31 października 2013 r. przestanie obowiązywać bezwarunkowe zwolnienie z akcyzy dla gazu ziemnego, pozostałych węglowodorów gazowych oraz dla pozostałych paliw opałowych gazowych przeznaczonych dla celów opałowych. Nowelizacja ustawy akcyzowej z 27 września 2013 r. (Dz.U. poz. 1231), która wejdzie w życie od 1 listopada 2013 r., jest wdrożeniem przepisów unijnych.

Wyroby gazowe

Nowela wprowadza nową kategorię wyrobów akcyzowych – wyroby gazowe, i określa dla nich zasady poboru podatku. Istnieje przeświadczenie, że od 1 listopada wchodzi akcyza jedynie na gaz ziemny. Tymczasem chodzi nie tylko o gaz ziemny mokry skroplony (CN 2711 11 00) czy ziemny mokry w stanie gazowym (CN 2711 21 00), lecz także: węglowy, wodny, generatorowy i podobne gazy o kodzie CN 2705 00 00, pozostałe węglowodory gazowe w stanie gazowym (CN 2711 29 00), np. metan i pozostałe paliwa opałowe, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 15 lit. b ustawy o akcyzie (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 108, poz. 626 z późn. zm.), z wyłączeniem węglowodorów alifatycznych nasyconych i nienasyconych (CN 2901 10 00).
Oznacza to, że nowe przepisy obejmują wiele różnych innych gazów, np. koksowniczy, ekspansyjny i gazy resztkowe powstające w ciągach technologicznych nieorganicznych, konwektorowy, wielkopiecowy, biogaz. Jak pokazuje praktyka, wyroby gazowe mogą być produkowane jako półprodukty lub odpady na terenie zakładu czy nawet w przyzakładowej oczyszczalni ścieków. Dlatego jak najszybciej należy przeanalizować, czy po 1 listopada nie będą ich dotyczyć nowe przepisy akcyzowe, nawet jeżeli nie nabywają gazu ziemnego.

Szczególny status

W nowym reżimie z założenia akcyza ma być należna dopiero na etapie ostatniej transakcji poprzedzającej konsumpcję oraz przy zużyciu własnym wyprodukowanych przez siebie wyrobów gazowych.
W tym celu wprowadzono dla podmiotów zajmujących się wyrobami gazowymi status: pośredniczącego podmiotu gazowego (PPG) albo finalnego nabywcy gazowego (FNG). Zgodnie z definicją PPG to taki podmiot, który dokonuje sprzedaży, dostawy wewnątrzwspólnotowej, nabycia wspólnotowego, importu, eksportu wyrobów gazowych lub zużywa wyroby gazowe, przy czym zużycie to podlega różnemu reżimowi akcyzowemu (tj. jest zwolnione częściowo, a częściowo nie albo jest częściowo zwolnione, a po części objęte stawką 0 zł). Jako PPG mogą być traktowanie również podmioty zaangażowane w giełdowy handel gazem. Jeśli dany podmiot nie jest PPG, to dla celów opodatkowania akcyzą będzie traktowany jako FNG.
Aby uzyskać status PPG, trzeba zgłosić zamiar prowadzenia takiej działalności do właściwego naczelnika urzędu celnego. Podmiot powinien to zrobić, zanim dokona pierwszych czynności opodatkowanych wyrobami gazowymi po 1 listopada. Co ważne, przepisy umożliwiające zgłoszenie obowiązują już od 23 października.
Nie ma obowiązku rejestracji jako PPG. Jeżeli jednak podmiot uprawniony do tego nie złoży zgłoszenia, może zostać zobowiązany do zapłaty akcyzy, której by nie musiał regulować, gdyby taki status uzyskał. Determinuje on bowiem, czy transakcja jest opodatkowana akcyzą. Opodatkowaniu podlegać będzie m.in.: sprzedaż wyrobów gazowych na terytorium kraju do FNG, wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz import wyrobów gazowych przez FNG, użycie wyrobów gazowych przez PPG oraz FNG.

Ważne przeznaczenie

Jednak nawet jeżeli podmiot wykona czynność podlegającą opodatkowaniu, np. zużyje na własne potrzeby wyprodukowane w procesie produkcyjnym gazy wypełniające definicję wyrobów gazowych, to jeszcze nie oznacza, że poniesie koszt w postaci akcyzy. Może się bowiem okazać, że jeżeli gazy nie są przeznaczone na cele opałowe, zastosowanie znajdzie stawka 0 zł. Jeżeli istnieją wątpliwości, czy w danym przypadku chodzi o cel opałowy, to można wystąpić o indywidualną interpretację.
Ponadto nowelizacja zakłada szeroki katalog zwolnień z opodatkowania wyrobów gazowych w przypadku ich wykorzystywania do określonych celów. Przykładowo, będzie to zużycie w procesie produkcji: energii elektrycznej, wyrobów energetycznych, energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji, w procesach mineralogicznych, elektrolitycznych i metalurgicznych oraz do redukcji chemicznej. Trzeba zwrócić uwagę, że polski ustawodawca przy konstruowaniu zwolnień, inaczej niż w przepisach unijnych, sformułował zakres niektórych z nich. Na przykład niektóre zwolnienia nie obowiązują „na terenach zakładów”, a „w procesie”, co oznacza, że przy ich stosowaniu zużycia pośrednio związane z produkcją mogą być przedmiotem sporu z organami.
Zwolnieniem objęte zostały również wyroby gazowe przeznaczone do celów opałowych w zakładach energochłonnych, w których wprowadzono system mający na celu ochronę środowiska lub podwyższenie efektywności energetycznej. Definicja zakładu energochłonnego ewoluowała w toku prac legislacyjnych. Początkowo miał to być podmiot, u którego udział zakupu wyrobów gazowych w wartości produkcji sprzedanej wynosi nie mniej niż 10 proc. w skali roku. Ostatecznie w nowelizacji limit ten został ustalony na poziomie 5 proc., ale zwolnienie to jest nadal dużo bardziej restrykcyjne, niż pozwalają na to przepisy unijne. Warto pamiętać, iż wskaźnik energochłonności może być wyliczany dla zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Prawidłowość takiej metody należałoby jednak potwierdzić w drodze indywidualnej interpretacji.
W większości przypadków warunkiem zwolnienia jest określenie w umowie między dostawcą a nabywcą, że wyroby gazowe zostaną zużyte do celów umożliwiających zastosowanie zwolnienia. Umowy zawarte przed 1 listopada 2013 r. będzie można dostosować do tego wymogu do 30 czerwca 2014 r. Choć nie wynika to z przepisów, można się spodziewać, że dostawcy gazu do czasu aktualizacji umów będą zabezpieczali swoją pozycję w inny sposób, choćby poprzez oświadczenie kontrahenta o sposobie zużywania wyrobów gazowych. Jeśli chodzi o nowo zawierane umowy, ważna będzie zmiana dotychczasowych wzorów takich dokumentów i procedur podpisywania kontraktów.
Działania trzeba podjąć już dziś. Od czego zacząć?
Przeanalizować zakup, zużycie i sprzedaż gazów, w tym także wszelkich gazów powstających w procesach technologicznych pod kątem definicji wyrobów gazowych.
Na podstawie tej analizy zdecydować o właściwym statusie na gruncie nowych regulacji.
Dokonać zgłoszenia we właściwym urzędzie celnym, jeżeli podmiot spełnia definicję pośredniczącego podmiotu gazowego.


Anna Wibig