Od stycznia 2022 r. z nowym wyzwaniem muszą się zmierzyć nie tylko jednostki, które przekroczyły limit 2 mln euro zobowiązujący do prowadzenia ewidencji rachunkowej. Dotyczy to także wszystkich indywidualnych przedsiębiorców, którzy w związku z Polskim Ładem przekształcają swoje działalności w jednoosobowe sp. z o.o. Autor Katarzyna Trzpioła - ekspert w zakresie finansów i rachunkowości, Wydział Zarządzania UW
Przedsiębiorcy, którzy przekształcają swoje jednoosobowe działalności gospodarcze (dalej: jdg) w spółki kapitałowe, to często podmioty, które wcześniej prowadziły jedynie podatkową księgę przychodów i rozchodów, a tam obowiązki księgowe były dużo prostsze. Po przekształceniu powinni liczyć się z tym, że każda spółka z o.o. musi prowadzić księgi rachunkowe. W tym wypadku nie obowiązuje bowiem żaden limit dający możliwość odroczenia tego obowiązku. Prowadzenie ksiąg rachunkowych dotyczy oczywiście także przedsiębiorców, którzy zostali przy dotychczasowej formie organizacyjnej swego przedsiębiorstwa, ale przekroczyli limit 2 mln euro, czyli 9 188 200 zł. Oni muszą od 1 stycznia 2022 r. przejść na pełne księgi.
Teraz jest najwyższy czas, aby podjąć stosowne decyzje, ponieważ zgodnie z przepisami prawa bilansowego otwarcie ksiąg rachunkowych powinno nastąpić nie później niż w ciągu 15 dni. Co to oznacza? Dla podmiotów kontynuujących działalność, a także tych, które dopiero zaczęły prowadzić księgi w związku z przekroczeniem limitu przychodów, będzie to 15 stycznia 2022 r. Dla podmiotów nowo powstałych będzie to zaś 15 dni od dnia ich powstawania. W przypadku spółek powstałych z przekształcenia jednoosobowych działalności będzie to 15 dni od dnia wpisu przekształcenia do Krajowego Rejestru Sądowego.
Wybór - kto prowadzi
Księgi rachunkowe nie zawsze mogą być prowadzone przez dotychczasowe biuro rachunkowe. Często mniejsze biura specjalizujące się w prowadzeniu ewidencji podatkowej nie mają wystarczających narzędzi informatycznych do prowadzenia ksiąg rachunkowych, a nabywanie licencji dla jednego czy dwóch klientów nie zawsze jest dla biura atrakcyjne. Jest też wielu księgowych, którzy specjalizują się w rozwiązaniach podatkowych i nie chcą wchodzić w niuanse prawa bilansowego. Przedsiębiorca musi zatem wiedzieć, czy może korzystać z usług specjalistów zatrudnianych do tej pory. A nawet jeśli zostaje w swym doczasowym biurze, to i tak konieczna jest zmiana umowy o świadczenie usług księgowych. Teraz będzie ona dotyczyła prowadzenia pełnych ksiąg, a więc też czynności związanych ze sporządzaniem sprawozdania finansowego. Podkreślić należy, że nawet w sytuacji gdy liczba dokumentów, jakie będą ujmowane w ewidencjach, się nie zmienia, wzrośnie zakres prac ich dotyczący. Dla jednostki prowadzącej usługowo księgi rachunkowe oznacza to znacznie więcej pracy, która powinna znaleźć odzwierciedlenie w jej wynagrodzeniu.
Nie tylko pierwszy zapis
Kolejne ważne decyzje będą dotyczyć polityki rachunkowości danej jednostki. Są one niezbędne, aby dokonać pierwszego zapisu w księgach. Za te decyzje, podobnie jak za całą rachunkowość, jest odpowiedzialny kierownik jednostki (zarząd, właściciel w przypadku jdg). Problemem może być opracowanie planu kont tylko przez biuro rachunkowe, ponieważ księgowa pracująca w tym biurze nie jest w stanie sama ocenić, co jest dla jednostki istotne. Kluczowa jest tu znajomość podmiotu i potrzeb jego kierownictwa. Konieczna jest zatem współpraca obu stron.
Zakres polityki wynika z art. 10 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106; dalej: u.r). Wybór szczegółowych rozwiązań w zakresie polityki rachunkowości jest szalenie ważny, ponieważ ustawa określa tylko ogólne zasady. Dlatego jednostka powinna wybrać rozwiązania szczegółowe dostosowane do jej specyfiki. Struktura systemu rachunkowości w przedsiębiorstwie w głównej mierze zależy od jego wielkości oraz rodzaju prowadzonej działalności.
Trzeba pamiętać, że przyjęte ustalenia powinny być stosowane w sposób ciągły. Przedsiębiorstwo oczywiście może dokonać zmian w polityce rachunkowości, ale ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego. Podkreślić też należy, że dokonując wyborów w tym zakresie, można (i warto) skorzystać z krajowych standardów rachunkowości. Taka możliwość wynika z art. 10 ust. 3 u.r. Musi też zostać podjęta decyzja o tym, z jakiego oprogramowania jednostka samodzielnie albo poprzez biuro rachunkowe będzie korzystała. W polityce rachunkowości należy bowiem określić, gdzie będą prowadzone księgi rachunkowe. Kolejnym ważnym elementem jest wskazanie zasad ujmowania zdarzeń gospodarczych. Wiąże się to z określeniem też zasad wyceny aktywów i pasywów. Należy w dokumentacji wskazać sposoby, jakie będą obowiązywały przy wycenie na dzień bilansowy rzeczowych aktywów trwałych, aktywów finansowych, należności, zapasów, kapitałów własnych i obcych, rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów. Zasady te mogą różnić się od dotychczas stosowanych rozwiązań w PKPiR, a wiele składników aktywów i pasywów wcześniej w ogóle mogło nie być ujmowanych.
Różnice z PKPiR
Ważnym parametrem przy tworzeniu zasad rachunkowości przedsiębiorstwa są potrzeby informacyjne różnych odbiorców. Generowane informacje finansowe pozwalają ocenić sytuację prowadzonej działalności i ułatwiają podejmowanie strategicznych decyzji. Przydatne są raporty o strukturze kosztów, przychodów, których uzyskanie wcześniej nie było możliwe przy prowadzeniu podatkowej PKPiR. Przy jej prowadzeniu koszty dzielone były na cztery grupy, przy czym największa ich różnorodność dotyczyła tych ujmowanych w pozycji „Pozostałe wydatki”. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych ta grupa jest dzielona na koszty związane z działalnością operacyjną, które mogą być ujmowane w podziale na koszty według rodzaju albo też w układzie kalkulacyjno-funkcjonalnym. Koszty ujmowane w kolumnie „Pozostałe wydatki” dotyczą również pozostałych zdarzeń operacyjnych oraz finansowych, mogą być więc odpowiednio ujmowane jako pozostałe koszty operacyjne lub koszty finansowe. Podkreślić też należy, iż w PKPiR ujmowane były jedynie koszty, które były akceptowane podatkowo jako koszty uzyskania przychodu. Ewidencja w księgach rachunkowych wymaga ujęcia w danym okresie kosztów, które teraz nie są kosztami uzyskania przychodów. [przykład 1] Często też inny jest moment zaliczenia zdarzenia do rozliczeń księgowych i podatkowych, a ewidencja prowadzona w księgach rachunkowych musi to uwzględniać. [przykłady 2 i 3]
przykład 1
Koszty niepodatkowe
W ramach prowadzenia PKPiR ujmowano w kolumnie 13 jedynie amortyzację samochodu liczoną od jego wartości do 150 000 zł. Prowadząc księgi rachunkowe, należy na kontach kosztów amortyzacji ująć zarówno odpis liczony od wartości samochodu osobowego do 150 000 zł, jak i odpis liczony od wartości powyżej tej kwoty. Z tym że ta druga część odpisu amortyzacyjnego powinna być odzwierciedlona jako NKUP (wydatki niestanowiące kosztu uzyskania przychodu).
przykład 2
Nieterminowa wypłata
Jednostce zdarza się wypłacać wynagrodzenie jeden dzień po terminie, np. zamiast 31 stycznia - 1 lutego. Zgodnie z zasadami rachunkowości wynagrodzenie to oraz składki na ubezpieczenie społeczne będą zawsze na potrzeby bilansowe kosztem miesiąca, w którym była świadczona praca (tu stycznia 2022 r.). Natomiast na potrzeby rozliczeń podatkowych ważny jest termin wypłaty i w tym przypadku w zakresie wynagrodzenia będzie to dopiero koszt lutego, tak samo jak w zakresie ubezpieczeń społecznych ‒ o ile oczywiście składki zostaną terminowo opłacone do 15 marca (jeśli to będzie spółka będąca osobą prawną) albo do 21 marca (w przypadku przedsiębiorstwa osób fizycznych). ©℗
przykład 3
Faktura przed dostawą
Spółka wystawiła fakturę dotyczącą sprzedawanych towarów wcześniej, przed dostawą. Przychód na potrzeby rachunkowości ujęty w księgach będzie dopiero w dacie faktycznej dostawy towarów.
Z kolei na potrzeby podatku dochodowego spółka musi ująć w ewidencji ten przychód wcześniej - w dacie wystawienia faktury. System księgowości musi zapewniać ujęcie w różny sposób tego zdarzenia zarówno na potrzeby rachunkowości, jak i podatku dochodowego.
Plan kont na start
Z perspektywy pierwszych czynności związanych z zapisami najważniejszy wydaje się plan kont. To on będzie stosowany przynajmniej przez cały najbliższy rok, a w praktyce też w kolejnych latach. Musi więc uwzględniać specyfikę jednostki. Składa się z kont księgi głównej, kont pomocniczych oraz kont syntetycznych. Każda jednostka w związku z różnorodnością prowadzenia działalności powinna indywidualnie przygotowywać plan kont ‒ oczywiście można bazować na tzw. wzorcowym planie kont. Przy ustalaniu planu kont kierownik powinien przede wszystkim wziąć pod uwagę prowadzoną działalność (czy jest ona produkcyjna, usługowa czy handlowa), rozmiar przedsiębiorstwa, możliwość otwierania nowych oddziałów. Ustalenie właściwego planu kont jest bardzo ważne i pomocne w dalszym prowadzeniu przedsiębiorstwa. Dzięki niemu można szybko pogrupować operacje księgowe, aby zawarte dane w księgach były podstawą do sporządzenie sprawozdań finansowych, deklaracji oraz zeznań podatkowych. [przykład 4]
przykład 4
Przychody i koszty
Poniżej przykładowy plan kont w zakresie przychodów i kosztów dla firmy, która ma trzy sklepy i potrzebuje tylko informacji o kosztach według rodzaju. ©℗
| 400400-1400-2400-3 | AmortyzacjaAmortyzacja - sklep 1Amortyzacja - sklep 2Amortyzacja - sklep 3 | 701701-1701-2701-3 | Sprzedaż towarówSprzedaż towarów - sklep 1Sprzedaż towarów - sklep 2Sprzedaż towarów - sklep 3 |
| 401401-1401-2401-3 | Zużycie materiałówZużycie materiałów - sklep 1 Zużycie materiałów - sklep 2 Zużycie materiałów - sklep 3 | 736736-1736-2736-3 | Wartość sprzedanych towarów Wartość sprzed. towarów - sklep 1Wartość sprzed. towarów - sklep 2 Wartość sprzed. towarów - sklep 3 |
| 402402-1402-2402-3 | Usługi obceUsługi obce - sklep 1Usługi obce - sklep 2Usługi obce - sklep 3 | 750750-1750-2750-3 | Przychody finansowePrzychody finansowe - sklep 1 Przychody finansowe - sklep 2 Przychody finansowe - sklep 3 |
| 403403-1403-2403-3 | Podatki i opłatyPodatki i opłaty - sklep 1 Podatki i opłaty - sklep 2 Podatki i opłaty - sklep 3 | 755755-1755-2755-3 | Koszty finansoweKoszty finansowe - sklep 1 Koszty finansowe - sklep 2 Koszty finansowe - sklep 3 |
| 404404-1404-2404-3 | WynagrodzeniaWynagrodzenia - sklep 1 Wynagrodzenia - sklep 2 Wynagrodzenia - sklep 3 | 760760-1760-2760-3 | Przychody operacyjnePrzychody operacyjne - sklep 1 Przychody operacyjne - sklep 2 Przychody operacyjne - sklep 3 |
| 405405-1405-2405-3 | Świadczenia na rzecz pracownikówŚwiadczenia na rzecz pracowników - sklep 1Świadczenia na rzecz pracowników - sklep 2 Świadczenia na rzecz pracowników - sklep 3 | 765765-1765-2765-3 | Pozostałe koszty operacyjnePozostałe koszty operacyjne - sklep 1 Pozostałe koszty operacyjne - sklep 2 Pozostałe koszty operacyjne - sklep 3 |
| 409409-1409-2409-3 | Pozostałe kosztyPozostałe koszty - sklep 1Pozostałe koszty - sklep 2 Pozostałe koszty - sklep 3 |
Zasady wyceny aktywów i pasywów
W księgach rachunkowych, inaczej niż w uproszczonych ewidencjach podatkowych, muszą być ujmowane wszystkie składniki aktywów i pasywów. O ile w odniesieniu do zapasów istniał obowiązek ich wyceny na potrzeby remanentu i można się nim posiłkować na potrzeby rachunkowości, o tyle np. w odniesieniu do środków pieniężnych, należności czy zobowiązań należy zasady te stworzyć zupełnie od nowa. [przykłady 5 i 6] Jeśli te składniki były wyrażone w walucie, to w ogóle nie były ujmowane, zanim nie zaprowadzono ksiąg rachunkowych.
przykład 5
Zobowiązania
Jednostka rozliczała podatek dochodowy i VAT oraz zobowiązania wobec ZUS na podstawie składanych deklaracji i ich korekt. Nie prowadząc ksiąg rachunkowych, nie znała aktualnego stanu zadłużenia publicznoprawnego. Od momentu zaprowadzania ksiąg na odrębnych kontach muszą być księgowane zobowiązania o charakterze publicznoprawnym oraz ujmowane informacje o dacie ich zapłaty. W ten sposób w dowolnym momencie znany będzie stan zadłużenia z tych tytułów.
przykład 6
Należności
Księgowanie należności w księgach rachunkowych oznacza nie tylko ujmowanie kwot wynikających z faktur sprzedaży, otrzymywania zapłaty za nie czy otrzymywania przedpłat czy zaliczek od kontrahentów. To także naliczanie i ujmowanie w ewidencji odsetek (jako przychodów finansowych) wynikających z braku terminowej zapłaty przez odbiorcę oraz kwot rekompensat wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. W przypadku prowadzenia PKPiR nie były te informacje ujmowane, o ile nie nastąpiło otrzymanie zapłaty tych odsetek i rekompensat.
W przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych należy wyodrębnić konta księgowe służące ewidencjonowaniu stanu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych. Przyjęte rozwiązanie musi dawać możliwość ustalania wartości środków pieniężnych, ich wpływów i rozchodów zarówno w walucie obcej, jak i w złotych polskich. Konieczne jest identyfikowanie różnic kursowych związanych ze środkami pieniężnymi. [przykład 7]
przykład 7
Konta środków pieniężnych
Spółka prowadzi operacje w wielu walutach. Aby umożliwić ich prawidłowe rozliczanie, wprowadzono następujące konta dla środków pieniężnych:
• Konto 100 Kasa
• Konto 130 Rachunek bieżący PLN
• Konto 131 Rachunek bieżący EUR
• Konto 132 Rachunek bieżący USD
• Konto 133 Rachunek VAT
• Konto 139 Środki pieniężne w drodze PLN
• Konto 140 Środki pieniężne w drodze przewalutowania
• Konto 911 Rachunek bieżący EUR - ujęcie w euro pozabilansowe
• Konto 912 Rachunek bieżący USD - ujęcie w USD pozabilansowe
• Konto 921 przewalutowania EUR - ujęcie w euro pozabilansowe
• Konto 922 Przewalutowania w USD - ujęcie w USD pozabilansowe
Ujmowanie zapasów
Jednostki prowadzące PKPiR i posiadające zapasy musiały ustalać ich stan w remanencie i wyceniać je na koniec roku, aby prawidłowo ustalić zobowiązanie podatkowe. Dlatego wydaje się, że nie powinno być problemów przy otwieraniu ksiąg rachunkowych z tą grupą. Niestety tylko pozornie, bo rozwiązania dotyczące zapasów nie muszą być identyczne jak te wykorzystywane wcześniej w remanencie. Remanent zgodnie z zasadami rozporządzenia ministra finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2019 r. poz. 2544) jest wyceniany w następujący sposób:
- materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia,
- półwyroby (półfabrykaty), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji według kosztów wytworzenia,
- odpady użytkowe, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania.
Przepisy prawa bilansowego nie nakazują kontynuowania wyceny w księgach według zasad, jakie wcześniej ewentualnie były wykorzystywane w PKPiR. Możliwa jest więc sytuacja, gdy wcześniej podatnik na potrzeby podatkowe ujmował towary w cenach zakupu, a teraz prowadząc księgi rachunkowe, gdy ma możliwość ujmowania i analizowania na kontach kosztów związanych z pozyskiwaniem tych towarów, zdecyduje się na ujmowanie w cenach nabycia (a więc obejmujących też dodatkowe nakłady związane m.in. z transportem ubezpieczeniem, załadunkiem czy obsługą celną nabywanych towarów). Konieczne jest też podjęcie decyzji o tym, w jaki sposób będzie ustalana wartość rozchodu zapasów z magazynu. To, czy będzie stosowana metoda szczegółowej identyfikacji, czy metody FIFO, LIFO, czy też średniego kosztu ważonego, będzie przecież wpływało na wartość kosztów rozpoznawanych w wyniku finansowym.
Przypomnieć należy, że w jednostkach, które przeprowadzały remanent w związku z otwarciem ksiąg rachunkowości, w niektórych przypadkach należy uwzględnić odpisy aktualizacyjne wynikające ze spadku wartości użytkowej zapasów czy środków trwałych, a nieuznawane wcześniej podatkowo. [przykład 8]
przykład 8
Odpis
W takcie spisu z natury stwierdzono, że część zapasów towarów jest w magazynie od trzech lat i nie można ich sprzedać. Nie powinno się wprowadzać ich wartości w cenach historycznych nabycia, bo nie odzwierciedla ona wartości, jaką można uzyskać w przypadku sprzedaży. Jeśli przedsiębiorca otwierający księgi liczy, że je sprzeda, to należy wprowadzić te towary do ksiąg i od razu pomniejszyć ich wartość o odpis aktualizacyjny. Odpis stanie się kosztem podatkowym w dacie sprzedaży takich towarów.
Oczywiście co do zapasów należy przypomnieć, że jest możliwość zastosowania rozwiązań upraszczających. Należy je dostosować do potrzeb informacyjnych jednostki i jej specyfiki. Część zapasów może być objęta ewidencją magazynową, a część może być odpisywana od razu w koszty w dacie ich nabycia. Nie ma zwykle potrzeby prowadzenia ewidencji magazynowej dla materiałów biurowych czy pomocniczych. Jednak w przypadku materiałów produkcyjnych czy towarów handlowych znajomość stanów magazynowych jest bardzo ważna. W niektórych sytuacjach rozwiązaniem upraszczającym prowadzenie ewidencji jest decyzja o stosowaniu tzw. cen ewidencyjnych w księgowości i rozliczaniu okresowym odchyleń za pomocą metody wskaźnikowej.
Kierownik jednostki produkcyjnej powinien określić, jakiego rodzaju nakłady będą składały się na koszt wytworzenia produktu. Ustawa o rachunkowości wskazuje tu ogólnie, że są to koszty bezpośrednie i pośrednie, mające związek z produkcją wyrobu. W ramach polityki rachunkowości należy wskazać konkretnie, jakie są to nakłady i w jaki sposób powinny być rozliczane koszty, które są pośrednio produkcyjne. Tu w ramach uproszczeń dla ustalania kosztu wytworzenia produktów i produkcji w toku (art. 28 ust. 4a i art. 34 ust. 1 u.r.) możliwe jest też podjęcie decyzji o braku konieczności analizowania zmienności kosztów oraz określenia stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych. Możliwe jest też ustalanie wartości produkcji niezakończonej, np. tylko w wysokości kosztów bezpośrednich albo tylko w wysokości kosztów materiałów bezpośrednich, brak wyceny produkcji niezakończonej. Można też zdecydować, czy koszt będzie podwyższany o koszty finansowania, jeśli cykl produkcyjny jest długi.
W polityce rachunkowości powinny być też określone zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych. W przypadku środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych należy przede wszystkim ustalić kwotę, od której jednostka będzie zaliczała przedmioty do tej ewidencji. Ponadto ważne jest ustalenie czynników wpływających na eksploatację środków trwałych, będzie to miało wpływ na okres, stawkę oraz metodę amortyzacji. Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z prawem bilansowym istnieje możliwość stosowania uproszczeń. [tabela]
Tabela. Możliwe sposoby stosowania uproszczeń ©℗ dla aktywów trwałych
| Zagadnienie | Możliwy sposób ujęcia |
| Wykorzystanie przepisów podatkowych do amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych | • Rozpoczęcie amortyzacji od następnego miesiąca po miesiącu, w którym wprowadzono składnik aktywów do ksiąg rachunkowych. • Wykorzystywanie stawek z wykazu stawek amortyzacyjnych.• Wykorzystywanie innych uregulowań podatkowych, np. amortyzacja indywidualna, przyspieszanie amortyzacji itp. |
| Kwalifikowanie umów leasingu zgodnie z przepisami podatkowymi - art. 3 ust. 6 u.r. | • Stosowanie w praktyce kwalifikacji podatkowych, czyli umowy leasingu, przede wszystkim operacyjnego. |
Zauważyć też należy, że większość jednostek prowadzących PKPiR nie dokonuje rozliczania kosztów w czasie. Nakłady, nawet te, które dotyczą okresów dłuższych niż rok albo ponoszone na przełomie lat, mogły być od razu w całości zaliczane w koszty podatkowe. W przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych jest to niemożliwe i to nie tylko z punktu widzenia ustawy o rachunkowości, lecz także przepisów o podatku dochodowym. Konieczne jest więc wskazanie w polityce rachunkowości, czy kwoty dotyczące jednego roku będą jednorazowo księgowane jako koszty, czy też w miesięcznych ratach. Możliwe jest przyjęcie zasady, że wszystkie tego typu koszty są rozliczane miesięcznie, ale prawidłowe też będzie przyjęcie pewnej kwoty i stosowanie uproszczeń dla nakładów o wartości niższej od tego progu. [przykład 9]
przykład 9
Sposób rozliczenia
Spółka określiła w polityce rachunkowości, że kwoty dotyczące dwóch lat obrotowych są dzielone na poszczególne lata. Jeśli kwota przypadająca na dany rok jest poniżej 5000 zł, to jest jednorazowo zaliczana w koszty w tym roku, a rata przypadająca na rok kolejny w na dzień 1 stycznia. Natomiast jeśli kwota przypadająca na rok jest równa lub wyższa niż 5000 zł, to należy tę kwotę rozliczać w ujęciu miesięcznym.
Rachunek kosztów i sposób ustalania wyniku
W dokumentacji polityki należy też określić zasady ustalania wyniku finansowego. Należy tu wskazać zasady: grupowania przychodów i kosztów do rodzajów działalności, ustalania zmiany stanu produktów, rozliczania kosztów działalności operacyjnej, ujmowania pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych. Trzeba wybrać sposób prezentacji rachunku zysków i strat (wariant kalkulacyjny lub porównawczy).
Zasady ustalania wyniku finansowego przekładają się też na funkcjonujący w jednostce plan kont. Jeśli jednostka jest podmiotem handlowym, to wystarczające jest prowadzenie ewidencji w przekroju kosztów według rodzaju. Jeśli zaś podmiot prowadzi działalność usługową albo produkcyjną, to okazuje się, że przydatniejsze jest prowadzenie ewidencji kosztów zarówno w ujęciu rodzajowym, jak i kalkulacyjnym. [przykłady 10 i 11]
przykład 10
Układ kalkulacyjny
Spółka prowadzi działalność usługowo-handlową. Potrzebuje szczegółowych informacji dotyczących nakładów związanych z zarzadzaniem jednostką. W związku z tym koszty ujmowane w układzie rodzajowym ewidencjonuje też w układzie kalkulacyjnym, dzieląc je na:
• Konto 500 - Działalność usługowa
• Konto 501 - Działalność handlowa
• Konto 502 - Działania wspólne działalności usługowej i handlowej
• Konto 550 - Koszty administracyjne
• Konto 551 ‒ Koszty związane z zarządzaniem.
Oznacza to, że np. koszt wiązany z paliwem do samochodu osobowego będzie ujęty z uwzględnieniem regulacji podatkowych najpierw na koncie 401-01 „Zużycie materiałów - paliwo KUP” i 401-02 „Zużycie materiałów - paliwo NKUP”, a następnie na koncie 551 „Koszty związane z zarządzaniem”.
©℗
przykład 11
Sposób ujęcia kosztów
Kierownik jednostki wskazał, że koszty podlegające rozliczaniu w czasie będą najpierw ujmowane na kontach zespołu 4 (rodzajowego), a następnie przenoszone na konta rozliczeń międzyokresowych kosztów. Oznacza to, że w przypadku sporządzania rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym zmiana stanu produktów nie będzie obejmowała wyłącznie zmiany stanu wyrobów i produkcji niezakończonej, ale też właśnie rozliczenia międzyokresowe czynne kosztów.
poleca