W związku z początkiem roku szkolnego Tax Care sprawdził kto może otworzyć niepubliczną szkołę i na jakie preferencje podatkowe mogą liczyć osoby działające w branży edukacyjnej.

Zasady zakładania szkół niepublicznych reguluje rozdział 8 ustawy o systemie Oświaty. Osoby prawne i fizyczne mogą zakładać szkoły i placówki niepubliczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego obowiązaną do prowadzenia odpowiedniego typu publicznych szkół i placówek. W przypadku szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej ubiegającej się o nadanie uprawnień szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności wpis do ewidencji może nastąpić, jeżeli osoba prowadząca przedstawi pozytywną opinię kuratora oświaty. Wpis do ewidencji dokonywany jest w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia. Zgłaszający otrzymuje z urzędu zaświadczenie o wpisie do ewidencji (kopia zaświadczenia przekazywana jest właściwemu kuratorowi oświaty oraz organowi podatkowemu).

Jeżeli zgłoszenie nie zawiera wymaganych ustawą wszystkich danych i mimo wezwania nie zostanie uzupełnione w wyznaczonym terminie lub statut szkoły lub placówki jest sprzeczny z obowiązującym prawem i mimo wezwania nie został zmieniony, trzeba jednak liczyć się z decyzją odmowną.

System oświaty obejmuje w szczególności:
1) przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego;
2) szkoły:
a) podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego,
b) gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego,
c) ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze i leśne,
d) artystyczne;
3) placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
4) placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;
5) placówki artystyczne – ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych;
6) poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu.

Dla fiskusa prowadzenie szkoły to działalność gospodarcza

Chociaż zgodnie z ustawą o systemie oświaty prowadzenie szkoły lub placówki oraz formy wychowania przedszkolnego, nie stanowi działalności gospodarczej to jednak inaczej sytuacja wygląda w ustawach podatkowych. Osoby fizyczne, które osiągają dochody z prowadzenia niepublicznych szkół są podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, a przychody uzyskane z tego tytułu są zaliczane do działalności gospodarczej. Takie stanowisko potwierdza także fiskus (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dn. 21.10.2009 r., nr ITPB1/415-611/09/WM).

Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o PIT jest m. in. działalność usługowa prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł określonych w ustawie o PIT (art. 5a pkt 6 ustawy o PIT).

Podobnie sytuacja wygląda na gruncie ustawy o VAT. Tu również prowadzenie szkoły niepublicznej, czy przedszkola mieści się w definicji działalności gospodarczej i jest objęte ustawą o VAT.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).

Jest przychód, ale nie ma podatku

Na gruncie podatku dochodowego obowiązuje zwolnienie dla działalności edukacyjnej. Obejmuje ono dochody z tytułu prowadzenia szkół w rozumieniu przepisów o systemie oświaty. Jest jednak istotne ograniczenie. Szkoła nie zapłaci bowiem podatku tylko od tej części dochodu, którą wyda na cele szkoły w danym roku podatkowym lub w roku po nim następującym. Analogiczne zwolnienie zostało przewidziane dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych.

Ma ono zastosowanie w sytuacji, gdy dochody przeznaczone na cele szkoły zostaną wydatkowane na:
1) zakup stanowiących środki trwałe pomocy dydaktycznych lub innych urządzeń niezbędnych do prowadzenia szkoły;
2) organizowanie wypoczynku wakacyjnego uczniów, w części stanowiącej wynagrodzenie personelu wychowawczego i obsługi, jeżeli nie zostało ono pokryte przez rodziców lub prawnych opiekunów uczniów.
W szerszym zakresie mogą skorzystać ze zwolnienia szkoły społeczne, które są prowadzone np. w formie stowarzyszenia. Gdy ich celem statutowym jest np. działalność oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, nie zapłacą podatku od dochodu przeznaczonego na cele statutowe.

Od dotacji nie trzeba płacić podatku

Szkoły niepubliczne niejednokrotnie utrzymują się z dotacji otrzymywanych z ministerstwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Co prawda takie kwoty otrzymane na działalność oświatową także stanowią przychód z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o PIT, jednak są one objęte zwolnieniem, co oznacza że nie trzeba płacić od nich podatku dochodowego. Natomiast wydatki i koszty bezpośrednio sfinansowane z dotacji zwolnionych nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów.

Szkoła bez VAT-u

Nie tylko publiczne, ale także niepubliczne szkoły, przedszkola, czy inne placówki, które są objęte system oświaty, korzystają ze zwolnienia z VAT. Osoby prowadzące taką działalność korzystają jednak ze zwolnienia tylko w zakresie świadczenia usług kształcenia i wychowania oraz usług ściśle z nimi związanych.

Objęcie zwolnieniem oznacza, że podatnik bez względu na wartość sprzedaży nie rozlicza VAT-u świadcząc wskazane usługi. Jeżeli jednocześnie poza wykonywaniem czynności zwolnionych podatnik nie wykonuje innych czynności, które są opodatkowane VAT, może także zapomnieć o innych obowiązkach nałożonych ustawą o VAT. Po pierwsze może w ogóle nie składać zgłoszenia rejestracyjnego i tym samym nie rejestrować się jako podatnik VAT. Jeżeli nawet dokona rejestracji to i tak np. nie prowadzi ewidencji, nie składa deklaracji. To znaczne ułatwienie, ale trzeba też pamiętać o drugiej stronie medalu - zwolnienie oznacza brak prawa do odliczenia na etapie dokonywania zakupów związanych z czynnościami zwolnionymi, czyli na przykład wyposażenia sal czy zakupu przyborów szkolnych.

Korepetycje mogą być bez VAT-u

Preferencje w zakresie VAT zostały przewidziane także dla nauczycieli, którzy świadcząc usługi prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, szkolnym, gimnazjalnym, ponadgimnazjalnym i wyższym pamiętają o fiskusie. W przypadku tego rodzaju usług możliwość zastosowania zwolnienia z VAT istnieje jedynie wówczas, gdy nauczyciel świadczy usługi nauczania na własny rachunek i na własną odpowiedzialność.
Ustawa o VAT nie zawiera definicji nauczyciela. Ustawa o systemie oświaty przez nauczyciela rozumie także wychowawcę i innego pracownika pedagogicznego szkoły, placówki oraz zakładu kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli.

Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:
1) posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje;
2) przestrzega podstawowych zasad moralnych;
3) spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu - art. 9 Karty Nauczyciela
Zwolnienie z VAT nauczania języków nie tylko dla nauczycieli
VAT-u nie trzeba także płacić w przypadku świadczenia usług nauczania języków obcych oraz dokonywania dostawy towarów (np. podręczników) i świadczenia usług ściśle z tymi usługami związanych. W tym przypadku, ze zwolnienia mogą skorzystać nie tylko osoby, które mają status nauczyciela.

Katarzyna Rola-Stężycka, Tax Care