Odszkodowanie zasądzone za utratę prawa do wykupu mieszkania z bonifikatą to wyrównanie szkody rzeczywistej w majątku – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Spór z fiskusem toczył emerytowany pracownik, który był najemcą lokalu mieszkalnego w budynku wybudowanym z zakładowych funduszy mieszkaniowych. Na podstawie zakładowego pakietu gwarancji socjalnych oraz regulaminu „w sprawie zasad i trybu sprzedaży mieszkań” mężczyźnie przysługiwało prawo do wykupienia tego mieszkania z 90-procentową bonifikatą. Zobowiązanie to nie zostało jednak wypełnione ani przez pracodawcę, ani przez jego następcę prawnego.
Mężczyzna wygrał w sądzie odszkodowanie w wysokości 90 proc. wartości mieszkania na podstawie wyceny sporządzonej przez biegłego sądowego rzeczoznawcę, wraz z odsetkami za opóźnienie.
Nie było sporu co do opodatkowania odsetek za zwłokę. Mężczyzna uważał natomiast, że nie zapłaci podatku od zasądzonej na jego rzecz kwoty odszkodowania, bo ma tu zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o PIT. Przepis ten zwalnia z podatku odszkodowania i zadośćuczynienia, „jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw”.
Mężczyzna podkreślał, że odszkodowanie zostało zasądzone przez sąd i nie dotyczyło utraconych korzyści, a rzeczywistej szkody w majątku. Ma ono naprawić uszczerbek powstały w jego majątku wskutek braku realizacji pakietu i regulaminu stanowiących źródło prawa pracy – argumentował.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził jednak, że nie ma tu zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, bo wysokość odszkodowania nie wynikała z przepisów odrębnych ustaw, ale z ustaleń poczynionych przez biegłego na zlecenie sądu. Ponadto zasądzone odszkodowanie miało zrekompensować mężczyźnie utracone korzyści w postaci prawa do zakupu nieruchomości, wobec czego nie mogło być zwolnione z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT – stwierdził organ.
WSA w Warszawie rozstrzygnął spór na korzyść podatnika (sygn. akt III SA/Wa 7/21). Co prawda podzielił argument fiskusa o braku możliwości zwolnienia odszkodowania w oparciu na art. 21 ust. 1 pkt 3, ale o stwierdził, że ma tu zastosowanie inne zwolnienie – na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT.
Sąd podkreślił, że zasądzone na rzecz podatnika odszkodowanie stanowiło wyrównanie rzeczywiście poniesionej szkody – w postaci utraty ekspektatywy nabycia odrębnej własności lokalu. Ekspektatywa ta bowiem wchodziła w skład majątku podatnika.
Wykładnię tę podzielił NSA. Stwierdził, że roszczenie o wykup mieszkania stanowiło składnik majątku podatnika o ukształtowanej treści i wartości, a jego utrata wyrządziła rzeczywistą szkodę.
– Zasądzone odszkodowanie ją naprawiło – podkreśliła sędzia Alina Rzepecka.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 9 grudnia 2021 r., sygn. akt II FSK 1099/21. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
