Przedsiębiorca (podatnik VAT czynny) 31 maja 2021 r. podarował córce samochód osobowy będący środkiem trwałym w jego przedsiębiorstwie. Przy czym pojazd został nabyty i oddany do używania w grudniu 2014 r. Auto służyło także celom osobistym przedsiębiorcy, dlatego odliczeniu podlegało jedynie 50 proc. VAT wynikającego z faktury dokumentującej jego nabycie (tj. 4600 zł), pozostałe 50 proc. powiększyło jego wartość początkową. Samochód był amortyzowany metodą liniową z zastosowaniem ustawowej, 20-proc. rocznej stawki amortyzacyjnej, a na dzień przekazania córce w drodze darowizny był całkowicie zamortyzowany. Przedsiębiorca nie zaewidencjonował tej darowizny na kasie fiskalnej, a jedynie sporządził dokument wewnętrzny. Cena nabycia samochodu na dzień dokonania darowizny wynosiłaby 20 000 zł. Przedsiębiorca rozlicza PIT na zasadach podatku liniowego, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową, a VAT i zaliczki na PIT opłaca na zasadach ogólnych za okresy miesięczne. Jak powinien rozliczyć VAT i PIT od dokonanej darowizny?

PIT

Za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny VAT (art. 14 ust. 1 ustawy o PIT). Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o PIT przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych – wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej.
W przypadku podarowania córce samochodu – środka trwałego – nie wystąpi jednak przychód z działalności gospodarczej, gdyż nie dojdzie do odpłatnego zbycia środka trwałego (por. interpretacje indywidualne dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 5 lipca 2010 r., nr IPPB1/415-406/10-2/AM; z 28 czerwca 2010 r., nr IPPB1/415-350/10-6/JB).
Przychodem przedsiębiorcy nie będzie także VAT należny od nieodpłatnego przekazania (darowizny) samochodu.
Przedsiębiorca nie ujmuje więc darowizny samochodu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Uwaga! Należy też zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT przepisów tego aktu nie stosuje się m.in. do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że u obdarowanej osoby nie powstanie przychód w związku z otrzymaniem pojazdu w drodze darowizny (por. interpretacja indywidualna dyrektora IS w Katowicach z 1 kwietnia 2011 r., nr IBPBI/1/415-74/11/HSt).
Jednocześnie przekazanie samochodu w drodze darowizny córce nie obliguje podatnika do korekty dokonanych za poprzednie lata odpisów amortyzacyjnych. Nie musi on również z tego powodu zaprzestać dokonywania odpisów amortyzacyjnych, gdyż pojazd jest już całkowicie zamortyzowany (art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).
Zbycie w drodze darowizny samochodu powinno natomiast zostać ujęte w prowadzonej przez przedsiębiorcę ewidencji środków trwałych. Stosownie bowiem do art. 22n ust. 2 ustawy o PIT podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów są obowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych zawierającej co najmniej datę likwidacji oraz jej przyczynę albo datę zbycia.
Podsumowując, darowizna na rzecz córki całkowicie zamortyzowanego środka trwałego (samochodu osobowego) będzie neutralna dla rozliczeń PIT przez przedsiębiorcę. Jedynie powinien on datę zbycia (31 maja 2021 r.) tego środka trwałego wykazać w ewidencji środków trwałych.©℗

VAT

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Regułą jest więc opodatkowanie czynności odpłatnych (np. umów sprzedaży), lecz od tej zasady istnieją pewne wyjątki. I tak zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
2) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
W przypadku towarów będących przedmiotem nieodpłatnego przekazania, zużycia na cele osobiste lub darowizny, warunkiem opodatkowania dostaw we wszystkich tych sytuacjach jest przysługiwanie podatnikowi prawa do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Nie jest natomiast konieczne skorzystanie z tego prawa. Jeżeli podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, to nieodpłatne przekazanie (zużycie czy darowizna) tych towarów pozostaje neutralne dla VAT (interpretacje indywidualne: dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 8 sierpnia 2014 r., nr IPTPP2/443-417/14-4/JN; dyrektora IS w Poznaniu z 8 kwietnia 2014 r., nr ILPP2/443-83/14-2/EN).
W analizowanej sprawie przedsiębiorcy przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabycia samochodu (50 proc. VAT) i z prawa tego skorzystał, a zatem nieodpłatne przekazanie samochodu córce w drodze umowy darowizny podlegać będzie opodatkowaniu VAT. Do opodatkowania tej darowizny trzeba będzie zastosować podstawową stawkę VAT wynoszącą obecnie 23 proc. (art. 41 ust. 1 w zw. art. 146a ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Od nabycia samochodu przedsiębiorcy przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, a zatem już sama ta okoliczność pozbawia możliwości skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT), a więc w analizowanej sprawie powstanie on 31 maja 2021 r.
W przypadku dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT). Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do nieodpłatnego przekazania towaru. W analizowanej sprawie podstawą opodatkowania dla czynności nieodpłatnego przekazania samochodu będzie zatem cena, jaką podatnik zapłaciłby za nabyty samochód w dniu jego nieodpłatnego przekazania. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że cena nabycia tego samochodu na dzień dokonania darowizny wynosiłaby 20 000 zł. Podstawa opodatkowania darowizny samochodu na rzecz córki wyniesie więc 20 000 zł, a należny VAT 4600 zł.
Nieodpłatne dostawy towarów, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, nie są dokumentowane fakturą (art. 106b ustawy o VAT). Do 31 grudnia 2021 r. czynności wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT są zwolnione z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących (zob. par. 2 ust. 1 w zw. z poz. 43 załącznika do rozporządzenia ministra finansów z 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących). Zatem przedsiębiorca na udokumentowanie tej nieodpłatnej dostawy towarów prawidłowo sporządził dokument wewnętrzny.
Z kolei ewidencja zawiera następujące dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku należnego: wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego nieudokumentowane fakturami oraz nieobjęte obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, wykazywane w wysokościach zbiorczych w podziale na stawki podatku oraz sprzedaż zwolnioną od podatku (zob. par. 10 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia w sprawie JPK_VAT).
W przypadku przedmiotowej darowizny podstawę opodatkowania (20 000 zł) należy ująć w polu K_19 (ewidencji JPK_V7M) i polu P_19 (deklaracji JPK_V7M), a podatek należny (4600 zł) w polu K_20 (ewidencji JPK_V7M) i polu P_20 (deklaracji JPK_V7M).
Dokument wewnętrzny, na podstawie którego będą wprowadzone do ewidencji sprzedaży JPK_V7M podstawa opodatkowania i podatek należny, należy ująć z oznaczeniem „WEW” w polu „TypDokumentu” (par. 10 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia w sprawie JPK_VAT).
Do dostawy pojazdów stosowany jest wprawdzie kod GTU_07 (zob. par. 10 ust. 3 pkt 1 lit. g rozporządzenia w sprawie JPK_VAT), ale dokumenty wewnętrzne ujmowane są w ewidencji sprzedaży JPK_V7M bez stosowania kodów GTU (są nimi oznaczane w tej ewidencji jedynie faktury sprzedaży). Natomiast m.in. dokumenty wewnętrzne są prezentowane w ewidencji sprzedaży JPK_V7M z oznaczeniem „TP” (par. 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia w sprawie JPK_VAT) – w przypadku wystąpienia istniejących powiązań między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. W analizowanej sprawie podmiotami powiązanymi są przedsiębiorca i jego córka, a zatem dokument wewnętrzny, w którym ujęta będzie podstawa opodatkowania i podatek należny od przedmiotowej darowizny, powinien być zaprezentowany w ewidencji sprzedaży JPK_V7M z oznaczeniem „TP”.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że u przedsiębiorcy jedynie 50 proc. VAT od nabycia samochodu osobowego stanowiło podatek naliczony i zostało odliczone (art. 86a ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT). Należy zauważyć, że podatek naliczony odliczony przy nabyciu pojazdu samochodowego podlega korekcie (w przypadku zbycia lub zmiany przeznaczenia) w trybie art. 90b ustawy o VAT. Okres korekty w przypadku pojazdów samochodowych o wartości przekraczającej 15 000 zł wynosi 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym pojazd nabyto. W analizowanej sprawie ten 60-miesięczny okres upłynął 31 grudnia 2019 r. Przedsiębiorca, dokonując 31 maja 2021 r. darowizny samochodu osobowego, nie będzie więc zobowiązany do dokonania korekty odliczonego VAT w trybie art. 90b ustawy o VAT. Darowizna ta będzie zatem neutralna dla podatku naliczonego.
Schemat rozliczenia darowizny samochodu osobowego*
1. JAKI PODATEK
VAT: Podatek należny: 4600 zł
Podatek naliczony: nie wystąpi (nie wystąpi także obowiązek korekty podatku naliczonego)
PIT: Przychody: nie wystąpią
Koszty uzyskania przychodów: nie wystąpią (nie wystąpi także obowiązek korekty kosztów z tytułu dokonanych odpisów amortyzacyjnych)
Obowiązki płatnika: nie wystąpią
2. W JAKIEJ DEKLARACJI WYKAZAĆ PODATEK
VAT: W JPK_V7M wykazujemy podstawę opodatkowania w wysokości 20 000 zł w polach K_19 i P_19 oraz podatek należny w wysokości 4600 zł w polach K_20 i P_20.
PIT: Darowizny nie wykazujemy w PIT.
3. TERMIN ZŁOŻENIA DEKLARACJI
JPK_V7M: 25 czerwca 2021 r.
* w schemacie rozliczenia pominięte zostały inne zdarzenia/czynności.
Podstawa prawna
art. 2 ust. 1 pkt 3, art. 14 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. a, art. 22h ust. 1 pkt 1, art. 22n ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 868)
art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 2, art. 19a ust. 1, art. 29a ust. 2, art. 32 ust. 2 pkt 1, art. 41 ust. 1, art. 43 ust. 1 pkt 2, art. 86a ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1, art. 90b, art. 106b, art. 111 ust. 1, art. 146a ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 802)
par. 2 ust. 1 w zw. z poz. 43 załącznika do rozporządzenia ministra finansów z 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. poz. 2519; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 649)
par. 10 rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2326)