Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Zgodnie z art. 125 Ordynacji podatkowej organy podatkowe zobowiązane są działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Ordynacja wymaga, aby sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, były rozstrzygane niezwłocznie.
Warto pamiętać o terminach
Dokładniejsze wytyczne znajdziemy w art. 139 Ordynacji podatkowej. Wyznacza on następujące terminy:
– załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca (dotyczy to organu I instancji);
– sprawa szczególnie skomplikowana nie powinna zająć organowi podatkowemu w I instancji dłużej niż 2 miesiące;
– załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym powinno nastąpić nie później niż w ciągu 2 miesięcy od otrzymania odwołania przez organ odwoławczy;
– jeśli w postępowaniu odwoławczym przeprowadzono rozprawę (lub strona wniosła o jej przeprowadzenie) – sprawę należy załatwić w ciągu 3 miesięcy.
Terminy te mają charakter instrukcyjny – ich przekroczenie nie pozbawia organów możliwości wydania późniejszego rozstrzygnięcia ani też nie powoduje wadliwości decyzji.
Istotne zastrzeżenie zawiera par. 4 omawianego przepisu. Zgodnie z nim do powyższych terminów nie należy wliczać m.in. okresów zawieszenia postępowania lub opóźnień z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu. Sytuacje takie mogą wystąpić, jeśli np. podatnik sam poprosił o dodatkowy czas na zgromadzenie niezbędnych dokumentów, w sprawie powołano biegłych, konieczne jest dokonanie oszacowania dochodu lub też organ podatkowy oczekuje na informacje od innej jednostki. O niezałatwieniu sprawy w terminie organ zobowiązany jest jednak zawiadomić stronę. Musi on wtedy podać przyczyny niedotrzymania terminu oraz wskazać nowy.
Podatnik ponagla organ
Jeśli sprawa nie zostanie załatwiona we właściwym terminie (wynikającym z powyższych regulacji czy też wyznaczonym przez sam organ), podatnik może wnieść ponaglenie. Co do zasady pismo takie kierowane jest do organu wyższego stopnia (czyli np. do dyrektora izby skarbowej); jedynie w przypadku niezałatwienia sprawy przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej – do ministra finansów.
Jeśli ponaglenie zostanie uznane za uzasadnione, organ, do którego je wniesiono, wyznaczy dodatkowy termin. Podejmie również, przynajmniej teoretycznie, środki zmierzające do wykrycia przyczyn opóźnienia, ustalenia winnych i zapobieżenia takim sytuacjom w przyszłości. Konsekwencje może również ponieść pracownik opieszałego organu – podlega on w szczególności odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej.
Wpływ na naliczanie odsetek
Ustawodawca przewidział również dodatkowe skutki związane z opóźnieniami organu – mają one związek z naliczaniem odsetek od zaległości podatkowych. Artykił 54 par. 1 Ordynacji podatkowej wskazuje, że odsetek za zwłokę nie nalicza się m.in.:
● za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu I instancji, jeśli decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od wszczęcia postępowania,
● za okres od dnia następnego po upływie terminu wyznaczonego przez ustawodawcę na załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym (tj. po upływie 2 miesięcy lub 3 miesięcy – jeśli mamy do czynienia z rozprawą) – jeśli decyzja organu odwoławczego nie została wydana w tym wyznaczonym terminie.
Przepisów tych nie stosuje się jednak, jeśli do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczyniła się strona lub jej przedstawiciel, albo też gdy opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu.
Skarga do sądu administracyjnego na bezczynność urzędu przysługuje, jeśli organ podatkowy odwleka wydanie rozstrzygnięcia w sposób nieuzasadniony lub podejmuje działania o charakterze pozornym
Kontrola też szybka i wnikliwa
Ustawa o kontroli skarbowej nakazuje stosować do postępowania kontrolnego – w zakresie w jakim sama się tym nie zajmuje – przepisy Ordynacji podatkowej. Bez wątpienia więc organy kontroli skarbowej również zobowiązane są działać szybko i wnikliwie.
Ustawa ta wskazuje również, że jeśli decyzja kończąca postępowanie nie została doręczona w terminie 6 miesięcy od dnia jego wszczęcia, nie nalicza się odsetek za zwłokę za okres od dnia wszczęcia postępowania do dnia wydania decyzji. Ustawodawca przyznał więc organom kontroli skarbowej nieco dłuższy termin na zakończenie działań.
Skarga na bezczynność lub przewlekłość
Specyficznym środkiem jest skarga do sądu administracyjnego na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez urząd. Przysługuje ona podatnikowi m.in. jeśli organ podatkowy w sposób nieuzasadniony, bez prowadzenia postępowania wyjaśniającego, odwleka wydanie rozstrzygnięcia w sprawie lub jeśli podejmuje działania, jednak mają one charakter pozorny.
Uwzględniając skargę, sąd zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności (lub stwierdzenia uprawnienia albo obowiązku) wynikającej z przepisów prawa. Jednocześnie sąd orzeka, czy bezczynność, ewentualnie przewlekłe prowadzenie postępowania, miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Może też nałożyć na organ grzywnę.
Monika Ławnicka doradca podatkowy, starszy konsultant, Accreo Taxand
