Firmy farmaceutyczne mają problem z opodatkowaniem VAT leków. Wszystko przez ministra zdrowia, który nie wpisywał leków do rejestru.
Fiskus ma przykrą niespodziankę dla firm farmaceutycznych. W wyniku postępowań podatkowych i kontrolnych każe opodatkować niektóre produkty farmaceutyczne i wyroby niezbędne do ich produkcji stawką podstawową VAT zamiast stawki obniżonej.
Firmy są zaskoczone takimi decyzjami urzędników, bo były przekonane, że dopełniły wszelkich formalności, by z obniżonej stawki skorzystać.Wystarczyło, by produkt leczniczy, który otrzymał pozwolenie na dopuszczenie do obrotu przed końcem 2010 r., został wpisany do Rejestru Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu. Mógł wtedy skorzystać z obniżonej stawki VAT (do końca 2010 r. 7-proc., dziś 8-proc.).
Fiskus podważa opodatkowanie niższym VAT, bo minister zdrowia nie dopełnił formalności. Nie wpisał produktu (surowca, na który firma ma pozwolenie na dopuszczenie do obrotu) do rejestru. Tymczasem przepisy o VAT do końca 2010 r. uzależniały zastosowanie niższej stawki właśnie od takiego wpisu. W efekcie przedsiębiorcy muszą dopłacić VAT.
Problem z wpisem
Problem w praktyce dotyczy m.in. surowców farmaceutycznych (np. kwas cytrynowy, podłoże maściowe służące do przygotowania leków w aptece), które należy traktować jak produkty lecznicze.
Zgodnie z art. 41 ust. 2 oraz poz. 79 załącznika nr 3 do ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2010 r.) produkty lecznicze wpisane do Rejestru Produktów Leczniczych dopuszczonych do obrotu na terytorium Polski, o którym mowa w prawie farmaceutycznym, były opodatkowane preferencyjną, 7-proc. stawką VAT.
Tomasz Kubicki z Zespołu Doradztwa dla Branży Medycznej i Biotechnologii kancelarii Domański Zakrzewski Palinka tłumaczy, że Rejestr Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest urzędowym spisem wszystkich produktów leczniczych, które uzyskały pozwolenie na dopuszczenie do obrotu, wydawane przez prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, a wcześniej (przed majem 2011 r.) przez ministra zdrowia.
Dodaje, że produkty lecznicze wpisywane są do rejestru produktów z urzędu niezwłocznie po wydaniu przez właściwy organ decyzji o dopuszczeniu do obrotu danego produktu leczniczego.
– Oznacza to, że nie jest wymagane podejmowanie przez firmy farmaceutyczne jakichkolwiek działań w celu wpisania produktu do rejestru. Dokumentem, który stanowi podstawę do umieszczenia leku w rejestrze, jest zatem samo pozwolenie na dopuszczenie do obrotu – stwierdza ekspert.
Problem z opodatkowaniem VAT polega więc na tym, że firmy mają pozwolenie na dopuszczenie wyrobów farmaceutycznych (w tym surowców do ich produkcji w aptece) do obrotu, a minister zdrowia nie wpisał ich do rejestru, mimo że powinna to być formalność.
Zapytaliśmy również Ministerstwo Zdrowia, jakie były powody niewpisywania do rejestru produktów, które uzyskały pozwolenie na dopuszczenie do obrotu, ale resort nie udzielił nam odpowiedzi.
Regulacje z dyrektywy
Firmy farmaceutyczne podnoszą nie tylko zarzuty braku dopełnienia formalności związanych z wpisem produktów do rejestru, ale również zarzuty dotyczące przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.
Jednym z argumentów jest ich niezgodność z przepisami dyrektyw VAT.
7 proc. wynosiła obniżona stawka VAT do końca 2010 roku
8 proc. wynosi obniżona stawka VAT od 1 stycznia 2011 roku
Dorota Borkowska-Chojnacka, doradca podatkowy w Grant Thornton Frąckowiak, mówi, że przepisy dyrektywy 2006/112/WE (a wcześniej VI dyrektywy – przyp. red.) dopuszczają możliwość stosowania obniżonej stawki VAT do produktów farmaceutycznych zwykle stosowanych dla ochrony zdrowia, zapobiegania chorobom oraz do celów medycznych i weterynaryjnych łącznie z produktami używanymi do celów antykoncepcyjnych oraz higieny osobistej.
– Niewątpliwie, aby w odniesieniu do tej właśnie grupy towarów stosować obniżoną stawkę wskazanym było precyzyjne określenie tych towarów, jednak nie uzależniono stosowania preferencyjnej stawki od spełnienia warunku w postaci wpisu do jakiegokolwiek rejestru – tłumaczy ekspert.
Jej zdaniem wymóg wpisu do rejestru, z którym wiązało się prawo do zastosowania obniżonej stawki VAT, w stanie prawnym obowiązującym do końca 2010 r. może więc budzić wątpliwości. Podobnie twierdzi Dorota Pokrop, menedżer w Ernst & Young.
W sprawie zarzutów dotyczących naruszenia dyrektywy wypowiedział się już WSA w Białymstoku (sygn. akt I SA/Bk 248/11) oraz NSA (sygn. akt I FSK 906/10 i I FSK 1033/10).
Dorota Pokrop wskazuje, że w przypadku stanu prawnego obowiązującego do 31 grudnia 2010 r., tj. gdy zastosowanie obniżonej stawki VAT było uzależnione od wpisu produktu leczniczego do rejestru, w orzecznictwie wskazywano, że polski ustawodawca miał prawo ograniczyć zakres zwolnienia.
A zatem sądy nie podzielają zarzutu niezgodności polskich przepisów z dyrektywami VAT.
Zdaniem Doroty Pokrop implementacja przepisów dyrektywy 112 w zakresie towarów i usług podlegających obniżonym stawkom VAT powinna być dokonywana w sposób precyzyjny i ścisły, a ograniczanie ich zakresu wykracza poza swobodę wyboru formy implementacji. Państwa członkowskie na podstawie art. 98 dyrektywy 112, który miał zastosowanie w sprawie rozstrzygniętej przez NSA, nie mają więc prawa do wprowadzania dodatkowych ograniczeń.
Spółki podnoszą również inny argument. Ich zdaniem nie ma podstaw prawnych do rozróżniania produktów leczniczych i surowców farmaceutycznych. W ich opinii obniżoną stawką VAT objęte są wszystkie substancje farmaceutyczne, chemikalia lecznicze i produkty botaniczne, o ile w rozumieniu prawa farmaceutycznego są produktami leczniczymi. Podkreślają, że skoro ustawodawca posłużył się ogólnym symbolem grupowania PKWiU, to oznacza to, że obniżoną stawką VAT objął zarówno substancje farmaceutyczne podstawowe (24.41), jak i leki oraz preparaty homeopatyczne (24.42).
Zmiana ustawy
Dorota Pokrop stwierdza, że przepisy ustawy o VAT w stanie prawnym obowiązującym do końca 2010 r. dawały możliwość zastosowania obniżonej stawki podatku nawet w przypadku nieuzyskania wpisu do rejestru, m.in. na podstawie par. 6 ust. 1 pkt 2 lit. a i b rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT (Dz.U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.), tj. produktów dopuszczonych do obrotu na terytorium kraju, które uzyskały pozwolenie wydane przez Radę Unii Europejskiej lub Komisję Europejską, lub produktów leczniczych, które nie uzyskały przedłużenia okresu ważności pozwolenia na dopuszczenie do obrotu.
W obecnym stanie prawnym problemu już nie ma. Dorota Borkowska-Chojnacka tłumaczy, że zgodnie z ustawą o VAT obniżoną, 8-proc. stawkę VAT stosuje się m.in. do produktów leczniczych (PKWiU ex 21) dopuszczonych do obrotu na terytorium Polski zgodnie z przepisami prawa farmaceutycznego (poz. 88 załącznika nr 3 do ustawy). Stwierdza ona, że w obecnym stanie prawnym istotna jest decyzja o dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu.
