Czy od razu trzeba dokumentować pokrewieństwo
Pan Robert pożyczył bratu na podstawie pisemnej umowy 15 tys. zł. Mężczyźni chcieli skorzystać z możliwości zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) dla członków najbliższej rodziny. Brat naszego czytelnika zgłosił więc pożyczkę do urzędu skarbowego, składając deklarację na formularzu PCC-3. Organ podatkowy zażądał jednak od pana Roberta jako pożyczającego okazania dowodu osobistego na potwierdzenie stopnia pokrewieństwa między stronami umowy. Czy wymagają tego przepisy?
Ani ustawa o PCC, ani ustawa o podatku od spadków i darowizn (do której odwołuje się ta pierwsza) nie wymagają legitymowania się przed urzędnikiem skarbowym dowodem osobistym na potwierdzenie prawa do przewidzianej w przepisach ulgi. Obie ustawy precyzyjnie określają zaś wymogi formalne, jakie należy spełnić, aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego.
Po pierwsze, kwoty poniżej 9637 zł pożyczane członkom najbliższej rodziny (tj. małżonkowi, zstępnym, wstępnym, pasierbowi, zięciowi, synowej, rodzeństwu, ojczymowi, macosze i teściom) są ustawowo wolne od podatku. Nie trzeba nawet zgłaszać ich otrzymania do urzędu.
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje też zwolnienie od opodatkowania pożyczek udzielonych w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami z najbliższej rodziny (czyli takimi, o których mówi art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn: małżonkami, zstępnymi, wstępnymi, pasierbem, rodzeństwem, ojczymem i macochą) w wysokości przekraczającej kwotę zwolnienia w podatku od spadków i darowizn w I grupie podatkowej, czyli 9637 zł, pod warunkiem że spełnione są określone wymogi (art. 9 pkt 10 lit. b). A mianowicie otrzymujący pożyczkę musi złożyć deklarację w podatku od czynności cywilnoprawnych we właściwym organie podatkowym w terminie 14 dni od daty dokonania czynności (czyli podpisania umowy pożyczki) i udokumentować otrzymanie pieniędzy na rachunek bankowy, rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Warto więc już składając deklarację do urzędu skarbowego, przedstawić takie dowody jak przekaz pocztowy czy przelew bankowy. Ustrzeże to podatnika przed koniecznością chodzenia do urzędu skarbowego, gdy ten później – już w ramach czynności sprawdzających – będzie chciał zweryfikować prawo danej osoby do skorzystania ze zwolnienia podatkowego. Na tym etapie może poprosić też np. o dowód osobisty, aby potwierdzić pokrewieństwo. Zresztą nie jest to jedyny dokument, którego urzędy w takich sytuacjach żądają. Niektórzy urzędnicy domagają się też przedstawienia aktu urodzenia.
Podstawa prawna
Art. 9 pkt 10 lit. b i c ustawy z 9 września 2000 r. o podatku do czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450 z późn. zm.).
Art. 9 ust. 1 pkt 1, art. 14 ust. 3 pkt 1 i art. 15 ust. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).
Czy do zgłoszenia trzeba dołączyć umowę darowizny
Pani Magdalena otrzymała od rodziców pieniądze w formie darowizny. Urząd skarbowy zażądał od niej przedstawienia umowy, jaką zawarła. Od jej znajomych w podobnej sytuacji nikt nie wymagał takiego dokumentu, urzędnikom wystarczył przelew bankowy potwierdzający przekazanie pieniędzy. Czy urząd skarbowy może się domagać umowy?
Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie wymagają przedstawiania czy wręcz dołączania do składanej deklaracji na formularzu SD-Z2 umowy darowizny. Jedyne o czym muszą pamiętać osoby pragnące skorzystać ze zwolnienia podatkowego, to zawiadomienie urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (art. 4a ust. 1). W przypadku darowizny – powstaje on z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – jak mówi art. 6 ust. 1 pkt 4 – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. W przypadku sumy przekraczającej kwotę zwolnioną od podatku, czyli 9637 zł, wymagane jest też udokumentowanie otrzymania darowizny dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Dodajmy, że zgodnie z art. 890 kodeksu cywilnego każda darowizna powinna mieć formę aktu notarialnego. Jednakże, jak mówi przepis, umowa darowizny zawarta bez dochowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
Oznacza to, że urząd skarbowy nie będzie mógł zakwestionować darowizny między rodzicami a dziećmi, nawet jeżeli nie zostanie potwierdzona aktem notarialnym (taka forma jest jednak obowiązkowa w przypadku przekazywania nieruchomości). Przy obdarowaniu pieniędzmi wystarczającym dokumentem będzie umowa darowizny, zawarta już po ich przelaniu na konto dziecka.
Udostępnienie wszystkich dokumentów związanych z otrzymaną darowizną już w momencie składania zgłoszenia, czyli zawiadamiania urzędu skarbowego, nie jest obowiązkowe. Pozwoli jednak zaoszczędzić czas na wizyty w urzędzie i donoszenie tych dokumentów, których i tak najpewniej organ podatkowy zażąda na etapie czynności sprawdzających. Warto więc zaakceptować taką praktykę, aby szybciej załatwić sprawę. Jest to na rękę urzędnikom i w interesie podatników.
Podstawa prawna
Art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).
Art. 890 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. –Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy urząd może sam skorygować błąd rachunkowy
Małżeństwo z Mazowsza pomyliło się we wspólnym rozliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych o kilkadziesiąt złotych na swoją niekorzyść. Urzędnicy to wyłapali i wezwali małżonków do urzędu, aby dokonali korekty zeznania. Mąż stawił się tam osobiście, ma jednak wątpliwości, czy było to konieczne. Czy korektę mógłby zrobić sam urząd?
Ordynacja podatkowa pozwala na skorygowanie zeznania podatkowego przez urząd skarbowy. Jak mówi art. 274, jest to możliwe w razie stwierdzenia błędów rachunkowych lub innych oczywistych omyłek. Taka korekta jest dopuszczalna także wtedy, gdy deklaracja została wypełniona niezgodnie z ustalonymi wymaganiami. W takich przypadkach, w zależności od charakteru i zakresu uchybień, urząd skarbowy może albo sam skorygować deklarację, dokonując stosownych poprawek lub uzupełnień, albo zwrócić się do składającego zeznanie o jej skorygowanie oraz złożenie niezbędnych wyjaśnień. Powinien przy tym wskazać powody, dla których informacje zawarte w deklaracji budzą jego wątpliwości. Warto też pamiętać o tym, że korekta przez urząd jest możliwa tylko wtedy, gdy zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza 1000 zł.
Z pytania czytelników wynika, że w tym przypadku w grę wchodził niewielki błąd rachunkowy. Jeśli rzeczywiście tylko tego dotyczyły wątpliwości urzędu, to skorygowaną deklarację podatkową małżonkowie powinni dostać pocztą, co nie wiązałoby się z koniecznością osobistego stawiania się w urzędzie skarbowym.
Podstawa prawna
Art. 274 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późń. zm.).
Czy SD-Z2 trzeba złożyć w ciągu sześciu miesięcy
Czytelnik przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza po zmarłej matce. Ponieważ był jedynym spadkobiercą (jest jedynakiem, a jego ojciec od wielu lat nie żyje), to wybrał możliwość potwierdzenia dziedziczenia u notariusza. Tak naprawdę odziedziczył tylko rzeczy, jakie pozostały po zmarłej matce w mieszkaniu. Sam lokal stał się jego własnością już parę lat wcześniej na podstawie umowy darowizny. Czytelnik nie uporządkował jeszcze mieszkania, więc nie wie, czy nie znajdzie tam np. pieniędzy, których wartość przekroczy kwotę wolną od podatku od spadków i darowizn (9637 zł). Postanowił więc złożyć deklarację na formularzu SD-Z2, na wypadek gdyby – już po upływie 6 miesięcy od nabycia spadku w drodze poświadczenia dziedziczenia – dowiedział się o wartościowych rzeczach. Urzędnicy próbowali go od tego odwieść, podsuwając do podpisania przygotowany przez nich druk oświadczenia, że nie odziedziczył rzeczy, których wartość przekracza kwotę zwolnienia od podatku. Podatnik jednak wbrew ich naleganiom napisał stosowne oświadczenie (że w chwili obecnej nie wie, czy odziedziczony majątek przekracza kwotę zwolnioną) na odwrocie złożonej przez siebie deklaracji SD-Z2. Czy postąpił słusznie?
Taki formularz oświadczenia urząd skarbowy najwyraźniej opracował z własnej inicjatywy. Nie można odmówić urzędnikom dobrych intencji i chęci ułatwienia życia podatnikom, którzy znajdą się w podobnej sytuacji, co nasz czytelnik. Przepisy uzależniają jednak skorzystanie przez członków najbliższej rodziny ze zwolnienia w podatku dla otrzymanych darowizn i spadków, gdy ich kwota przekroczy 9637 zł, od zgłoszenia nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu urzędowi skarbowemu. Forma tego zgłoszenia też została określona, a jest nią formularz SD-Z2. W przypadku nabycia rzeczy w drodze dziedziczenia trzeba go złożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, a w przypadku naszego czytelnika – 6 miesięcy od potwierdzenia nabycia spadku.
Przepis nie pozostawia więc wątpliwości, że aby skorzystać ze zwolnienia, wymagane jest dochowanie terminu zgłoszenia, które musi mieć odpowiednią formę określoną przez ministra finansów, czyli wzór deklaracji podatkowej SD-Z2. Złożenie oświadczenia może okazać się o tyle ryzykowne, że po latach, jeśli zmieni się podejście urzędu skarbowego do samego wzoru oświadczenia (czego przecież nie można wykluczyć, zwłaszcza jeśli zmieniłoby się kierownictwo urzędu), niedokonanie zgłoszenia w ustawowym terminie może zostać potraktowane jako brak prawa do skorzystania ze zwolnienia od podatku.
Podstawa prawna
Art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).
Par. 1 rozporządzenia ministra finansów z 26 września 2011 r. w sprawie zeznania podatkowego składanego przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2011 r. nr 216, poz. 1276)