Polska i Włochy mają największe zaległości we wdrażaniu unijnego prawa dotyczącego rynku wewnętrznego – poinformowała Komisja Europejska. Z raportu Komisji wynika, że największy deficyt transpozycji mają Włochy – 2,4 proc. Polska jest przedostatnia z wynikiem 2,1 proc. Średnia dla całej UE wynosi 0,9 proc. Raport dotyczy wszystkich regulacji prawnych, nie tylko podatkowych, ale to właśnie w przypadku podatków mamy nadal bardzo dużo do nadrobienia.

Dostosowanie trwa

– Mimo że w ostatnich latach z prawa podatkowego wyeliminowano wiele przepisów niezgodnych z prawem unijnym, wciąż istnieją obszary niedostosowania – przyznaje Jerzy Martini, doradca podatkowy z Martini i Wspólnicy. Część z nich ma być usunięta poprzez nowelizację ustawy o VAT, która miała wejść w życie częściowo od 1 stycznia 2013 r., częściowo zaś od połowy przyszłego roku. Jak już informowaliśmy, nowelizacja najprawdopodobniej się opóźni. Nawet jednak planowane zmiany nie wyeliminują wszystkich przepisów niezgodnych z unijnymi regulacjami.

Tomasz Piekielnik, partner i doradca podatkowy z Piekielnik & Partnerzy, przypomina, że w zakresie harmonizacji VAT w państwach członkowskich istotna jest dyrektywa 2006/112/WE. I to ona nie została w pełni wprowadzona do polskiego prawa.

Jerzy Martini wyjaśnia, że zastrzeżenia co do zgodności z prawem unijnym budzi przykładowo stosowane u nas ograniczenie w przypadku odliczania VAT od nabycia samochodów (nie można odliczyć więcej niż 6 tys. zł).

VAT w Polsce i UE

źródło: DGP

– Ograniczenie to muszą stosować wszyscy podatnicy, nawet ci, u których nie wystąpi czynność opodatkowana, jaką jest nieodpłatne świadczenie usług na cele niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (czyli np. auto nie jest używane do celów prywatnych – przyp. red.) – tłumaczy ekspert. Dodaje, że ograniczenie prawa do odliczenia VAT w takim przypadku jest niezgodne z prawem unijnym. Na jego stosowanie do końca 2013 r. polski rząd uzyskał wprawdzie specjalne pozwolenie Komisji Europejskiej, ale w przyszłym roku minister finansów będzie musiał zająć się tym problemem.

Zdaniem Jerzego Martini optymalne byłoby wprowadzenie przepisów pozwalających na pełne odliczenie VAT przy jednoczesnym prostym opodatkowaniu przypadków wykorzystania samochodów do celów prywatnych.

Obowiązek podatkowy

Przepisy określające moment powstania obowiązku podatkowego w VAT również wymagają zmian. Paweł Skwarek, menedżer i radca prawny z Piekielnik & Partnerzy, wyjaśnia, że zgodnie z dyrektywą 112 obowiązek podatkowy powstaje w momencie wydania towaru lub wykonania usługi, z pewnymi tylko wyjątkami. Natomiast polskie przepisy pozwalają przesunąć ten moment na dzień wystawienia faktury, a grupą, do której adresowane jest to odstępstwo, są podatnicy zobowiązani wystawić fakturę, czyli w praktyce wszyscy podatnicy VAT w Polsce.

– Omawiany wyjątek stał się więc regułą niezgodną z przepisami UE – ocenia Paweł Skwarek. W tym wypadku projekt nowelizacji ustawy o VAT z 10 sierpnia 2012 r. przewiduje dostosowanie przepisów polskich do wspólnotowych.

Problem dotyczy również definicji podatnika. Polska ustawa określa, że podatnikiem jest podmiot wykonujący „samodzielnie” działalność gospodarczą. Jak podkreśla Paweł Skwarek, dyrektywa za podatnika uznaje podmiot wykonujący „niezależnie” działalność gospodarczą. W efekcie tej niezgodności – wskazuje ekspert – pojawiają się wątpliwości, czy przykładowo podmiot, który jedynie odsprzedaje usługi, świadczy je samodzielnie. W jego ocenie nie można mówić w takim przypadku o samodzielnym prowadzeniu działalności, ale na pewno jest to działalność prowadzona niezależnie. W konsekwencji podmiot odsprzedający usługi jest podatnikiem VAT również w świetle polskich przepisów, mimo że zgodnie z nimi nie wykonuje działalności samodzielnie.