Do końca 2017 r. tzw. parabanki mogły zaliczać niespłacone pożyczki konsumenckie do kosztów uzyskania przychodu – potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Uzasadniając wyrok, sędzia Alina Rzepecka odwołała się do ugruntowanej już i niekorzystnej dla fiskusa linii orzeczniczej sądu kasacyjnego, której przykładem są wyroki z 27 lipca 2020 r. (sygn. akt II FSK 945/18), z 19 lipca 2019 r. (sygn. akt II FSK 2710/17) i z 3 lipca 2019 r. (sygn. akt II FSK 2344/17).
Chodziło o instytucję pożyczkową w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083 ze zm.). Zajmowała się ona udzielaniem pożyczek konsumentom, po uprzedniej ocenie ich zdolności kredytowej. Mimo skrupulatnego audytu zdarzało się, że konsument nie spłacał pożyczki, a spółka odpisywała kwotę, po odpowiednim udokumentowaniu, jako nieściągalną wierzytelność.
Do końca 2017 r. art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b ustawy o CIT pozwalał na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu wymagalnych, a nieściągalnych kredytów (pożyczek). Mogły z tego korzystać jednostki organizacyjne uprawnione do udzielania kredytów lub pożyczek na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania.
Po 2018 r. takie prawo zostało zawężone do podmiotów podlegających państwowemu nadzorowi. Tym samym wykluczono instytucje pożyczkowe działające na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim.
Spółka argumentowała, że na gruncie poprzedniego brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b ustawy o CIT mogła odliczyć od przychodu nieściągalne wierzytelności, bo – jak argumentowała – przepis ten dotyczył również „innych, niebankowych podmiotów, których działalność jest zbliżona do działalności bankowej”.
Nie zgodził się z tym dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że przepisy ustawy o kredycie konsumenckim nie regulują zasad funkcjonowania parabanku. Skoro więc spółka nie jest formalnie bankiem w rozumieniu prawa bankowego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm.) ani instytucją prowadzącą na podstawie szczególnych przepisów działalność finansową zbliżoną do działalności bankowej, to nie dotyczy jej art. 16 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT – uznał dyrektor KIS. Nie zgodził się więc na zaliczenie przez spółkę nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu.
Innego zdania były sądy obu instancji. WSA w Warszawie w wyroku z 18 września 2018 r. (sygn. III SA/Wa 3690/17) przypomniał, że w ustawie o kredycie konsumenckim, do której odwoływały się przepisy ustawy o CIT w brzmieniu sprzed 2018 r., znajduje się zarówno definicja instytucji pożyczkowej, jak i cały rozdział 5a, który odnosi się do ich działalności. Nie musi być więc tak, że z ustawy regulującej formę prawno-organizacyjną danego podmiotu musi wynikać jednocześnie uprawnienie do udzielania kredytów lub pożyczek – podkreślił sąd pierwszej instancji.
Stanowisko to podtrzymał NSA, odwołując się do swojej utrwalonej już linii orzeczniczej.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 28 września 2021 r., sygn. akt II FSK 265/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
