Amortyzować można nie tylko zakupione auto czy maszyny, ale także środki trwałe wytworzone we własnym zakresie – na przykład wybudowany przez własną firmę magazyn czy budynek biurowy. W takiej sytuacji trudności może jednak nastręczać ustalenie wartości początkowej środka trwałego, która jest podstawą korzystnych podatkowo odpisów amortyzacyjnych.

Pozwalające na obniżenie podatku odpisy amortyzacyjne – na przykład auta czy maszyn – ustala się w oparciu o wartość początkową amortyzowanego środka trwałego, dlatego bardzo ważne jest, by ustalić ją w prawidłowy sposób. W przypadku składników majątku, które zostały zakupione, sprawa jest prosta: za wartość początkową przyjmuje się cenę nabycia. Sytuacja komplikuje się jednak, gdy odpisy amortyzacyjne mają dotyczyć środków trwałych wytworzonych we własnym zakresie, na przykład gdy firma budowlana zbuduje dla siebie magazyn czy budynek biurowy lub gdy firma komputerowa napisze program, który wykorzystuje w działalności gospodarczej.

Koszt wytworzenia traktowany jako wartość początkowa

Za wartość początkową środków trwałych wytworzonych we własnym zakresie przyjmuje się koszt poniesiony w celu ich wytworzenia (skorygowany o ewentualne różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania składnika majątku).

Koszt wytworzenia to wartość zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace oraz inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.

Do kosztu wytworzenia nie można zaliczyć wartości własnej pracy, pracy małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Natomiast wynagrodzenia pracowników wraz z pochodnymi (np. składki ZUS), stanowią element kosztu wytworzenia, ale tylko w wysokości przysługującej za czas ich pracy przy budowie danego środka trwałego. Jeżeli wytwarzany środek trwały wymaga montażu, wartość początkową powiększa się również o wydatki poniesione na montaż.

Opinia biegłego tylko w szczególnych okolicznościach

Aby określić wartość początkową środka trwałego wytworzonego we własnym zakresie, podatnik musi dysponować odpowiednią dokumentacją, np. rachunkami czy fakturami. Jeżeli nie jest możliwe zebranie dokumentów dotyczących poniesionych wydatków, wartość początkowa ustalana jest na podstawie wyceny dokonanej przez powołanego przez podatnika biegłego.

Wycena dokonywana przez biegłego w celu ustalenia wartości początkowej środka trwałego uwzględnia ceny rynkowe środków trwałych tego samego rodzaju.

W opinii fiskusa możliwość ta przewidziana jest jednak jedynie w szczególnych przypadkach. W indywidualnej interpretacji z dnia 25 lutego 2010 r., wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (sygn. akt IPPB1/415-971/09-4/MT), organ podatkowy stwierdza, że „niemożność ustalenia kosztu wytworzenia środka trwałego, na podstawie kosztu jego wytworzenia, musi być spowodowana szczególnymi, wyjątkowymi okolicznościami. Za takie można uznać sytuację, gdy podatnik dla celów prywatnych wytworzył dany składnik majątku, a następnie pragnie wykorzystywać go dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej, ujmując w ewidencji (wykazie) środków trwałych”.

Elżbieta Węcławik, Tax Care