Miasta tworzą złe sprawozdania finansowe za 2010 rok

Po raz pierwszy sprawozdania miast są badane przez biegłych rewidentów. Sprawozdania według starych przepisów są zgodne z wytycznymi resortu.

Sprawozdania finansowe miast za 2010 rok podlegające badaniu przez biegłego rewidenta są sporządzane według nieaktualnych przepisów. Zamieszanie z prawidłowością sporządzanych sprawozdań finansowych związane jest z opublikowanym na stronie Ministerstwa Finansów wyjaśnieniem.

Zgodnie ze wskazówkami resortu sprawozdania finansowe jednostek samorządu terytorialnego za 2010 rok powinny być sporządzane według nieobowiązującego już rozporządzenia z 28 lipca 2006 r. dotyczącego rachunkowości tych jednostek (Dz.U. nr 142, poz. 1020 z późn. zm.).

Jednak z taką interpretacją nie zgadzają się biegli rewidenci. Jednym z nich jest Radosław Gumułka, partner w Grupa Gumułka i biegły rewident badający sprawozdania największych polskich miast, m.in. Warszawy i Krakowa.

Ekspert ubolewa, że wszyscy przyjęli z pokorą opinię urzędników, i to pomimo jednoznacznych przepisów w zastępującym ten nieaktualny akt prawny rozporządzeniu z 5 lipca 2010 r. (Dz.U. nr 126, poz. 861). Jeśli ktokolwiek miał w tej kwestii wątpliwości, zostały one ucięte przez wyjaśnienia, których udzielają regionalne izby obrachunkowe, bezkrytycznie przepisujące stanowisko ministerialnych urzędników.

Sprzeciw biegłych

Z interpretacją resortu nie zgadza się też Piotr Waliński, biegły rewident, dyrektor w dziale audytu Deloitte. Ekspert podkreśla, że odsunięcie w czasie stosowania rozporządzenia z lipca 2010 roku zostało bowiem przewidziane wyłącznie do ewidencji, podczas gdy sporządzanie sprawozdań finansowych jest czynnością o zdecydowanie innym charakterze.

– Sprawozdania finansowe jednostek samorządu terytorialnego powinny zostać przygotowane w oparciu o przepisy nowego rozporządzenia – uważa nasz rozmówca.

Stanowisko resortu

Jednak mimo przedstawionych argumentów resort finansów nie zmienił zdania.

W odpowiedzi na pytanie „DGP” Magdalena Kobos z Ministerstwa Finansów wyjaśniła, że do ewidencji zdarzeń w roku obrotowym 2010, z wyjątkiem zdarzeń dotyczących wykonania budżetu środków europejskich, stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że w 2010 r. regulacje określone tym rozporządzeniem miały ograniczone zastosowanie. Stosowane były wyłącznie do ewidencji zdarzeń związanych z budżetem środków europejskich. Pozostałe zmiany obowiązują od 1 stycznia 2011 r.

– Zasadą jest, że do ksiąg rachunkowych danego okresu sprawozdawczego powinno zostać wprowadzone każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie – twierdzi Magdalena Kobos.

Dodaje również, że pozwala to uznać księgi rachunkowe za prowadzone bieżąco, gdyż pochodzące z nich informacje umożliwiają sporządzenie w terminach obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych i innych sprawozdań (w tym budżetowych) oraz dokonania rozliczeń finansowych.

Według Magdaleny Kobos w przypadku jednostek samorządu terytorialnego ewidencja zdarzeń podlega przepisom dotychczasowym. Dlatego sprawozdanie finansowe – jako dokument odzwierciedlający sposób ujmowania zdarzeń w księgach rachunkowych – powinno być sporządzone zgodnie z przepisami rozporządzenia z 28 lipca 2006 r.

Jednak te wyjaśnienia nie przekonują biegłych rewidentów. Małgorzata Pawlyta, prokurent w Grupa Gumułka, podkreśla, że niezależni audytorzy nie kierują się stanowiskiem urzędników ministerialnych ani regionalnych izb obrachunkowych, tylko dokonują własnej interpretacji przepisów. Wszak efektem pracy biegłego rewidenta ma być wyrażenie niezależnej opinii, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy badanej jednostki.

Opinia biegłego

Sporządzenie sprawozdania według odpowiednich przepisów nie jest tylko problemem teoretycznym.

Radosław Gumułka podkreśla, że w odniesieniu do samorządów terytorialnych wprowadzone w 2010 roku przepisy radykalnie zwiększają zakres i sposób sporządzania sprawozdań finansowych. Ekspert wyjaśnia, że na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów sprawozdanie finansowe jednostek samorządu terytorialnego składało się wyłącznie z bilansu z wykonania budżetu.

Tymczasem obecnie na to sprawozdanie finansowe składa się dodatkowo łączny bilans, łączny rachunek wyników oraz łączne zestawienie zmian w funduszu. Co więcej, łączne elementy sprawozdania finansowego winny obejmować dane wynikające odpowiednio z bilansów, rachunków i sprawozdań samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych.

Aby z kolei nie doprowadzić do dublowania danych prezentowanych z poszczególnych jednostek i zakładów, nakazano dokonywać stosownych wyłączeń wzajemnych rozliczeń. Jak widać zatem, tak przygotowane sprawozdanie finansowe będzie miało o wiele większą wartość informacyjną.

Jednak Piotr Waliński jest przekonany, że jeżeli sprawozdanie finansowe (sporządzone na starych wzorach) będzie zawierać wszystkie komponenty, a wszystkie informacje będą przedstawione w sposób prawidłowy i rzetelny, to nie byłoby uzasadnione wydanie opinii negatywnej. Według eksperta elementy sprawozdania finansowego nie różnią się bowiem w istotny sposób co do zawartości. Najbardziej rozsądnym rozwiązaniem byłoby więc, aby biegły w wystawionej opinii jedynie zwrócił uwagę, że sprawozdanie roczne zostało przygotowane na podstawie nieobowiązującego rozporządzenia.

Barbara Balcarczyk, zastępca Skarbnika Katowic, twierdzi, że jednostki samorządu terytorialnego powinny brać pod uwagę interpretacje Ministerstwa Finansów, a racje samorządów powinny być przez biegłych respektowane. Jeśli jednak wydane zostaną zastrzeżenia do opinii lub gorzej – negatywne opinie, to powinny one być właściwe uzasadnione.

Skutki nieprawidłowości

Sporządzenie sprawozdania według starych przepisów może nie być wystarczającą przesłanką do wydania negatywnej opinii.

Piotr Waliński wskazuje, że jeżeli jednak tak się stanie, zgodnie z art. 210 ustawy o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. nr. 157, poz. 1240 z późn. zm.) sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego jest rozpatrywane i zatwierdzane przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

– Opinia negatywna o sprawozdaniu finansowym nie powoduje automatycznie, że takie sprawozdanie nie będzie zatwierdzone – twierdzi nasz ekspert.

Rozmówca dodaje, że mimo to sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego może zostać zatwierdzone. Opinia negatywna może jednak wpłynąć na ocenę działalności zarządu.

Trudno jednak przewidzieć dalsze konsekwencje negatywnej opinii, gdyż do tej pory sprawozdania miast nie były badane przez rewidenta. Należy wskazać, że zgodnie z ustawą o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) kto dopuszcza do sporządzenia sprawozdania niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w nim nierzetelnych danych, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat dwóch albo obu tym karom łącznie.