Podatnik, który dokonuje dostaw towarów (świadczenia usług), ma obowiązek wyliczyć i odprowadzić należny VAT bez względu na to, czy otrzyma zapłatę od nabywcy. Ekonomiczny ciężar podatku jest szczególnie dotkliwy, gdy dłużnik w całości lub w części nie płaci za dostarczony towar (wykonaną usługę).
Beata Handel, biegły rewident z PKF Tax, podpowiada, że ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054) umożliwia dokonanie korekty należnego VAT w przypadku posiadania przez sprzedawcę wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.
Potocznie możliwość tej korekty nazywana jest ulgą na złe długi. Ustawa wprowadza wiele warunków, od których uzależnione jest przeprowadzenie korekty. Jednym z nich jest nieściągalność wierzytelności, tj. sytuacja gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Poza tym podatnik musi dopełnić formalności związanych m.in. z zawiadomieniem dłużnika o zamiarze dokonania korekty oraz o jej dokonaniu.
– Skorzystanie z tej ulgi nie oznacza rezygnacji z odzyskania długu i obowiązku jego zapłaty. Z tego względu najkorzystniej jest wykazywać operacje związane z ulgą na złe długi na wydzielonych kontach rozrachunkowych. Jest to istotne zwłaszcza w księgach dłużnika, który powinien pamiętać o istniejącym zobowiązaniu – mówi Beata Handel.
Należy pamiętać, że z prawem obniżenia podatku należnego są związane obowiązki po stronie nabywcy. Zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT w przypadku otrzymania zawiadomienia o zamiarze dokonania korekty i nieuregulowania należności w terminie 14 dni (liczonego od dnia otrzymania tego zawiadomienia), podatnik (dłużnik) powinien pomniejszyć podatek naliczony podlegający odliczeniu o kwotę podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur.
PRZYKŁAD
Ujęcie ulgi w księgach rachunkowych wierzyciela
Wartość nieuregulowanej kwoty brutto przez dłużnika wynosi 12 300 zł, w tym wartość należnego VAT – 2300 zł. Na należności wątpliwe spółka tworzy odpisy aktualizujące w wysokości 100 proc. ich wartości. Spółka skorzystała z ulgi na złe długi, po czym dłużnik spłacił częściowo zaległość w kwocie 5000 zł.
UTWORZENIE ODPISU NA WIERZYTELNOŚCI NIEŚCIĄGALNE
1. Utworzenie odpisu na wierzytelności nieściągalne:
Wn konto – „Pozostałe koszty operacyjne” 12 300 zł
Ma konto – „Odpisy aktualizujące na należności wątpliwe” 12 300 zł
2. Ujęcie zmniejszenia podatku należnego z tytułu korekty od wartości wierzytelności nieściągalnej – (kwoty na minus):
Wn konto – „Należności wątpliwe (-) 2300 zł
Ma konto – „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT” (-) 2300 zł
3. Częściowe rozwiązanie odpisu aktualizującego na należności z tytułu rozliczenia podatku należnego VAT”
Wn konto – „Odpisy aktualizujące na należności wątpliwe” 2300 zł
Ma konto – „Pozostałe przychody operacyjne” 2300 zł.
CZĘŚCIOWA SPŁATA NALEŻNOŚCI
Po skorzystaniu przez wierzyciela z ulgi dłużnik spłacił część należności w wysokości brutto 5000 zł (dla uproszczenia zaokrąglono do pełnych złotych kwoty: netto 4065 zł i VAT 935 zł):
Częściowa zapłata kwoty należności przez dłużnika:
Wn konto – „Rachunek bankowy” 5000 zł
Ma konto – „Należności wątpliwe” 5000 zł
Przeksięgowanie podatku należnego z tytułu częściowej zapłaty wierzytelności:
– wartość 23 proc. VAT zawartego w kwocie 5000 zł
Wn konto – „Należności wątpliwe” 935 zł
Ma konto – „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT” 935 zł
Rozwiązanie odpisu aktualizującego na należności wątpliwe z tytułu częściowej wpłaty:
Wn konto – „Odpisy aktualizujące na należności wątpliwe” 4065 zł
Ma Konto – „Pozostałe przychody operacyjne” 4065 zł.