Poznaliśmy statystyki dotyczące efektywności działań fiskusa na takich targowiskach, jak: Wólka Kosowska (woj. mazowieckie), Rzgów, Pabianice, Wola Zaradzyńska (wszystkie trzy w woj. łódzkim), Jaworzno (woj. śląskie).
Udostępniło je Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie redakcji DGP.
Z danych wynika, że w całym kraju Krajowa Administracja Skarbowa w latach 2019–2020 zrealizowała 21 879 kontroli na terenie centrów handlowych, bazarów i targowisk. Najwięcej we wspomnianych województwach łódzkim i śląskim (głównie Jaworzno) oraz w Wólce Kosowskiej.
Wyższe mandaty to broń na większych przemytników [WYWIAD]
Wyższe mandaty to broń na większych przemytników [WYWIAD]

Zobacz również
Kontrole okazały się na tyle skuteczne, że wpływy z VAT od wszystkich podmiotów zlokalizowanych na terenie właściwości Izby Administracji Skarbowej w Łodzi wzrosły rok do roku o ponad 16 proc. Łączne wpływy podatkowe za 2020 r. (a więc rok, gdy obowiązywały ograniczenia pandemiczne) były wyższe o ponad 9 proc.
Pierwsi skazani
O statystyki dotyczące kontroli skarbówki na targowiskach i bazarach w całym kraju poprosiliśmy resort finansów po tym, jak 22 kwietnia br. szefowa KAS Magdalena Rzeczkowska udzieliła odpowiedzi na poselską interpelację nr 21093. Ujawniła w niej wtedy częściowe statystyki dotyczące skuteczności działań fiskusa w centrum handlowym w Wólce Kosowskiej.
13 osób z Wólki Kosowskiej zostało już prawomocnie skazanych, z czego trzy na karę bezwzględnego pozbawienia wolności
Z danych tych wynika, że w latach 2019–2020 wobec podmiotów działających w Wólce Kosowskiej KAS prowadziła 144 postępowania przygotowawcze, z czego 78 zostało już zakończonych, w tym 48 aktem oskarżenia. 13 osób zostało już prawomocnie skazanych, z czego trzy osoby na karę bezwzględnego pozbawienia wolności.
Więcej VAT...
Kontrole przełożyły się na wzrost kwoty VAT wpłaconego przez podmioty działające na terenie Wólki Kosowskiej. O ile w 2018 r. było to blisko 157,7 mln zł, to rok później już 218,7 mln zł. W ubiegłym roku kwota ta nieco zmalała – do 201,6 mln zł, ale najprawdopodobniej powodem tego spadku były ograniczenia spowodowane pandemią koronawirusa.
Fiskus nie próżnuje także w innych miejscach. 21 879 kontroli, które przeprowadził w latach 2019–2020 wobec handlarzy, skupiało się przede wszystkim na zwalczaniu szarej strefy na łódzkich i śląskich targowiskach oraz na nieuczciwych podmiotach, które współpracują z tamtejszymi handlarzami.
…kontroli…
W latach 2019–2020 na terenie właściwości łódzkiej IAS rozpoczęto 184 kontrole celno-skarbowe wobec nieuczciwych handlarzy i dodatkowe 46 wobec podmiotów z nimi współpracujących (np. z branży tekstylnej). Część kontroli została już zakończona, a ustalenia wynoszą łącznie 14,7 mln zł.
Niezależnie od kontroli celno-skarbowych przeprowadzono 1910 kontroli drogowych wobec pojazdów opuszczających targowiska. Badano legalność przewożonych towarów (odzież, obuwie itp.).
– W wyniku działań KAS podmioty wynajmujące powierzchnie handlowe na terenie targowisk i centrów handlowych zlokalizowanych w Rzgowie, Tuszynie i Głuchowie wykazały się dynamiką wzrostu obrotów w granicach pomiędzy 100 proc. a 300 proc., przy czym w odniesieniu do kilkudziesięciu podmiotów odnotowano dynamikę przewyższającą nawet 500 proc. i 1000 proc. – informuje biuro prasowe MF.
…i faktur
W latach 2019–2020, gdy prowadzono kontrole oraz działania prewencyjne, wzrosła też liczba faktur wykazywanych w jednolitych plikach kontrolnych przez podmioty wynajmujące powierzchnie handlowe na terenie podłódzkich targowisk i centrów handlowych. O ile w okresie poprzedzającym wzmożone działania fiskusa było wykazywanych niespełna 152 tys. dokumentów, to w ciągu dwóch następnych miesięcy – po tym, gdy KAS podjęła działania – wykazano już odpowiednio 204 tys. i prawie 226 tys. faktur.
Rosną wpływy ogółem
Kontrole prowadzone na targowiskach są na tyle owocne, że przekładają się też na wzrost ogólnych wpływów podatkowych od wszystkich podmiotów działających na terenie właściwości łódzkiej IAS. Wpływy z VAT wzrosły rok do roku o 16,41 proc., na co złożyły się nie tylko wyższe wpłaty, ale i obniżenie deklarowanych kwot do zwrotu. Łączne wpływy podatkowe (ze wszystkich danin) były na terenie właściwości łódzkiej izby wyższe o 9,32 proc.
Największe wzrosty wpływów z VAT miały miejsce na terenie podlegającym pod trzy urzędy skarbowe: w Łodzi-Widzewie (wzrost o ponad 22 proc.), Pabianicach (wpływy były wyższe o 26,24 proc.) i Piotrkowie Trybunalskim (wzrost o 58,02 proc.).
Co dalej
Eksperci przyznają, że dane zaprezentowane przez resort przynajmniej na pierwszy rzut oka wyglądają imponująco. Dostrzegają jednak inne aspekty.
– Pamiętajmy, że problem z przestrzeganiem na targowiskach przepisów prawa (nie tylko podatkowego) istnieje od dawna. Nie wydaje się, aby państwo dało radę go rozwiązać, stawiając policjanta bądź urzędnika skarbowego przy każdym stoisku handlowym. Tym bardziej trudno to wyobrazić sobie obecnie, gdy KAS publicznie chwali się prowadzeniem coraz mniejszej liczby kontroli – komentuje Przemysław Antas, radca prawny i partner w Ontilo.
Podobne wątpliwości ma Daniel Więckowski, doradca podatkowy i partner w LTCA.
– Wyniki dotychczasowych kontroli na targowiskach i bazarach wyglądają interesująco, ale pytanie, czy KAS nie doszła już do ściany. Łączna liczba prowadzonych przez nią kontroli zmniejsza się co roku, a wzrost ich efektywności w wielu miejscach pozostaje na papierze. Obawiam się, że może to dotyczyć także targowisk i bazarów, bo choć dobrze się stało, że zaczęły one w końcu płacić podatki, to nadal jest tam wiele do zrobienia – uważa ekspert.
Zdaniem Przemysława Antasa, na dłuższą metę podatkowych problemów z targowiskami nie rozwiążą kontrole, choćby były one jak najbardziej skuteczne. Ekspert spodziewa się, że w pewnym momencie pojawią się pomysły przerzucenia (przynajmniej w pewnym stopniu) odpowiedzialności za niepłacone podatki na podmioty trzecie, np. na właścicieli obiektów handlowych.
Zauważa, że istnieją już precedensy w tym zakresie, bo od 2019 r. właściciele obiektów handlowych odpowiadają za handel podróbkami na ich terenie.
Ekspert nawiązuje też do pakietu e-commerce, który ma wejść w życie od lipca br. Nakłada on bowiem obowiązek poboru VAT na internetowe platformy sprzedażowe.
– Moim zdaniem to kwestia czasu, jak podobnymi wymogami zostaną objęci właściciele takich centrów handlowych, jak w Wólce Kosowskiej czy Rzgowie – uważa Przemysław Antas.
Bardziej sceptyczny jest Daniel Więckowski. W jego przekonaniu takie rozwiązania nie odniosłyby skutku.
– Wydaje się, że po ich wejściu w życie handlarze wynieśliby się z terenu centrum handlowego i zaczęliby prowadzić działalność w innym miejscu. Jesteśmy więc skazani na więcej, a nie mniej kontroli prowadzonych bezpośrednio w takich miejscach – uważa ekspert.
Jego zdaniem docelowo należałoby odciąć je od dopływu azjatyckich towarów, które zalewają Unię Europejską. – Pokładam tu pewne nadzieje w ruchach legislacyjnych Komisji Europejskiej, m.in. związanych z pakietem e-commerce – podsumowuje Daniel Więckowski.
Kontrole KAS na targowiskach, bazarach i w centrach handlowych w latach 2019-2020