury. Ta zmiana wejdzie w życie dopiero od 1 stycznia 2023 r.
Podczas piątkowego spotkania z Radą Przedsiębiorczości wiceminister finansów Artur Soboń zapowiedział zmiany w CIT, w tym nowy kształt podatku minimalnego. Pracodawcy namawiali wiceministra, żeby nie „udoskonalać” podatku minimalnego, tylko po prostu go zlikwidować.
Kto już wybrał, nie zmieni
Przedsiębiorcy, którzy do 21 lutego wybrali formę opodatkowania, nie będą mogli w tym roku jej zmienić (chyba że zlikwidują biznes, wyrejestrują działalność gospodarczą, a następnie zarejestrują ją na nowo).
- Biorąc pod uwagę bezprecedensowe zmiany w systemie podatkowym, obejmujące również przedsiębiorców, pomysł ponownego wyboru formy opodatkowania wcale nie byłby taki zły - uważa Adam Bartosiewicz, doradca podatkowy, radca prawny i profesor Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza.
Jego zdaniem, jeśli przyjmujemy, że wszystkie zaplanowane teraz zmiany można przeprowadzić w trakcie roku, to argument, że nie można zmienić formy opodatkowania, jest bezzasadny.
Nowa skala PIT
Z obniżenia stawki PIT z 17 proc. do 12 proc. skorzystają wszyscy podatnicy rozliczający się według skali podatkowej, bez względu na źródło osiąganych przychodów, wysokość przysługujących kosztów, zatrudnienie u kilku pracodawców czy równoczesne pobieranie emerytury. Zmiana wejdzie w życie już w odniesieniu do dochodów (przychodów) od 1 stycznia 2022 r. i obejmie m.in. pracowników, zleceniobiorców, wykonawców dzieł, emerytów i rencistów, przedsiębiorców, którzy wybrali tę formę opodatkowania.
Bez zmian pozostanie próg skali podatkowej na poziomie 120 tys. zł i kwota wolna od podatku na poziomie 30 tys. zł.
Dzięki zmianom osoby z dochodem rocznym w wysokości 120 tys. zł zapłacą mniej PIT. Zgodnie z Polskim Ładem musieliby uiścić 15 300 zł podatku, a po zmianach będzie to 10 800 zł. Korzyść w skali roku wyniesie więc 4500 zł.
Osoby z niższymi dochodami również zyskają, co pokazują wyliczenia ekspertów (patrz ramka obok).
Kwota zmniejszająca PIT
Obniżka stawki z 17 proc. do 12 proc. wymusza zmianę kwoty zmniejszającej podatek, a więc tej, o którą pracodawca pomniejsza co miesiąc zaliczkę na PIT. Zgodnie z nową skalą PIT kwota zmniejszająca podatek wyniesie 3600 zł (30 000 zł x 12 proc.) zamiast 5100 zł (30 000 x 17 proc.).
W efekcie co miesiąc pracodawca pomniejszy zaliczkę na PIT nie o 425 zł, a o 300 zł (1/12 z kwoty zmniejszającej podatek).
Co więcej, PIT-2 będą mogli złożyć podatnicy uzyskujący przychody z umów zleceń, o dzieło, z umów o zarządzenie przedsiębiorstwem, z kontraktów menedżerskich, a także osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich. Dziś nie mają takiej możliwości, przez co kwotę wolną uwzględniają dopiero w zeznaniu rocznym.
Projekt zmienia też zasady stosowania kwoty zmniejszającej podatek przez płatników przy poborze zaliczek na PIT. Dziś pomniejszają oni miesięczną zaliczkę na PIT o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, a PIT-2 można złożyć tylko jednemu płatnikowi, nawet jeśli ktoś jest zatrudniony w kilku miejscach.
Po zmianach podatnik będzie mógł złożyć PIT-2 maksymalnie trzem płatnikom, a podatnik wskaże im, o jaką część kwoty zmniejszającej podatek mają pomniejszać zaliczkę.
Jeżeli płatnik będzie jeden, to nadal, tak jak obecnie, będzie odliczał co miesiąc 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (czyli po zmianie 300 zł, bo tyle będzie wynosić 1/12 kwoty zmniejszającej).
Jeśli podatnik będzie zatrudniony u dwóch pracodawców, będzie mógł wystąpić do obu, aby uwzględniali kwotę zmniejszającą, a każdy z nich pomniejszy zaliczkę o 1/24 tej kwoty (czyli po zmianie po 150 zł każdy).
Gdy płatników będzie trzech i każdemu z nich podatnik złoży PIT-2, to każdy będzie pomniejszał zaliczki podatnika o 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (czyli po zmianie o 100 zł).
Do 15 czerwca 2022 r. wszyscy pracodawcy będą musieli wystąpić do swoich pracowników o aktualizację wcześniej złożonego oświadczenia PIT-2 (projektowany art. 15). Jeśli pracownik nic nie zrobi do 30 czerwca br., to będzie to oznaczać, że pozostaje na dotychczasowych zasadach. Jeśli złoży nowy PIT-2, to płatnik będzie musiał zastosować się do niego, począwszy od zaliczek pobieranych od 1 lipca br.
Pozostali podatnicy uzyskujący przychody za pośrednictwem płatnika będą mogli złożyć PIT-2 do 30 czerwca 2022 r. Oświadczenie będzie miało zastosowanie od 1 lipca br.
Projekt przewiduje, że 1/12 kwoty zmniejszającej podatek będą mogli również uwzględniać przy zaliczkach podatnicy, którzy sami je płacą, czyli osiągający dochody:
■ ze stosunku pracy z zagranicy,
■ z emerytur i rent z zagranicy,
■ z działalności wykonywanej osobiście (z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4 i 6-9 ustawy o PIT).
Bez ulgi dla klasy średniej
Zlikwidowana zostanie ulga dla klasy średniej i to z mocą już od 1 stycznia 2022 r. Nie dość, że bardzo skomplikowała ona system podatkowy, to na dodatek nie objęła ona wielu podatników, wskutek czego dotkliwie odczuli oni inne skutki Polskiego Ładu (zwłaszcza brak możliwości odliczania składki zdrowotnej).
Już w styczniu premier Mateusz Morawiecki zapowiedział zmiany, które miałyby rozciągnąć te preferencję na emerytów, rencistów i zleceniobiorców o przychodach do 12 800 zł, a także nauczycieli akademickich, którzy mają wysokie (50-proc.) koszty uzyskania przychodów. Pisaliśmy o tym w artykule „Nikt, kto ma przychody do 12 800 zł, nie straci na Polskim Ładzie” (DGP nr 15/2022).
Ostatecznie jednak wycofano się z tej koncepcji, a przyjęto inną. Ulgi dla klasy średniej w ogóle nie będzie (uchylone zostaną ust. 2aa i ust. 4a-4c w art. 26 ustawy o PIT) i to już w odniesieniu do dochodów (przychodów) od 1 stycznia 2022 r.
W zamian postanowiono obniżyć stawkę PIT z 17 proc. do 12 proc. wszystkim grupom rozliczającym się według skali PIT.
| Porównacie poziomu opodatkowania pracownika (w zł) | ||||||
| Wynagrodzenie brutto | Średnie miesięczne wynagrodzenie netto według zasad z: | Podatek za cały rok według zasad z: | ||||
| 2021 r. | Polskiego Ładu | Projektu zmian | 2021 r. | Polskiego Ładu | Projektu zmian | |
| 3010 | 2 210 | 2 364 | 2 364 | 1 847 | 0 | 0 |
| 4000 | 2 908 | 3 022 | 3 057 | 2 796 | 1 431 | 1 010 |
| 5000 | 3 613 | 3 660 | 3 738 | 3 753 | 3 192 | 2 253 |
| 6000 | 4 319 | 4 319 | 4 420 | 4 712 | 4 708 | 3 495 |
| 7000 | 5 024 | 5 024 | 5 102 | 5 669 | 5 667 | 4 738 |
| 8000 | 5 730 | 5 730 | 5 784 | 6 627 | 6 626 | 5 981 |
| 10 000 | 6 937 | 6 937 | 7 147 | 10 986 | 10 984 | 8 466 |
| 12 000 | 8 067 | 8 114 | 8 489 | 16 271 | 15 702 | 11 202 |
| 14 000 | 9 213 | 9 133 | 9 508 | 21 365 | 22 330 | 17 830 |
| 16 000 | 10 455 | 10 230 | 10 605 | 26 779 | 29 473 | 24 973 |
| 18 000 | 11 757 | 11 381 | 11 756 | 32 456 | 36 965 | 32 465 |
| 20 000 | 13 059 | 12 532 | 12 907 | 38 134 | 44 457 | 39 957 |
| Źródło: wyliczenia Małgorzaty Samborskiej, doradcy podatkowego i partnera w Grant Thornton | ||||||
Wyrównanie za ulgę
- Likwidacja preferencji dla klasy średniej nie oznacza automatycznie, że kwota ulgi odliczonej przy poborze zaliczek na PIT w pierwszej połowie 2022 r. definitywnie przepadnie i trzeba będzie dopłacić podatek w zeznaniu rocznym - wyjaśnia Rafał Sidorowicz, doradca podatkowy i starszy menedżer w MDDP.
Zwraca bowiem uwagę na zaproponowane w projekcie wprowadzenie mechanizmu wyrównującego, ustalanego na bazie przepisów obowiązujących do 30 czerwca 2022 r. Pojawi się więc pojęcie „hipotetycznego” podatku, czyli uwzględniającego ulgę dla klasy średniej, ale też - konsekwentnie - skalę podatkową z dzisiejszymi stawkami, czyli 17 proc. i 32 proc. PIT (a nie 12 proc. i 32 proc.).
Gdyby więc przy rozliczeniu rocznym okazało się, że ktoś na likwidacji ulgi dla klasy średniej stracił, to naczelnik urzędu skarbowego zwróci mu tę różnicę (art. 18 projektu).
Jeżeli przy tych założeniach ktoś byłby korzystniej opodatkowany niż po zmianach, które są teraz projektowane, to naczelnik urzędu skarbowego poinformuje podatnika o tej różnicy w ciągu 14 dni od złożenia zeznania, a sama różnica będzie traktowana na równi z nadpłatą i zostanie zwrócona.
- Takie rozwiązanie będzie adresowane do podatników osiągających przychody ze stosunku pracy lub działalności gospodarczej, opodatkowane według skali podatkowej, gdy przychody te będą mieściły się w przedziale objętym obecnie ulgą dla klasy średniej, tj. od 68 412 zł do 133 692 zł - zwraca uwagę Rafał Sidorowicz.
Gwarancja od premiera
Gdy w styczniu br. dały o sobie znać pierwsze mankamenty Polskiego Ładu, premier Mateusz Morawiecki deklarował, że przepisy zostaną zmienione i nikt o przychodach nieprzekraczających 12 800 zł nie straci na Polskim Ładzie, niezależnie od formy zatrudnienia czy otrzymywanych świadczeń. Gdyby więc tegoroczny podatek okazał się wyższy niż w 2021 r., to przy rozliczeniu rocznym fiskus zwróciłby tę różnicę.
W projekcie nie nawiązano do tej zapowiedzi, natomiast przewidziano inny wspomniany już bezpiecznik, zgodnie z którym jeśli ktoś miałby zyskać na Polskim Ładzie (wprowadzonym od 1 stycznia 2022 r.), to nie straci na jego poprawionej wersji.
Bez poboru zaliczki
Projekt zakłada, że podatnik, który spodziewa się rocznego dochodu na poziomie nieprzekraczającym 30 tys. zł, będzie mógł upoważnić swojego płatnika, by w ogóle nie pobierał w danym roku zaliczek na PIT. Podobna zasada obowiązuje już dziś (art. 41 ust. 1c ustawy o PIT), ale dotyczy podatników, którzy osiągają dochody od jednego płatnika.
Teraz będzie możliwa przy kilku płatnikach (zostanie przeniesiona z art. 41 ust. 1c ustawy do art. 31c).
Jeśli okaże się, że dochód podatnika przekroczy kwotę wolną, to podatnik będzie musiał, tak jak i dziś, niezwłocznie wycofać ten wniosek. Wówczas płatnik będzie obliczał zaliczki, ale już bez pomniejszania o kwotę zmniejszającą podatek.
Limitowane odliczenie składki zdrowotnej
Obniżenie stawki PIT z 17 proc. do 12 proc. obejmie przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej, co powinno zrekompensować im, przynajmniej częściowo, zakaz odliczania składki zdrowotnej.
Pozostali przedsiębiorcy, rozliczający się według liniowego PIT, ryczałtu ewidencjonowanego lub karty podatkowej, nie skorzystają na obniżce stawki, więc MF proponuje dla nich inne rozwiązanie.
Przedsiębiorcy płacący liniowy PIT zaliczą do kosztów uzyskania przychodu składkę zdrowotną zapłaconą za siebie i za osoby współpracujące - do łącznej wysokości rocznego limitu. W 2022 r. ma on wynieść 8700 zł, potem będzie co roku waloryzowany.
Ryczałtowcy odliczą od przychodu połowę zapłaconej składki, zarówno za siebie, jak i za osoby współpracujące.
Z kolei rozliczający się według karty podatkowej odliczą od kwoty podatku ustalonego w decyzji naczelnika urzędu skarbowego 19 proc. zapłaconej składki zdrowotnej.
Małe zlecenia
Z 17 proc. 12 proc. zostanie obniżona stawka zryczałtowanego podatku dochodowego od tzw. małych umów zlecenia (art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy PIT). Chodzi o przychody nieprzekraczające 200 zł z tytułów działalności wykonywanej osobiście.
Bez odliczania kosztów
Pracownik mieszkający poza miejscem pracy będzie mógł złożyć pracodawcy wniosek o obliczanie zaliczek bez stosowania kosztów uzyskania przychodu w wysokości 300 zł miesięcznie. Dziś taki wniosek może złożyć tylko zatrudniony, któremu przysługują podstawowe miesięczne koszty wynoszące 250 zł.
Zero PIT
Z ulgi zero PIT nie skorzystają seniorzy, którzy wrócą na rynek pracy z renty lub emerytury. Ta zmiana wejdzie w życie dopiero od 1 stycznia 2023 r.
Słowem, ulga zero PIT będzie przysłuchiwała tylko tym seniorom, którzy:
■ nie złożą wniosku o ustalenie prawa do emerytury lub renty albo
■ po ustaleniu prawa do świadczenia nie będą go pobierać.
Rozszerzony zostanie natomiast - o zasiłki macierzyńskie - katalog przychodów objętych ulgą zero PIT. Zmiana ta ma wejść w życie od 1 lipca br., ale będzie miała zastosowanie również do zasiłków macierzyńskich za cały 2022 r.
Bez zmian pozostanie limit przychodów zwolnionych z PIT - do 85 528 zł rocznie (u podatników rozliczających się według skali podatkowej dochodzi jeszcze 30 tys. kwoty wolnej od podatku).
Przypomnijmy, że ze zwolnienia tego korzystają:
■ osoby do 26. roku życia (art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT),
■ osoby wracające z zagranicy (art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT),
■ rodzice co najmniej czwórki dzieci (art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT),
■ pracujący seniorzy (art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT).
Zwolnienie dla nauczycieli
Pojawi się nowe zwolnienie - dla nauczycieli (zmieniony art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy PIT).
300 zł o taką kwotę pracodawca co miesiąc pomniejszy zaliczkę na podatek. To skutek obniżki stawki PIT z 17 proc. do 12 proc. W rezultacie roczna kwota zmniejszająca podatek wyniesie 3600 zł (30 000 zł x 12 proc.) zamiast 5100 zł (30 000 x 17 proc.)
Nie zapłacą oni podatku od świadczenia kompensacyjnego, przy czym obowiązuje tu łączny limit 3 tys. zł rocznie dla wszystkich świadczeń wymienionych w tym przepisie.
Dziś na tej podstawie wolne od podatku (do 3 tys. rocznie) są świadczenia otrzymywane przez emerytów lub rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy.
Oświadczenia i wnioski
Nowelizacja ma uporządkować przepisy dotyczące oświadczeń i wniosków składanych przez
podatników płatnikom, czyli przede wszystkim pracodawcom, zleceniodawcom, organom rentowym (dodawany art. 31a w ustawie PIT).
Teraz wszystkie zasady w tym zakresie będą w jednym miejscu i zostaną ujednolicone, a płatnik będzie musiał przed pierwszą wypłatą poinformować nowo zatrudnionego podatnika o możliwości ich złożenia.
Jeżeli podatnik złoży nowe oświadczenie lub wniosek, nie będzie musiał wycofywać poprzednio złożonych, bo nowe dokumenty zastąpią poprzednio złożone.
Nadal, tak jak jest obecnie, płatnik będzie musiał uwzględniać oświadczenie lub wniosek najpóźniej od następnego miesiąca po otrzymaniu wniosku lub oświadczenia (tylko organy rentowe będą miały na to dwa miesiące).
JPK PIT i CIT
Obowiązek przekazywania fiskusowi JPK_CIT i JPK_PIT (czyli ustrukturyzowanych ksiąg i ewidencji) nie wejdzie w życie od 2023 r.
Projekt zakłada, że podatnicy, którzy przesyłają JPK _VAT , przekażą po raz pierwszy JPK_CIT lub JPK_PIT za 2025 r., a pozostali za 2026 r.
Natomiast podatkowe grupy kapitałowe i podatnicy CIT, u których wartość przychodu uzyskana w poprzednim roku przekroczy równowartość 50 mln euro, prześlą JPK_CIT już za 2024 r.
Rozliczenie z dzieckiem
Przywrócone będzie wspólne rozliczenie z dzieckiem, a wycofana zostanie wprowadzona w tym roku ulga dla samotnych rodziców w wysokości 1500 zł. Będą też inne zmiany w preferencjach na dzieci - patrz strona B1. ©℗
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustawy o PIT oraz niektórych innych ustaw - w konsultacjach