Jestem prezesem niewielkiej spółki. Urząd gminy powiadomił prokura tura, a ten skierował akt oskarżenia do sądu karnego z powodu nieskładania deklaracji na podatek od nieruchomości i nieopłacenia podatku za ostatnie trzy lata. Od urzędników gminy uzyskałem informację, że grozi mi więzienie i nawet spłata w ratach nie uchroni przed karą. Czy to prawda?
Marcin Nagórek, radca prawny
Podatek od nieruchomości jest lokalną daniną ustalaną autonomicznie przez rady gmin. Każda z nich uchwala własne stawki tego podatku na podstawie upoważnienia ustawowego z art. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, w ramach limitów ustalanych rokrocznie na podstawie obwieszczenia ministra finansów. Z opisu wynika, że spółka nie płaciła w wymaganym terminie wspomnianego podatku od nieruchomości do urzędu gminy. Stąd powstały wymagalne zobowiązania z tego tytułu.
Surowe konsekwencje
Co jednak istotne, konieczność zapłacenia przez spółkę odsetek od ww. zaległości – czy nawet postępowanie egzekucyjne prowadzone z wniosku gminy – to niejedyne możliwe negatywne skutki. W tego typu sytuacji konsekwencje karno-skarbowe może bowiem ponieść także osoba reprezentująca spółkę, a w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – członek zarządu (prezes). Jak wynika z art. 54 kodeksu karnego skarbowego (dalej: k.k.s.), podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania, lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, wówczas sprawca czynu zabronionego określonego w par. 1 podlega wyłącznie karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu (tj. pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia), to sprawca czynu zabronionego określonego w par. 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Z kolei z art. 57 k.k.s. wynika, że podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe określone w par. 1 wpłacono w całości należny podatek na rzecz właściwego organu.
Praktyka
O tym, że przepisy wcale nie są martwe, świadczy orzecznictwo. Na przykład w sprawie rozpatrywanej przez Sąd Rejonowy w Giżycku (wyrok z 13 grudnia 2021 r., sygn. akt II K 374/21) członek zarządu został oskarżony o niezłożenie stosownych deklaracji na podatek od nieruchomości, wskutek czego w ciągu 10 lat uszczuplił podatek na rzecz gminy na kwotę łącznie ok. 86 tys. zł. Sąd uznał prezesa zarządu za winnego i skazał go na karę siedmiu miesięcy pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając wykonanie orzeczonej kary na rok i zobowiązując go do informowania sądu na piśmie co sześć miesięcy o przebiegu okresu próby, oraz na karę grzywny w wymiarze 250 stawek dziennych – ustalając, że stawka dzienna odpowiada kwocie 100 zł. Co istotne, w analizie prawnej sąd dodatkowo zaznaczył m.in., że: „niewykorzystywanie nieruchomości firmowych do generowania dochodu nie zwalniało (…) z faktu konieczności uiszczania podatku od nieruchomości w maksymalnej należnej wysokości, która prawidłowo określona została dla nieruchomości przy ul. (...) w (…) na podstawie deklaracji złożonej przez (...) Sp. z o.o. z (…) Dla opodatkowania miało bowiem znaczenie samo posiadanie nieruchomości, a nie jej wykorzystywanie w określony sposób”. Warto wspomnieć, że sąd, wymierzając ww. karę, miał także na uwadze wcześniejszą niekaralność oskarżonego oraz fakt przyznania się do winy.
A zatem w sytuacji czytelnika – brak złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości i nieopłacenie podatku – z dużym prawdopodobieństwem mogą skutkować odpowiedzialnością karno-skarbową dla członka zarządu spółki, w tym np. karą pozbawienia wolności. Jednak wymiar kary zależy już od okoliczności konkretnego przypadku. Co więcej, odpowiedzialności nie uchyli brak wykorzystywania nieruchomości w działalności gospodarczej spółki ani ewentualna spłata zadłużenia wobec gminy w ratach. Ta ostatnia okoliczność może jednak wpłynąć na zastosowanie przez sąd łagodniejszej kary albo odstąpienie od jej zastosowania.
Podstawa prawna
• art. 54 i 57 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 408; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427)
• art. 5 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2290)
