VAT 2013: Pozytywny bilans zmian w podatku od towarów i usług

Ustawa deregulacyjna zakłada zmiany m.in. w rozliczeniach VAT małych podatników oraz stosowaniu ulgi na złe długi. Jeśli chodzi o szczegóły, większość propozycji jest korzystna dla przedsiębiorców.

16 listopada Sejm uchwalił ustawę o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, czyli tzw. kolejną ustawę deregulacyjną. Nowelizuje ona m.in. niektóre przepisy z zakresu prawa podatkowego. Nowe rozwiązania zaczną obowiązywać już niebawem – od 1 stycznia 2013 r. Które są najistotniejsze?

Metoda kasowa

Mali podatnicy (zasadniczo ci, w przypadku których wartość sprzedaży z kwotą podatku nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartości 1,2 mln euro) mogą wybrać rozliczenie VAT metodą kasową. Artykuł 21 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje, że obowiązek podatkowy w VAT u małego podatnika powstaje co do zasady z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Oznacza to, że nawet w przypadku nieuzyskania zapłaty podatnik taki musi uregulować VAT po upływie 90 dni od transakcji.

Przewidziana w ustawie o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce zmiana art. 21 powinna być oceniana pozytywnie. Mianowicie proponuje się, aby od 1 stycznia 2013 r. obowiązek podatkowy u małego podatnika powstawał:

● z dniem otrzymania całości lub części zapłaty – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika podatku VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny. Zatem w przypadku sprzedaży na rzecz podatnika podatku VAT mały podatnik nie rozliczałby VAT do momentu uzyskania zapłaty;

● z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT. Obowiązek uiszczenia podatku w przypadku nieuzyskania zapłaty pozostanie wyłącznie w sytuacji, gdy sprzedaż miała miejsce na rzecz podmiotów innych niż podatnicy VAT – zasadniczo chodzi o osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, ale i w tym przypadku termin na uzyskanie płatności wydłuża się do 180 dni.

Przedsiębiorcy, którzy wybrali lub wybiorą kasową metodę rozliczeń, niewątpliwie na powyższych zmianach zyskają. Nie będą rozliczać podatku VAT tak długo, jak długo nie otrzymają zapłaty za sprzedany towar/wykonaną usługę (a nie jak dotychczas: jeśli zapłaty nie otrzymają, to winni obowiązek VAT rozpoznać po upływie 90 dni od transakcji). Jedynie w przypadku sprzedaży na rzecz osób fizycznych czas ten będzie ograniczony – w grę wchodzi termin 180 dni (a więc aż pół roku).

Ulga na złe długi

Stosowane powszechnie określenie „ulga na złe długi” odnosi się do możliwości skorygowania podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Uchwalona ustawa przewiduje zmiany w odniesieniu do niektórych zasad korzystania z tej ulgi. Szczególnie warto zwrócić uwagę na następujące:

● w chwili obecnej z ulgi można skorzystać wyłącznie w przypadku, gdy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona. Warunek ten zostanie zniesiony. W praktyce więc możliwe będzie korzystanie z ulgi do upływu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych;

● po wprowadzeniu zmian powołanie się na ulgę będzie możliwe, o ile w dniu korzystania z niej przez sprzedawcę dłużnik nie będzie w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji (aktualnie wymóg taki ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do stanu na dzień sprzedaży). Zmiana ta ogranicza możliwość skorzystania z ulgi na złe długi – należy więc ocenić ją negatywnie;

● zniesiony zostanie wymóg informowania dłużnika o zamiarze korzystania z ulgi – niewątpliwie zmiana ta jest korzystna, zwalnia bowiem sprzedawcę ze żmudnego obowiązku informowania i pilnowania (oraz zbierania dowodów), czy dłużnik informację tę uzyskał (często dłużnicy nie odbierają korespondencji). Dodatkowo sprzedawca obecnie musi jeszcze sprawdzać, czy dłużnik po uzyskaniu takiej informacji nie zapłacił należności w ciągu 14 dni;

● każdy dłużnik będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku odliczonego z otrzymanych faktur w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności, określonego w umowie lub na fakturze. Korekty dokonywać się będzie w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności – ta zmiana jest niewątpliwie negatywna. Niemniej należy uznać, że jest konsekwencją działania samego dłużnika. Faktem natomiast jest, że ustawodawca nie wypowiedział się w zakresie należności spornych. Może się więc zdarzyć, że „dłużnik” będzie początkowo obowiązany do korekty odliczonego uprzednio podatku naliczonego, ale finalnie okaże się, że dłużnikiem w ogóle nie był. W tym zakresie nowelizację należy ocenić negatywnie.

Vacatio legis

Negatywnie należy także ocenić czas, jaki pozostawiono przedsiębiorcom na przygotowanie się do tych zmian. Jak już wskazano, ustawa uchwalona została przez Sejm 16 listopada. W piątek została podpisana przez prezydenta i tego samego dnia ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Jednocześnie ustawa przewiduje w art. 29, że wchodzi w życie 1 stycznia 2013 r. Tak krótki okres pomiędzy zakończeniem procesu legislacyjnego a wejściem w życie z całą pewnością nie jest korzystny dla tych, których zmiany dotyczą.