Można całkowicie zrezygnować z inwestycji i co roku wypłacać wspólnikom zysk, a mimo to zapłacić niższy podatek niż przy klasycznym CIT. A wszystko to jeszcze w tym roku, bo estoński system można wybrać przez cały rok.
Korzyść z niego może być nawet porównywalna ze zwolnieniem przysługującym w strefach inwestycyjnych.
Co więcej, gdyby wybór estońskiego CIT okazał się jednak mniej opłacalny, można z niego zrezygnować, i to nawet już po roku. Czasem tylko wiąże się to z dodatkowym podatkiem (patrz ramka).
Czas na wybór
Teoretycznie czas na wybór estońskiego CIT minął z końcem stycznia (w spółkach, w których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym). Zgodnie bowiem z art. 28j ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT zawiadomienie o wyborze ryczałtu od dochodów spółek (potocznie zwanego estońskim CIT) składa się do urzędu skarbowego do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być stosowany ten ryczałt.
Kto jednak nie zdążył złożyć zawiadomienia ZAW-RD, nadal może to zrobić, i to w każdym momencie. Wystarczy zakończyć rok podatkowy, sporządzić CIT-8 oraz sprawozdanie finansowe i wejść w nowy rok podatkowy - już z ryczałtem od dochodów spółek.
Przykładowo, jeżeli rok podatkowy spółki rozpoczyna się 1 stycznia, ale do końca tego miesiąca nie wybrała ona estońskiego CIT, to może go zacząć stosować np. od 1 maja.
- W takiej sytuacji zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem (ZAW-RD) należy złożyć do końca maja - mówi Natalia Kamińska-Kubiak, menedżer i doradca podatkowy w Grant Thornton.
Wyjaśnia, że w związku ze zmianą sposobu rozliczeń spółka będzie musiała na 30 kwietnia zamknąć księgi rachunkowe, zrobić śródroczne sprawozdanie finansowe i złożyć CIT-8 za pierwsze cztery miesiące 2022 r.
- W takiej sytuacji pierwszy rok stosowania ryczałtu będzie trwał od 1 maja 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. Dopiero kolejny obejmie pełne 12 miesięcy - tłumaczy ekspertka.
Z ryczałtu można zrezygnować już po roku
Co do zasady estoński CIT wybiera się na cztery lata. Jeżeli podatnik po tym okresie nie zrezygnuje, opodatkowanie ryczałtem przedłuża się automatycznie na kolejne cztery lata.
Ale z estońskiego CIT można zrezygnować także w trakcie korzystania z niego. Potwierdza to Natalia Kamińska-Kubiak z Grant Thornton.
- Podatnik może zrezygnować z systemu estońskiego już po roku funkcjonowania w nim - wyjaśnia ekspertka.
Informację o rezygnacji składa się z deklaracją CIT na druku CIT-8E za ostatni rok podatkowy, w którym podatnik był opodatkowany ryczałtem.
Wcześniejsze wyjście z systemu może się jednak wiązać z dodatkowym podatkiem. Należy go zapłacić od kwoty dochodu z tytułu korekty wstępnej, czyli kwoty różnic przejściowych między wynikiem podatkowym a bilansowym dla firm. Podatnik wykazuje kwotę korekty w zeznaniu CIT-8 za rok podatkowy poprzedzający pierwszy rok opodatkowania ryczałtem. Do dochodu z tytułu korekty wstępnej stosuje się 19-proc. stawkę CIT. Podatku nie będzie, jeżeli kwota korekty będzie ujemna.
Podatku nie zapłacą też podatnicy, jeżeli będą stosować ryczałt nieprzerwanie przez okres dłuższy niż cztery lata podatkowe. W tym bowiem przypadku zobowiązanie podatkowe z tytułu dochodu od korekty wstępnej w całości wygaśnie.
Niższy podatek…
Spółka, która nie skorzysta z tej opcji, zapłaci wyższy podatek, bo zmiany wprowadzone Polskim Ładem sprawiły, że estoński CIT stał się korzystniejszy niż klasyczny CIT.
Podane w tabeli przykłady pokazują, że w przypadku stosowania systemu estońskiego łączne opodatkowanie wypłaconego zysku w małej spółce lub takiej, która dopiero zaczyna działalność, jest na poziomie 20 proc. Znacznie więcej, bo w sumie 26,3 proc., musi zapłacić mały podatnik, który stosuje klasyczny CIT.
Podobnie jest w przypadku większych podatników, chociaż tu różnice w poziomie opodatkowania są większe. Stosujący estoński CIT płacą bowiem łącznie 25 proc. daniny, a rozliczający się według klasycznych zasad o ponad 9 pkt proc. więcej (łącznie 34,4 proc.).
…i mniej barier
Wprawdzie nadal warunkiem zastosowania ryczałtu jest zatrudnienie co najmniej trzech pracowników i posiadania prostej struktury właścicielskiej (wspólnikami nie mogą być inne spółki, a tylko osoby fizyczne), ale zniknęło wiele innych barier.
Przede wszystkim nie jest to już rozwiązanie wyłącznie dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnych, ale stało się dostępne także dla spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych.
Zlikwidowany został też limit przychodów 100 mln zł. W efekcie usunięto też m.in. 5 proc. domiaru nakładanego na podatników w razie przekroczenia tego pułapu przychodów.
Brak inwestycji
Co istotne, wybierający system estoński podatnicy nie muszą już inwestować. Rok temu było to główną ideą wprowadzenia tego rozwiązania - stymulowanie spółek do rozwoju. Dlatego w 2021 r. obowiązywały limity inwestowania. Spółka, która ich nie spełniała, miała tracić prawo do ryczałtu, a im większe nakłady ponosiła, tym niższy miała płacić podatek.
Od tej koncepcji całkowicie odstąpiono. Obecnie nie ma obowiązku inwestycji, a ich wysokość lub brak nie wpływają na poziom opodatkowania.
Efekt jest taki, że estoński CIT stał się korzystniejszy również dla spółek, w których wspólnicy zamierzają w pełni konsumować zyski. Wybierając ten system, spółka i jej wspólnicy oddadzą w sumie mniej fiskusowi niż przy klasycznym CIT.
Korzystna stawka
Obecnie efektywna stawka opodatkowania w estońskim CIT wynosi: 20 proc. - w przypadku małych podatników, oraz 25 proc. - w przypadku pozostałych spółek.
Z czego to wynika? Od 1 stycznia 2022 r. stawki ryczałtu do dochodów spółek wynoszą: 10 proc. dla małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność i 20 proc. dla pozostałych i nie zależą od poniesionych nakładów inwestycyjnych.
Z kolei wypłacany wspólnikom zysk netto (dywidenda) jest opodatkowany 19-proc. stawką PIT i to się nie zmieniło (podatek potrąca spółka).
Zmienił się natomiast mechanizm pozwalający odliczyć część ryczałtu (estońskiego CIT) zapłaconego przez spółkę od podatku (PIT) należnego od dywidendy. W efekcie spowodowało to zmniejszenie efektywnego opodatkowania.
Zgodnie z Polskim Ładem 19-proc. PIT od dywidendy pomniejsza się (proporcjonalnie do udziału w zysku) o:
- 90 proc. należnego ryczałtu od dochodów spółki w przypadku, gdy jest ona małym podatnikiem,
- 70 proc. należnego ryczałtu od dochodów spółki w przypadku, gdy nie jest ona małym podatnikiem.
Uwaga: ryczałt od dochodów spółki i PIT od dywidendy oblicza się od tej samej kwoty zysku netto wskazanej w sprawozdaniu finansowym - w części przeznaczonej do wypłaty. Nie można tu zastosować dwuetapowego obliczenia podatku, jak w przypadku zasad ogólnych, czyli najpierw obliczyć ryczałt należny od spółki (CIT), a następnie od kwoty (podstawy) pomniejszonej o ten ryczałt wyliczać PIT od dywidendy.
Gdyby przyjąć taką metodę liczenia, to efektywne obciążenie estońskim CIT byłoby od 2022 r. na poziomie 18,1 proc. u małego podatnika i 21,2 proc. u pozostałych podatników.
Jest jednak inaczej, bo - jak wynika z objaśnień podatkowych z 23 grudnia 2021 r. „Przewodnik do ryczałtu od dochodów spółek” - estoński CIT pomniejsza zysk brutto dopiero następnego roku.
Przykład
Duża spółka osiągnie w 2022 r. zysk w kwocie 10 mln zł i w 2023 r. zapłaci od niego 2 mln zł ryczałtu. Kwota ta pomniejszy zysk brutto roku 2023.
Załóżmy, że w 2023 r. zysk brutto również wyniesie 10 mln zł, to wypłacany zysk netto, od którego będzie potrącany ryczałt i PIT od dywidendy, wyniesie 8 mln zł (10 mln zł - 2 mln zł).
Więcej pisaliśmy o tym w artykule „Estoński CIT. MF objaśnia, jak liczyć podatek” (DGP nr 225/2021).
Klasyczny CIT
Ale nawet przy takiej metodzie liczenia estoński CIT jest korzystniejszy niż klasyczny. Jeśli bowiem zastosować standardowe zasady, to łączne obciążenie wynosi dla małych podatników 26,3 proc., a dla dużych 34,4 proc.
Stosuje się bowiem stawkę CIT - 19 proc. od dochodów lub - u małych podatników - 9 proc., a następnie 19-proc. PIT od dywidendy. Wprawdzie PIT potrąca się od kwoty pomniejszonej o CIT zapłacony przez spółkę, ale nie ma tu systemu odliczeń od podatku, jak w systemie estońskim.
Strefy inwestycyjne
Jak natomiast wygląda porównanie ryczałtu od dochodów spółek z zasadami funkcjonującymi w wygasających stopniowo specjalnych strefach ekonomicznych (SSE) oraz w Polskiej Strefie Inwestycji (PSI)?
Na pierwszy rzut oka zasady te wydają się korzystniejsze, bo mamy tu do czynienia ze zwolnieniem podatkowym dla spółki. Przy założeniu, że wszystkie dochody spółki są zwolnione z podatku, efektywne opodatkowanie zysku wypracowanego przez spółkę i wypłaconego wspólnikowi wynosi 19 proc. Tyle musi zapłacić wspólnik od uzyskanej dywidendy.
Jak to działa w praktyce, wyjaśnia na przykładzie Maria Tsima, prawnik z kancelarii Staniek & Partners.
Przykład
Inwestując w Polskiej Strefie Inwestycji 0,5 mln zł w województwie X, spółka o statusie mikroprzedsiębiorcy będzie mogła (przy założeniu spełnienia wszystkich warunków) skorzystać ze zwolnienia do wysokości 300 tys. zł w zakresie zysków z działalności strefowej.
Wobec tego - jak tłumaczy Maria Tsima - w kolejnych latach (w tym przykładzie maksymalnie przez 12 lat) spółka nie zapłaci podatku od dochodów w wysokości 3 333 333,33 zł. Natomiast po przekroczeniu tego limitu dochodów zapłaci podatek w standardowej wysokości.
Z kolei spółka o statusie dużego przedsiębiorcy, inwestując 2 mln zł w województwie X, będzie mogła skorzystać ze zwolnienia podatkowego do wysokości 800 tys. zł. Zatem w następnych latach (w tym przykładzie maksymalnie przez 12 lat) spółka nie zapłaci podatku od dochodów w wysokości 4 210 526,32 zł.
W takiej sytuacji w czasie korzystania przez spółkę ze zwolnienia opodatkowany jest tylko dochód wspólników z tytułu dywidendy - według stawki 19 proc.
Zalety ryczałtu
To oznacza jednak, że w przypadku małych podatników efektywny poziom opodatkowania jest porównywany do estońskiego CIT, gdzie wynosi on 20 proc. Różnica stanowi więc zaledwie 1 pkt proc.
Bardziej widoczna jest ona u większych podatników. Stosując ryczałt od dochodów, muszą oni bowiem płacić 25 proc. daniny, czyli więcej o 6 pkt proc., niż wynosi obciążenie zysku spółek w SSE i w PSI.
W praktyce jednak - jak podkreśla Natalia Kamińska-Kubiak - rzadko zdarza się, aby wszystkie dochody spółki były zwolnione z podatku na podstawie decyzji strefowej lub decyzji o wsparciu. W rzeczywistości łączny poziom opodatkowania może być więc (i bywa) wyższy. - Im mniejszy udział dochodów zwolnionych w przychodach ogółem, tym wyższe efektywne opodatkowanie spółki - wyjaśnia ekspertka.
Maria Tsima zwraca także uwagę na to, że spółki działające w SSE lub w PSI muszą spełniać wymogi inwestycyjne i dokumentacyjne.
- Muszą mierzyć się z wygórowanymi warunkami dotyczącymi stosowania zwolnienia, licznymi obowiązkami sprawozdawczymi, wątpliwościami interpretacyjnymi w zakresie regulacji strefowych, w tym również wprowadzonych od 2022 r. - wylicza ekspertka.
Pod tym względem szczególnie widać przewagę estońskiego CIT.
- Podstawą opodatkowania spółki pozostaje zysk netto wynikający po prostu z ksiąg rachunkowych. W większości przypadków nie trzeba też przygotowywać kalkulacji aktywów i rezerw na podatek odroczony - podkreśla Natalia Kamińska-Kubiak.
Dodaje, że odrębnej rachunkowości (bądź ewidencji) mogą wymagać jedynie kategorie zaliczane do ukrytych zysków lub wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Jeżeli jednak takie świadczenia nie występują, to można liczyć na duże uproszczenie.
- Ryczałt od dochodów spółek stanowi więc alternatywę nie tylko wobec klasycznego CIT, lecz także względem preferencji podatkowych, z uwagi na możliwość bardzo korzystnego opodatkowania zarówno samej spółki, jak i jej wspólników - podsumowuje ekspertka Grant Thornton. ©℗
| Porównanie sposobów opodatkowania w spółce z o.o. | ||
| Spółka X - estoński CIT (mały podatnik; pierwszy rok stosowania) | Spółka Y - klasyczny CIT (mały podatnik) | Spółka Z - Polska Strefa Inwestycji (mikroprzedsiębiorca)* |
| Opodatkowanie spółkizysk do opodatkowania - 1 000 000 estoński CIT (10 proc.) - 100 000 | Opodatkowanie spółkizysk do opodatkowania - 1 000 000 podatek CIT (9 proc.) - 90 000 zysk do wypłaty - 910 000 | Opodatkowanie spółkikoszt kwalifikowany: 500 000 status spółki: mikroprzedsiębiorcalokalizacja inwestycji: województwo Xintensywność pomocy publicznej dla województwa X**: 60 proc.pomoc publiczna (ulga podatkowa) = 500 000 x 60 proc. = 300 000wysokość dochodu zwolnionego z podatku: 300 000 / 9 proc. = 3 333 333,33 podatek CIT (9 proc.) - 0 ***zysk do wypłaty - 1 000 000 |
| Opodatkowanie wspólnika - dywidendywypłacony zysk - 1 000 0000 podatek od dywidendy (19 proc.) - 190 000 pomniejszenie podatku (90 proc.) - 90 000 podatek od dywidendy po zmniejszeniu - 100 000 Całkowity podatek - 200 000 (20 proc.) | Opodatkowanie wspólnika - dywidendywypłacony zysk - 910 000 podatek od dywidendy (19 proc.) - 172 900 Całkowity podatek - 262 900 (26,29 proc.) | Opodatkowanie wspólnika - dywidendywypłacony zysk - 1 000 000 podatek od dywidendy (19 proc.) - 190 000 Całkowity podatek - 190 000 (19 proc.) |
| Spółka X - estoński CIT (duży podatnik) | Spółka Y - klasyczny CIT (duży podatnik) | Spółka Z - Polska Strefa Inwestycji (duży przedsiębiorca)* |
| Opodatkowanie spółkizysk do opodatkowania - 1 000 000estoński CIT (20 proc.) - 200 000 | Opodatkowanie spółkizysk do opodatkowania - 1 000 000podatek CIT (19 proc.) - 190 000zysk do wypłaty - 810 000 | Opodatkowanie spółkikoszt kwalifikowany: 2 000 000 status spółki: duży przedsiębiorcalokalizacja inwestycji: województwo Xintensywność pomocy publicznej dla województwa X**: 40 proc.pomoc publiczna (ulga podatkowa) = 2 000 000 x 40 proc. = 800 000 wysokość dochodu zwolnionego z podatku: 800 000 / 19 proc. = 4 210 526,32podatek CIT (19 proc.) - 0 ***zysk do wypłaty - 1 000 000 |
| Opodatkowanie wspólnika - dywidendywypłacony zysk - 1 000 0000podatek od dywidendy (19 proc.) - 190 000pomniejszenie podatku (70 proc.) - 140 000podatek od dywidendy po zmniejszeniu - 50 000Całkowity podatek - 250 000 (25 proc.) | Opodatkowanie wspólnika - dywidendywypłacony zysk - 810 000podatek od dywidendy - 153 900Całkowity podatek - 343 900 (34,39 proc.) | Opodatkowanie wspólnika - dywidendywypłacony zysk - 1 000 000 podatek od dywidendy (19 proc.) - 190 000 Całkowity podatek - 190 000 (19 proc.) |
| Źródło: www.biznes.gov.plOprac. Maria Tsima, prawnik z kancelarii Staniek & Partners | ||
* Spółka Z otrzymała decyzję o wsparciu 31 grudnia 2019 r. Zwolnienie strefowe przysługuje po dniu wydania tej decyzji i z tytułu poniesionych po tym dniu kosztów kwalifikowanych. Kalkulacja w przykładzie nie uwzględnia dyskontowania.
** Na wysokość pomocy publicznej ma wpływ lokalizacja inwestycji oraz wielkość przedsiębiorstwa.
*** Wolne od podatku są dochody uzyskane z działalności gospodarczej określonej w decyzji o wsparciu; W przykładzie w uproszczeniu założono, że całość dochodu jest zwolniona strefowo.
