Zmian w ustawie o VAT jest tak wiele, że łatwo przeoczyć te, które mimo że sprawiają wrażenie technicznych, przynoszą istotne nowości. Dotyczy to m.in. zmiany od 1 lipca 2011 r. pojęcia siedziby działalności gospodarczej. Dlaczego warto zwrócić na nią uwagę?
Pojęcie to wprowadzone w szczególności do przepisów określających zasady ustalania miejsca świadczenia, a w konsekwencji – opodatkowania usług, zastąpiło w charakterze podstawowego miejsca opodatkowania usług dotychczas stosowane pojęcia – siedziby i stałego miejsca zamieszkania. Siedziba działalności gospodarczej odnosi się bowiem zarówno do osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, jak i do osób fizycznych. W konsekwencji stałe miejsce zamieszkania jest obecnie kryterium jedynie uzupełniającym, stosowanym wtedy, gdy nie istnieje siedziba działalności gospodarczej podatnika.
Pojęcie to ma samoistne znaczenie na gruncie przepisów o VAT. Ustawa nie definiuje go, a innym gałęziom prawa nie jest znane. Z pomocą przychodzi rozporządzenie Rady UE (282), które również weszło w życie 1 lipca 2011 r. i obowiązuje we wszystkich państwach członkowskich. Zgodnie z art. 10 rozporządzenia miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika (na potrzeby przepisów określających miejsce świadczenia usług) jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa. Miejsce to ustala się za pomocą kryteriów takich jak miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa, i miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa, przy czym decydujące jest kryterium miejsca, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem.
Zatem miejsce siedziby wynikające z przepisów prawa handlowego jest jedynie pomocniczym kryterium stosowanym dla określenia miejsca siedziby działalności gospodarczej. Można jednak przyjąć, że w praktyce, w przypadkach wątpliwych, to właśnie kryterium dla łatwości stosowania będzie w istocie rzeczy kryterium podstawowym.