Osoba, której spadkobierca wypłacił zachowek, nie zapłaci podatku, gdy zgłosi jego nabycie naczelnikowi urzędu skarbowego.
Pełne zwolnienie z podatku od spadku obejmuje tylko osoby z kręgu bliskiej rodziny, w tym małżonka, rodzeństwo i krewnych w linii prostej (np. rodziców, dzieci, dziadków).
Tymczasem między spadkobiercą wypłacającym zachowek a osobą do niego uprawnioną często nie istnieją żadne relacje pokrewieństwa. Jednak mimo tego że zachowek wypłaca osoba spoza rodziny, stosuje się zwolnienie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 z późn. zm.).
Wyjaśnijmy, że zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, a nie zostali, gdyż spadek nabył spadkobierca testamentowy. W takim wypadku mają oni roszczenie przeciwko spadkobiercy o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo jego uzupełnienia.
Joanna Szydlik, adwokat z zespołu kancelarii RS Adwokaci, tłumaczy, że zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, a jest jedynie określoną kwotowo sumą pieniężną wypłacaną przez spadkobierców (lub zapisobierców) osobom uprawnionym.
– Zachowku nie nabywa się zatem z chwilą śmierci spadkodawcy, lecz dopiero na skutek realizacji roszczenia o jego zapłatę – tłumaczy Joanna Szydlik.
Z chwilą zaspokojenia tego roszczenia powstaje także obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Natomiast regułą w tym podatku jest to, że wysokość obciążeń fiskalnych zależy od osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Według tego stosunku następuje zaliczenie nabywcy do jednej z trzech grup podatkowych.
– To, że roszczenie o zachowek przysługuje przeciwko spadkobiercom, nie zmienia tego, że należy się on uprawnionym w związku z zabezpieczeniem ich interesów jako spadkobierców ustawowych spadkodawcy – podkreśla Joanna Szydlik.
Oznacza to, że podatnicy, którzy uzyskali środki pieniężne z tytułu zachowku nawet od osoby niespokrewnionej, mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadku. To relacja spadkodawca – uprawniony do zachowku decyduje bowiem o zakwalifikowaniu do odpowiedniej grupy podatkowej. Zatem to ta relacja jest decydująca z punktu widzenia prawa do zwolnienia
Potwierdzają to organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (m.in. interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 13 maja 2011r., nr IBPBII/1/436-183/11/MCz, dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 21 lipca 2011 r., nr ITPB2/436-73/11/RS).
Osoba zwolniona z podatku zgłasza nabycie zachowku w ciągu 6 miesięcy od jego wypłaty na formularzu SD-Z2. Na tym druku podaje m.in. dane spadkodawcy jako osoby, po której został nabyty majątek.
Ważne!
Roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku przedawnia się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu