Polski Ład wprowadził zakaz odliczenia składki zdrowotnej od podatku dla wszystkich podatników. Jednocześnie zmienił zasady jej obliczania.

Umowa o pracę i zlecenia
Pracownicy i osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia płacą składkę zdrowotną według tej samej wysokości co dotychczas – 9 proc. dochodu, tyle że nie mogą już jej odliczać od podatku (do końca 2021 r. można było odjąć 7,75 proc. podstawy wymiaru składki).
Dla zatrudnionych na umowie o pracę przewidziano ulgę dla klasy średniej, która ma zniwelować skutki braku odliczenia składki. Ulga nie dotyczy zleceniobiorców.
U przedsiębiorców
Zasady naliczania składki zdrowotnej u przedsiębiorców zależą od formy opodatkowania.
Rozliczający się według skali PIT (stawki 17 i 32 proc.) płacą składkę w wysokości 9 proc. dochodu, a korzystający z liniowego 19-proc. PIT – składkę w wysokości 4,9 proc.
U przedsiębiorców rozliczających się według skali lub według liniowego PIT podstawą wymiaru składki jest faktyczny dochód z działalności gospodarczej pomniejszony o kwotę zapłaconych składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej nie może być jednak niższa od 9 proc. minimalnego wynagrodzenia w danym roku. W 2022 r. jest to 3010 zł, więc minimalna składka wyniesie 270,90 zł miesięcznie (9 proc. x 3010 zł).
Problem w styczniu
Przedsiębiorcy rozliczający się według liniowego PIT mają problem z określeniem składki zdrowotnej za styczeń 2022 r. ZUS i Ministerstwo Finansów twierdzą, że przedsiębiorcy muszą zapłacić ją według stawki 9 proc. Przekonują, że składka w wysokości 4,9 proc. zacznie obowiązywać dopiero od rozliczeń za luty 2022 r.
Z przepisów wynika co innego – że liniowcy powinni już za styczeń zapłacić składkę w wysokości 4,9 proc. podstawy wymiaru (więcej piszemy o tym na s. B1).
Podstawa wymiaru składki za styczeń ma być ustalana jeszcze według zasad obowiązujących do 31 grudnia 2021 r., co oznacza, że podstawą wymiaru styczniowej składki będzie 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
Problem z 9-proc. składką zdrowotną. Zamiast przepisu są trzy rodzaje wykładni
Problem z 9-proc. składką zdrowotną. Zamiast przepisu są trzy rodzaje wykładni

Zobacz również
U ryczałtowców
Przedsiębiorcy, którzy wybiorą ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, płacą składkę zdrowotną w wysokości 9 proc., ale od innej podstawy wymiaru niż podatnicy rozliczający się liniowo czy według skali podatkowej.
Podstawa wymiaru składki u ryczałtowców wynosi:
  • 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku – jeżeli przychody osiągnięte w roku nie przekroczą 60 tys. zł;
  • 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku – jeżeli przychody osiągnięte w roku przekroczą 60 tys. zł i nie przekroczą 300 tys. zł;
  • 180 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku – jeżeli przychody osiągnięte w roku przekroczą 300 tys. zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale ogłasza prezes GUS w styczniu. Dla zobrazowania, jaki będzie mniej więcej poziom składki, którą zapłacą ryczałtowcy, weźmy pod uwagę przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w III kwartale 2021 r. Wyniosło ono 5885,75 zł. Przy tych założeniach składka zdrowotna wyliczona zgodnie z Polskim Ładem u ryczałtowców wyniosłaby miesięcznie:
  • 317,83 zł, jeśli przychody roczne nie przekroczą 60 tys. zł;
  • 529,72 zł, jeśli przychody roczne przekroczą 60 tys. zł, ale nie przekroczą 300 tys. zł;
  • 953,49 zł, jeśli przychody roczne przekroczą 300 tys. zł.
Ryczałtowcy – tak jak wszyscy pozostali ubezpieczeni – nie mogą odliczyć składki od podatku.
Karta podatkowa
Przedsiębiorcy rozliczający się według karty podatkowej będą płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. Podstawą wymiaru będzie kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku (art. 81 ust. 2z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). W praktyce więc w 2022 r. muszą płacić składkę w wysokości 270,90 zł miesięcznie (9 proc. x 3010 zł).
Osoby współpracujące
Współpracujący z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą i osobami korzystającymi z ulgi na start muszą również płacić 9-proc. składkę zdrowotną, ale podstawą wymiaru jest kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego.©℗