Uwagi można składać do 4 maja br. na adres sekretarz.KSR@mf.gov.pl.
To kolejny dokument przygotowany przez Komitet Standardów Rachunkowości, który ma pomóc w przygotowaniu sprawozdania finansowego za pandemiczny rok 2020.
Wcześniej KSR opublikował rekomendacje „Sprawozdanie finansowe w czasie pandemii COVID-19”. Wskazał w nich, jak koronawirus może wpłynąć m.in. na inwentaryzację drogą spisu z natury, ujęcie w księgach rządowego wsparcia oraz dodatkowych kosztów działalności operacyjnej spowodowanych COVID-19, a także na kontynuację działalności.
W opracowanym właśnie projekcie standardu KSR skupia się na tym ostatnim zagadnieniu – kontynuacji działalności oraz rachunkowości jednostek przy braku kontynuowania działalności (tak brzmi tytuł projektu standardu). Dotyczy on sytuacji związanych z pandemią, jak i innych zagrażających kontynuacji działalności.
Przypomnijmy, że decyzja o tym, czy firma będzie kontynuować działalność, wpływa na sposób wyceny aktywów. Jeżeli zapadnie decyzja o likwidacji (a więc nie można przyjąć założenia kontynuacji), to aktywa wycenia się „po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości” (art. 29 ust. 1 ustawy o rachunkowości).
Cztery sytuacje
Jak wskazał KSR w projekcie standardu, sprawozdanie finansowe jest sporządzane przy założeniu braku kontynuowania działalności, jeżeli na datę jego sporządzenia występuje jedna z następujących okoliczności:
  • spółka została formalnie postawiona w stan likwidacji wobec podjęcia stosownej uchwały przez jej wspólników lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu o rozwiązaniu spółki, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym,
  • sąd ogłosił upadłość firmy, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym,
  • kierownik jednostki ocenił, że jest praktycznie pewne, iż nie będzie ona kontynuowała działalności w dającej się przewidzieć przyszłości; taka ocena jest wynikiem analizy zdarzeń lub okoliczności, które mogą wskazywać na znaczącą niepewność co do zdolności jednostki do kontynuowania działalności,
  • istotnie został zmniejszony zakres działalności jednostki, co skutkuje brakiem realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.
Ocena kierownika
W projekcie standardu KSR przedstawił przykłady sytuacji, w których kierownik jednostki może uznać, że nie będzie ona kontynuowała działalności w dającej się przewidzieć przyszłości.
Zobrazował to m.in. sytuacją spółki, która poniosła stratę netto i odnotowała ujemne przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej. Ujemny jest też jej kapitał obrotowy netto, obliczony jako różnica pomiędzy aktywami krótkoterminowymi a zobowiązaniami krótkoterminowymi powiększonymi o krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. W trakcie roku obrotowego zostały podpisane finalne umowy sprzedaży nieruchomości oraz innych kluczowych aktywów umożliwiających prowadzenie działalności operacyjnej.
Mimo tych sprzedaży oraz spłaty w całości kredytu bankowego kapitał obrotowy netto nadal pozostaje ujemny, a spółka nie jest zdolna do terminowego regulowania swoich zobowiązań. Nie może również liczyć na wsparcie udziałowców.
W takiej sytuacji, mimo że spółka nie została formalnie postawiona w stan upadłości, to biorąc pod uwagę wszelkie zdarzenia i okoliczności, kierownik jednostki może uznać, że nie będzie ona kontynuowała działalności w dającej się przewidzieć przyszłości.
Sytuacja pandemii
Komitet wskazał też, na co zwrócić uwagę przy ocenie kontynuacji działalności, gdy dojdzie do spowolnienia gospodarczego lub recesji wywołanej pandemią. Należy wtedy przede wszystkim przeanalizować trzy okoliczności. Po pierwsze, czy zostały wdrożone plany awaryjne bądź nastąpiła faktyczna lub planowana reorganizacja. W tym zakresie należy według KSR spojrzeć na:
  • kwotę utraconych przychodów i przepływy pieniężne,
  • wrażliwość cen i wolumen sprzedaży na zmiany, wahania cen surowców spowodowane sytuacją kryzysową,
  • możliwość przemieszczania towarów oraz zapewnienie ciągłości w łańcuchach dostaw,
  • wzrost kosztów operacyjnych z powodu dodatkowych ograniczeń wywołanych sytuacją kryzysową, tymczasowym zawieszeniem działalności oraz ponownym uruchomieniem wstrzymanych procesów.
Warto też ustalić, czy istnieją ograniczenia w zbywaniu aktywów, takie jak zabezpieczenia w umowach kredytowych lub wymagana zgoda organów jednostki.
Po drugie, trzeba uwzględnić okoliczności regulacyjne, w tym prawne, np.: wpływ działań podejmowanych przez władzę w krajach, w których prowadzona jest działalność, zmiany w dostępie jednostki do kapitału w wyniku działań podjętych przez regulatorów branżowych i finansowych lub banki.
Po trzecie, ważna jest – według KSR – możliwość zarządzania płynnością i zagrożenia z tym związane, takie jak:
  • opóźnienia w spłacie należności,
  • wzrost ryzyka kredytowego kluczowych kontrahentów,
  • brak możliwości korzystania z faktoringu ze względu na wysokie ryzyko nieściągnięcia należności,
  • skrócenie okresu płatności zobowiązań z tytułu dostaw i usług, przy jednoczesnym zwiększeniu zapotrzebowania jednostki na wydłużenie okresu kredytowania dostaw,
  • ryzyko braku wsparcia finansowego przez spółkę dominującą.
Okoliczności ratunkowe
Komitet wskazał także, kiedy założenie kontynuacji działalności jest zasadne. Chodzi o:
  • zmianę formy prawnej (przekształcenie) jednostki,
  • otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego (z wyjątkiem postępowania restrukturyzacyjnego, w wyniku którego na podstawie prawomocnego zatwierdzenia przez sąd układu likwidacyjnego następuje zakończenie działalności przez jednostkę),
  • połączenie z inną jednostką kontynuującą działalność, w tym także w drodze przejęcia przez nią,
  • podział, sprzedaż lub przekazanie grupy aktywów lub części przedsiębiorstwa, jeżeli w wyniku tych transakcji nie następuje istotne zmniejszenie zakresu działalności jednostki, skutkujące brakiem realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.