Niesłusznie aresztowani, zatrzymani lub niezadowoleni ze zbyt długiego postępowania sądowego mają prawo do odszkodowań. Ostatnio sąd apelacyjny w Białymstoku za niesłuszne aresztowanie przyznał odszkodowanie w wysokości 116 tys. zł. Takie odszkodowania z reguły nie są opodatkowane.
Zgodnie z art. 21 ust. 3 i 3b ustawy o PIT wolne od podatku są odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej w wysokości określonej w takim orzeczeniu (protokole ugody).
– Podatkiem nie będą objęte również wszelkiego rodzaju odszkodowania, jeżeli ich wysokość bądź zasady ustalania wynikają wprost z innych przepisów – mówi Małgorzata Dankowska, doradca podatkowy, menedżer w TPA Horwath.
Zwolnienia od podatku obejmują zatem odszkodowania (zadośćuczynienia) orzekane na podstawie kodeksu postępowania karnego, w tym za doznaną krzywdę związaną z wykonaniem części lub całości kary lub niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie. Są one bowiem orzekane w oparciu o przepisy ustawy.
Wolne od PIT są nie tylko odszkodowania za błędy w postępowaniu karnym. Bez podatku są również odszkodowania uzyskane na podstawie ustawy z 14 czerwca 2004 r. o skardze za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. nr 179, poz. 1843 z późn. zm.). Dotyczy to m.in. postępowań cywilnych oraz spraw egzekucyjnych. Małgorzata Dankowska ostrzega, że opodatkowane są wszelkie odszkodowania dotyczące utraconych korzyści, tj. takich, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby szkody w postaci zatrzymania lub przewlekłego postępowania nie wyrządzono.
Odszkodowania uzyskane na podstawie kodeksu postępowania karnego są wprawdzie wolne od PIT, mogą jednak wpłynąć na wysokość innych zobowiązań podatkowych beneficjenta.
– Jeżeli podatnik ma niezapłacony podatek, może skorzystać z tzw. potrącenia, o którym mowa w art. 64 Ordynacji podatkowej i dzięki temu zmniejszyć to zobowiązanie – mówi ekspert z TPA Horwath.
Taka sytuacja wystąpi, gdy jednocześnie ten sam podatnik ma wzajemną, bezsporną i wymagalną wierzytelność wobec Skarbu Państwa, np. z tytułu orzeczonego odszkodowania. W takim przypadku takie zobowiązania mogą być potrącone do wysokości wierzytelności niższej.