28 stycznia rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o VAT. Przepisy przejściowe odnoszą się wyłącznie do zakupu pojazdów dających pełne prawo do odliczenia w ramach umów najmu, dzierżawy, leasingu lub podobnych (art. 12 projektu nowelizacji). W pozostałych przypadkach zastosowanie znajdą obecnie obowiązujące zasady, co nie jest korzystne dla podatników dokonujących zakupu takich pojazdów. Kiedy zatem podatnik może mieć problem z odliczeniem podatku?

Wydanie za miesiąc

Projekt ustawy nie reguluje sytuacji, gdy umowa zostanie podpisana teraz, a wydanie samochodu nastąpi już w ramach nowych regulacji. Zasadą jest, że prawo do odliczenia powstaje w momencie wydania towaru, niezależnie od tego, kiedy umowa zakupu została podpisana. Wprawdzie istniejący dotychczas art. 86 ust. 12 ustawy o VAT został uchylony i wskazano, że prawo do odliczenia następuje w momencie powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy (art. 86 ust. 10 ustawy o VAT), jednak wciąż momentem tym jest dostawa towarów rozumiana jako przeniesienia prawa do rozporządzania jak właściciel (art. 7 ust. ustawy o VAT). Zatem to wydanie samochodu będzie przesądzało o prawie do odliczenia, a nie podpisanie umowy lub zamówienia. [przykład 1]

W ramach leasingu

W odróżnieniu od sprzedaży, leasing operacyjny jest usługą. Przepisy przewidują w takich przypadkach rozliczenie okresowe, uzależnione od woli stron. Najczęściej są to okresy miesięczne. Przepisy przejściowe projektu ustawy wskazują jednak, że zakup pojazdu w ramach leasingu uprawnia do odliczenia VAT na podstawie obowiązujących przepisów, jeżeli:
1) nie dojdzie do zmian w treści umowy leasingu po wejściu w życie projektu ustawy,
2) pojazd zostanie wydany leasingobiorcy do momentu wejścia w życie nowych przepisów,
3) umowa leasingu zostanie zarejestrowana w urzędzie skarbowym w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie nowej ustawy.
Chcesz potrącić tylko połowę podatku od auta? Złożysz na siebie donos
Niespełnienie chociaż jednego z wymienionych warunków prowadzi do utraty prawa do odliczenia VAT naliczonego od rat, których terminy płatności przypadać będą w okresie obowiązywania nowych regulacji. [przykład 2]

Jest sposób, by skorzystać z całości

Przedstawione przykłady wydają się wykluczać sytuację, w której wydanie pojazdu uprawniającego do pełnego odliczenia VAT już podczas obowiązywania nowych regulacji uniemożliwi pełne jego odliczenie. Warto się jednak zastanowić, czy zapłata przy zakupie odpowiednio wysokiej zaliczki, w skrajnej sytuacji nawet w wysokości 100 proc. kwoty zamówienia, nie rozwiąże tego problemu.
Rozliczenie zaliczek, po zmianach ustawy z początku bieżącego roku, wciąż objęte jest szczególnymi zasadami. Moment powstania obowiązku podatkowego następuje bowiem w momencie zapłaty zaliczki (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT). Jednocześnie dla nabywcy prawo do odliczenia powstanie w momencie dokonanej zapłaty, nie wcześniej niż w okresie otrzymania faktury (art. 86 ust. 10 oraz ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT). Rozliczenie takie ma miejsce niezależnie od tego, czy dostawa towaru nastąpiła. Z istoty bowiem zaliczki wynika płatność przed dokonaniem czynności opodatkowanej.
Przyjąć zatem należy, że w sytuacji podpisania umowy oraz uiszczenia zaliczki o równowartości kwoty transakcji zaliczka powinna być po stronie nabywcy rozliczona według przepisów obowiązujących na moment dokonania płatności. Wydanie pojazdu, nawet jeżeli nastąpi w przyszłości, nie może skutkować obowiązkiem wstecznej korekty zaliczki. [przykład 3]

PRZYKŁAD 1
Odbiór w kwietniu
W styczniu podatnik podpisał umowę zakupu samochodu, który pozwala na pełne odliczenie podatku. Zlecenie zostało przekazane do fabryki i wydanie pojazdu nastąpi najprawdopodobniej w kwietniu, ponieważ pojazd musi posiadać specjalistyczne wyposażenie. W takim przypadku do opodatkowania transakcji i prawa do odliczenia VAT stosować się będzie przepisy obowiązujące na moment wydania pojazdu, czyli w kwietniu.

PRZYKŁAD 2
Zdecydują nowe regulacje
Podatnik podpisał umowę leasingu operacyjnego pojazdu, który uprawnia do pełnego odliczenia VAT. Pojazd nie został mu wydany przed dniem wejście w życie nowych przepisów. Przyjąć należy, iż od każdej raty opłacanej w okresie obowiązywania nowych przepisów podatnik może odliczyć tylko taką wartość VAT, na jaką będą pozwalać nowe regulacje.

PRZYKŁAD 3
Zapłata zaliczkowa
Podatnik zawarł w lutym umowę kupna pojazdu uprawniającego obecnie do odliczenia pełnej kwoty VAT. Wraz z podpisaniem umowy wpłacił całą cenę zamówionego pojazdu jako zaliczkę. Jeżeli fakturę zaliczkową otrzymał w lutym, będzie miał prawo odliczyć całą wartość VAT od zapłaconej zaliczki w tym miesiącu. Jeżeli obecny projekt ustawy wejdzie w życie z początkiem marca, a faktura zaliczkowa zostanie przez sprzedawcę wystawiona w najpóźniejszym terminie, tj. 15 marca, do jej rozliczenia należy stosować nowe przepisy. [tabelka] W obu przypadkach termin dostawy samochodu nie będzie miał znaczenia.

Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).

Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy