Podatnik może skutecznie kwestionować wyniki dopiero na etapie prowadzonego później postępowania podatkowego. Jest to możliwe także wtedy, gdy organ wyda wobec niego decyzję wymiarową.

Czy możliwe jest zaskarżenie wyniku kontroli

Pracownicy UKS przeprowadzili kontrolę w firmie podatnika i przesłali mu jej wynik. Przedsiębiorca uważa, że kontrolujący nieprawidłowo określili wysokość poniesionych przez niego w ciągu roku wydatków. Obawia się, że wynik kontroli może posłużyć urzędowi do wydania wobec niego niesprawiedliwej decyzji wymiarowej. Czy może się skutecznie od niego odwołać?
Przepisy ustawy o kontroli skarbowej nie określają wprost, czy podatnik ma prawo do odwołania lub skargi do sądu na wynik kontroli. Organ kontroli skarbowej może zakończyć nim czynności, gdy ustalenia dotyczą m.in. rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania. Początkowo sądy administracyjne przyjmowały i rozpatrywały skargi podatników na wynik kontroli. Obecnie jednak przyjmują jednolicie, że nie jest on ani decyzją, ani postanowieniem, ani żadnym innym aktem czy czynnością z zakresu administracji, które nakładają na strony określone obowiązki wynikające z przepisów prawa, a tylko takie podlegają kontroli sądu administracyjnego. Oznacza to, że wynik kontroli nie może zostać skutecznie zaskarżony.
Tak przykładowo orzekł WSA w Krakowie w wyroku z 9 lipca 2010 r. (sygn. akt I Sa/Kr 380/10, prawomocny). Sąd podkreślił, że wynik kontroli zawiera wyłącznie ustalenia faktyczne, które mogą ewentualnie zostać wykorzystane w innych postępowaniach. Oznacza to, że np. obliczenia wydatków czy przychodów podatnika zawarte w wyniku kontroli nie są wiążące w sprawie, a późniejsze postępowanie dowodowe (oparte na czynnościach przeprowadzonych przez organ lub argumentach i dowodach przedstawionych przez skarżących) może doprowadzić do zmiany tych ustaleń. Rozstrzygnięcie to potwierdził NSA w wyroku z 26 października 2012 r. (sygn. akt II FSK 532/11), wskazując, że sam wynik kontroli stwierdzający nieprawidłowości – nawet w przypadku wszczęcia określonego postępowania przez organ – stanowić będzie wyłącznie jeden z dowodów w sprawie.
Podstawa prawna
Art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65 z późn. zm.).
Art. 3 par. 2 pkt 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Czy można podważyć kontrolę majątkową

Czytelnik jest pracownikiem administracji skarbowej. Co roku składa oświadczenie majątkowe. W tym roku dyrektor urzędu zakwestionował jego deklarację. Stwierdził, że pracownik ma zbyt dużą – ponad ustawowy limit – liczbę akcji w spółce kapitałowej. Pracownik uważa, że limitu nie przekroczył. Czy może zaskarżyć ustalenia dyrektora?
Podobną sprawę rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z 21 sierpnia 2013 r. (sygn. akt I OSK 505/12) uznał, że skarga do sądu na wynik kontroli dotyczący oświadczenia majątkowego pracownika służby cywilnej jest niedopuszczalna i ją odrzucił, mimo że wcześniej WSA w Poznaniu (sygn. akt II Sa/Po 466/11) wskazał, iż niekorzystny dla pracownika wynik kontroli ma wpływ na jego przyszłą sytuację prawną.
NSA przypomniał, że wynik kontroli zawiera następujące elementy: oznaczenie organu kontroli skarbowej; oznaczenie kontrolowanego; datę wydania; zakres postępowania kontrolnego; powołanie podstawy prawnej; końcowe ustalenia i wnioski; termin usunięcia nieprawidłowości wskazanych przez organ; podpis organu. Dodał, że osoba kontrolowana powinna poinformować organ kontroli o sposobie usunięcia wskazanych nieprawidłowości. Według NSA żadnego ze składników wyniku kontroli dotyczącej oświadczenia o stanie majątkowym nie można uznać za formę rozstrzygnięcia, że na kontrolowanym spoczywa konkretne uprawnienie lub obowiązek wynikające wprost z przepisów prawa. Wynik kontroli oświadczenia majątkowego ogranicza się wyłącznie do ustalenia stanu faktycznego, wykazania nieprawidłowości w sprawdzanych oświadczeniach majątkowych oraz wskazania sposobu ich usunięcia. Nie nakłada jednak władczo na kontrolowanego żadnych obowiązków, nie potwierdza też żadnych uprawnień, jego celem jest jedynie ocena prawidłowości ujawnionych informacji. Dlatego też nie jest aktem, który może podlegać ocenie przez sąd administracyjny.
Podstawa prawna
Art. 27 ust. 1, 4, 6 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65 z późn. zm.).
Art. 3 par. 2 pkt 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Czy podatnik może złożyć zarzut później

Przedsiębiorca nie zgadza się z faktami, jakie ustalił urząd kontroli skarbowej odnośnie do jego transakcji z kontrahentami. Zostało wobec niego wszczęte postępowanie podatkowe, które zmierza do wydania decyzji wymiarowej nakładającej kwotę VAT do zapłaty. Czy podatnik może podważyć ustalenia faktyczne urzędu?
Na etapie postępowania podatkowego, w którym organ wykorzystuje wynik kontroli, podatnik może kwestionować poczynione ustalenia faktyczne, przedstawiając dowody na poparcie swojego stanowiska. Jeśli organu to nie przekona i wyda on decyzję podatkową, podatnik może złożyć zarzuty w odwołaniu od tej decyzji do organu wyższej instancji (najczęściej do dyrektora izby skarbowej). Gdy takie działanie nie doprowadzi do zmiany rozstrzygnięcia, przedsiębiorca może wnieść skargę do sądu. Powinien w niej zaznaczyć, że organy nie oceniły należycie przedstawionych przez niego dowodów, czym naruszyły zasadę ustalenia prawdy obiektywnej w prowadzonym postępowaniu.
Podobnie ustalenia kontroli dotyczącej stanu oświadczeń majątkowych można podważać dopiero w ewentualnie wszczętych wobec kontrolowanego pracownika postępowaniach dyscyplinarnych czy karnych.
Podstawa prawna
Art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65 z późn. zm.).
Art. 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).
Art. 187, 188, 207, 220 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy naruszenie procedury jest podstawą do skargi

Dyrektor urzędu kontroli skarbowej wydał decyzję wymiarową wobec firmy. Jej prezes uważa, że decyzja sporządzona na podstawie wyników kontroli ma wady prawne. Zarzuca, że kontrolę przeprowadzali pracownicy, którzy nie mieli aktualnego upoważnienia do tych czynności. Czy przedsiębiorstwo może złożyć odwołanie od takiej decyzji i ewentualnie skargę do sądu, wskazując na naruszenie zasad postępowania?
Zgodnie z przepisami wszczęcie kontroli podatkowej następuje poprzez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia. Jest ono wydawane przez dyrektora UKS i określa: wskazanie podstawy prawnej; oznaczenie organu kontroli; datę i miejsce wystawienia; imię i nazwisko inspektora, imiona i nazwiska pracowników wykonujących czynności kontrolne, numer legitymacji służbowej inspektora i upoważnionych pracowników; oznaczenie kontrolowanego; wskazanie daty rozpoczęcia kontroli i przewidywanego terminu jej zakończenia; zakres kontroli; podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji; pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.
Jeśli więc kontrolujący spółkę nie mieli aktualnego upoważnienia lub przedstawiony przez nich dokument nie zawierał wskazanych wyżej elementów, to jest to uchybienie procesowe. Na tej podstawie podatnik powinien dążyć w odwołaniu do uznania przez organ wyższego stopnia decyzji ustalającej kwotę zobowiązania za nieważną.
Podstawa prawna
Art. 13 ust. 5 i ust. 6 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65 z późn. zm.).

Czy dozwolone jest złożenie sprzeciwu

Firma produkuje kosmetyki na bazie alkoholu. Urząd celny zaczął kontrolować ją w zakresie rozliczenia podatku akcyzowego. Pełnomocnik spółki uważa, że kontrolerzy naruszyli przepisy prawa, ponieważ nie okazali legitymacji służbowych. Czy można zakwestionować tę kontrolę?
Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów prawa, np. w przypadku braku zawiadomienia o przeprowadzeniu kontroli czy dokonywaniu jej pod nieobecność kontrolowanego. Sprzeciw wnosi się na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. Należy o nim też zawiadomić pisemnie osobę kontrolującą. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych. Organ kontroli może jednak – w drodze postanowienia – zabezpieczyć na czas rozpatrzenia sprzeciwu dowody mające związek z przedmiotem i zakresem kontroli. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli. W terminie 3 dni roboczych od otrzymania sprzeciwu organ powinien go rozpatrzeć i wydać postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych lub ich kontynuowaniu.
Podstawa prawna
Art. 84c ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.).

Czy można skarżyć kontynuację kontroli

Urząd skarbowy przeprowadził w firmie kontrolę w zakresie rozliczenia VAT. Kontrolujący weryfikowali dokumentację podatnika. Ten jednak wniósł sprzeciw, ponieważ nie zgadzał się ze sposobem ich pracy. Organ po rozpatrzeniu pisma wydał postanowienie o kontynuowaniu kontroli. Przedsiębiorca chce wnieść skargę do sądu. Czy sąd może pozytywnie ją rozpatrzyć?
Kontrola u przedsiębiorcy w zależności od skali prowadzonej przez niego działalności nie może trwać dłużej niż 12–48 dni roboczych w roku kalendarzowym (12 dni to limit dla mikroprzedsiębiorców). W razie wniesienia sprzeciwu organ może w trakcie jej trwania wydać postanowienie o kontynuowaniu czynności. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych kontynuacja kontroli nie może być ogóle badana przez sąd (np. wyroki NSA z 12 września 2012 r., sygn. akt II GSK 695/12 i z 17 grudnia 2010 r., sygn. akt I OSK 1030/10). W ocenie NSA postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych nie rozstrzyga istoty sprawy, ponieważ są to działania odrębne od postępowania administracyjnego i dlatego nie podlegają kontroli sądu.
Podstawa prawna
Art. 3 par. 2 pkt 4, art. 3 par. 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).
Art. 84c ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.).