Osoba o dochodach 11 tys. zł miesięcznie nie straci na zmianach zaproponowanych w Polskim Ładzie. Zyska natomiast podatnik o dochodach 12 tys. zł, mimo że nie obejmie go nowa preferencja.

To paradoks – przyznają eksperci. Przypomnijmy, że z ulgi dla klasy średniej będą mogli skorzystać wyłącznie pracownicy oraz osoby zatrudnione na podstawie stosunku służbowego, o przychodach od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie, czyli od 5701 zł do 11 141 zł miesięcznie.
Zasadniczo – jak czytamy w uzasadnieniu projektu – ulga jest wprowadzana „w celu ochrony klasy średniej”. Z wypowiedzi przedstawicieli MF wynika, że chodzi o ochronę przed negatywnymi skutkami zmian polegających na braku możliwości odliczenia od podatku składki zdrowotnej.
Ryczałt od ewidencjonowanych przychodów nabiera nowego znaczenia

Zobacz również
Cztery algorytmy…
Ulga będzie wyliczana na podstawie jednego z dwóch ustawowych wzorów, zależnie od wysokości dochodów pracownika.
– W istocie mamy aż cztery wzory kalkulacji ulgi dla klasy średniej. Dwa wzory dla kalkulacji zaliczki na PIT przez płatników (pracodawców) oraz dwa wzory dla podatników w celu ustalenia podatku rocznego. Jeden dla osób, których roczne przychody mieszczą się w przedziale od 68 412 zł do 102 588 zł, i odrębny dla osób z przychodami powyżej 102 588 zł, lecz nieprzekraczającymi 133 692 zł – wymienia Rafał Sidorowicz, doradca podatkowy i menedżer w MDDP.
Zwraca uwagę na to, że algorytmy są bardzo skomplikowane. Uwzględniają one m.in. dwa wskaźniki: 0,06684549 oraz 0,07346090 (w zależności od wysokości przychodów), przez które trzeba będzie pomnożyć przychody i dokonać kolejnych działań matematycznych.
– Z pewnością nie będzie to proste i łatwo będzie o pomyłki – mówi ekspert.
…i kalkulator
Już teraz pracownicy mogą szybko sprawdzić, czy na Polskim Ładzie zyskają, czy stracą. Wystarczy skorzystać z kalkulatora zamieszczonego przez Ministerstwo Finansów na stronie podatki.gov.pl Kalkulator uwzględnia m.in.:
  • podwyższenie (dla wszystkich podatników) kwoty dochodu wolnej od podatku do 30 000 zł poprzez podwyższenie kwoty zmniejszającej podatek do i 5100 zł (30 000 zł x 17 proc. – 5100 zł = 0 zł),
  • podwyższenie drugiego progu skali podatkowej (z 85 528 zł do 120 tys. zł),
  • ulgę dla klasy średniej.
Co wynika z obliczeń
Posługując się kalkulatorem, można obliczyć, że osoba o dochodzie miesięcznym 12 tys. zł, a więc której nie obejmie ulga, nie tylko nie straci (jak pracownicy z ulgą), ale wręcz zyska na zmianach – prawie 50 zł miesięcznie.
Skąd tak wniosek? Jak tłumaczy Rafał Sidorowicz, wynika to z dwóch przyczyn.
– Po pierwsze, dla omawianego poziomu dochodów obecnie kwota zmniejszająca podatek jest praktycznie niezauważalna. Tymczasem w ramach Polskiego Ładu kwota zmniejszająca podatek będzie dostępna niezależnie od poziomu dochodów rozliczanych według skali podatkowej, co oznacza korzyść w kwocie do 5100 zł rocznie – tłumaczy Sidorowicz.
Po drugie – jak dodaje ekspert – pracownik zarabiający 12 tys. zł miesięcznie brutto skorzysta z podwyższenia drugiego progu podatkowego, płacąc w skali roku 32 proc. PIT dopiero od nadwyżki dochodów ponad 120 tys. zł (dziś – od nadwyżki ponad 85 528 zł).
Przykładowo – jak tłumaczy ekspert – pracownik uzyskujący wynagrodzenie brutto w wysokości 9500 zł miesięcznie obecnie dostaje na rękę około 6655 zł. Po zmianach, dzięki uldze, jego wynagrodzenie netto pozostanie na tym samym poziomie.
Natomiast osoba uzyskująca wynagrodzenie brutto na poziomie 12 tys. zł miesięcznie po zmianach uzyska miesięczne wynagrodzenie netto w kwocie 8114 zł, a zatem o 47 zł więcej niż obecnie (8067 zł).
Z czego wynikają te różnice, pokazujemy w tabeli. Tłumaczymy też, krok po kroku, jak obecnie obliczamy PIT.
Niektórzy stracą
Przypomnijmy, że ulga dla klasy średniej nie będzie dotyczyła wszystkich pracowników. Nie będzie stosowana do obliczania podatku od honorariów z praw autorskich, objętych 50 proc. kosztami uzyskania przychodu. Pisaliśmy o tym w artykule „Nauczyciele akademiccy bez ulgi dla klasy średniej” (DGP nr 153/2021).
– Ulga dyskryminuje przez to m.in. pracowników z sektora IT, wykładowców akademickich, dziennikarzy. W praktyce oznacza to, że pracownicy, których podstawą wynagrodzenia są honoraria autorskie, mogą tracić na Polskim Ładzie, nawet gdy ich dochody będą na poziomie klasy średniej – zwraca uwagę Rafał Sidorowicz. ©℗
Jak dziś liczymy PIT – krok po kroku
Na przykładzie pracownika z dochodem w wysokości 144 tys. zł rocznie.
Liczymy (kolejność działań):
1. Przychody 144 tys. zł minus koszty uzyskania pracownicze – 3000 zł = 141 tys. zł
2. 141 tys. zł minus składki na ZUS, które wynoszą 19 742 zł = 121 258 zł
3. Mamy podstawę obliczenia podatku (podstawę opodatkowania) = 121 258 zł
4. Od podstawy opodatkowania liczymy podatek, biorąc pod uwagę skalę podatkową, która każe uwzględnić również kwotę zmniejszającą podatek. Zgodnie z przepisami (art. 27 ust. 1a pkt 4 ustawy o PIT) liczymy kwotę zmniejszającą – wynosi ona 72,71 zł. Aby obliczyć kwotę zmniejszającą, uwzględniamy podstawę obliczenia podatku, a nie osiągnięty dochód. Wychodzi 72,71 zł.
Gdy wiemy już, ile wynosi kwota zmniejszająca podatek, to stosujemy skalę podatkową, a więc:
– od 85 528 zł liczymy 17 proc. PIT = 14 539,76 zł
– a od nadwyżki ponad (121 258 zł – 85 528 = 35 730 zł) liczymy 32 proc. PIT = 11 433,6 zł
Sumujemy następnie obie kwoty (14 539,76 zł + 11 433,6 zł) = 25 973,36 zł i odejmujemy wtedy kwotę zmniejszającą (72,71 zł) = 25 900,65 zł
5. Od obliczonego podatku (25 900,65 zł) odejmujemy następnie podlegającą odliczeniu część składki zdrowotnej (7,75 proc. podstawy wymiaru tej składki, a zatem odliczalna część składki wynosi 11 183,18 zł x 7,75 proc./9 proc. = 9629,96 zł) = podatek po odliczeniach, czyli 16 270,69 zł.
6. Podatek po odliczeniach zaokrąglamy do pełnych złotych, co oznacza, że 16 271 zł = podatek należny = zobowiązanie podatkowe.
PIT pracownika na etacie (według skali) – obecnie i po zmianach przewidzianych w Polskim Ładzie
Poziom dochodów Dziś Po zmianach
9,5 tys. zł miesięcznie, czyli114 tys. zł rocznie • podstawa opodatkowania (przychód minus koszty uzyskania, minus ZUS pracownika) wynosi 95 371 zł,• kwota zmniejszająca podatek wynosi: 400,49 zł za cały rok,• obliczamy PIT, w tym 32 proc. od dochodu przekraczającego 85 528 zł, a więc od kwoty 9 843 zł. • podatnik odejmuje od obliczonego PIT zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne (7,75 proc. podstawy wymiaru). Podatnik:• skorzysta z ulgi dla klasy średniej, która niweluje skutki likwidacji odliczenia składki zdrowotnej.Zmiana będzie neutralna podatkowo, a więc podatnik zapłaci tyle samo PIT co obecnie.
11 tys. zł miesięcznie, czyli132 tys. zł rocznie • podstawa opodatkowania (przychód minus koszty uzyskania, minus ZUS pracownika) wynosi 110 903 zł,• kwota zmniejszającej podatek wynosi 203,82 zł (bo podstawa opodatkowania to 110 903 zł), • obliczamy PIT, w tym 32 proc. od dochodu przekraczającego 85 528 zł (od kwoty 25 375 zł), • podatnik odejmuje od PIT zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne (7,75 proc. podstawy wymiaru). Podatnik:• skorzysta z ulgi dla klasy średniej, która niweluje skutki likwidacji odliczenia składki zdrowotnej.Zmiana będzie neutralna podatkowo, a więc podatnik zapłaci tyle samo PIT co obecnie.
12 tys. zł miesięcznie, czyli 144 tys. zł rocznie • podstawa opodatkowania (przychód minus koszty uzyskania, minus ZUS pracownika) wynosi 121 258 zł, • kwota zmniejszająca podatek wyniesie 72,71 zł,• obliczamy PIT, w tym 32 proc. od dochodu przekraczającego 85 528 zł (od kwoty 35 730 zł), • podatnik od PIT odejmuje zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne (7,75 proc. podstawy wymiaru). Podatnik:• skorzysta z nowej kwoty zmniejszającej podatek – 5100 zł,• nie odejmie zapłaconych składek zdrowotnych,• wpadnie w II próg skali PIT (120 tys. zł), ale 32 proc. PIT zapłaci tylko od kwoty 1258 zł,• nie skorzysta z ulgi dla klasy średniej.Zyska jednak na zmianach – w sumie 47 zł.