Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą zasadą jest powszechność opodatkowania. W związku z tym przepisy dotyczące ulgi i zwolnień, które są wyjątkiem od tej zasady, należy interpretować ściśle. Z najnowszych wyroków dotyczących ulgi na darowizny wynika, że sądy administracyjne bardzo restrykcyjnie podchodzą do wszelkich uchybień podatników korzystających z tego odliczenia. Na taryfę ulgową nie mogą liczyć zwłaszcza ci podatnicy, którzy odliczyli bez limitu darowizny kościelne i przedłożyli zdawkowe sprawozdanie z jej przeznaczenia. Sprawozdanie, które podatnik w ciągu 2 lat musi uzyskać od obdarowanego, powinno być szczegółowe i precyzyjne. W przeciwnym razie podatnik będzie musiał oddać całe odliczenie.
WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY W RZESZOWIE o warunkach skorzystania z odliczenia

Ulga podatkowa to prawo, a nie obowiązek podatnika

TEZA
Podatnik ma prawo, a nie obowiązek skorzystania z ulgi podatkowej i sam podejmuje decyzję o uwzględnieniu darowizny w samoobliczeniu swojego podatku. Postępowanie to będzie zgodne z prawem oraz przyniesie pozytywne dla podatnika skutki podatkowe, jeżeli spełnione zostaną wszystkie wymogi prawa podatkowego dla zastosowania danej ulgi podatkowej.
UZASADNIENIE
Organy podatkowe określiły spółce akcyjnej zobowiązanie w podatku dochodowym od osób prawnych za 2001 rok w kwocie wyższej od deklarowanej. Jednym z powodów dokonania wymiaru podatku było przekazanie przez spółkę darowizny na rzecz osób prawnych. Darowizny te podatniczka odliczyła od zadeklarowanego dochodu w granicach 15 proc. ustawowego limitu ulgi.
W toku postępowania kontrolnego spółka zmieniła zdanie. Uznała, że błędnie zakwalifikowała poczynione darowizny jako odliczenie limitowane z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z tym złożyła wniosek o uwzględnienie do odliczenia od dochodu darowizn przekazanych na rzecz parafii w pełnej wysokości jako darowizn przeznaczonych na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła. Jako dowód wykorzystania darowizn na ten cel spółka przedłożyła sprawozdanie. Wynikało z niego, że darowane środki zostały wykorzystane na pomoc charytatywną, tj. na pomoc dla powodzian, na zorganizowanie letniego wypoczynku dla dzieci polskich z Ukrainy oraz na pomoc potrzebującym.
Organy podatkowe nie uwzględniły jednak tego wniosku. Przypomniały, że dla skorzystania z ulgi w podatku dochodowym od osób prawnych w postaci odliczenia od dochodu darowizn w pełnej wysokości niezbędne jest spełnienie wszystkich ustawowych przesłanek. Niezbędne jest zatem zawarcie i wykonanie (rozumiane jako spełnienie świadczenia) umowy darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła, pokwitowanie odbioru darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą przez kościelną osobę prawną, a w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny – przekazanie przez obdarowanego sprawozdania o wykorzystaniu darowizny na wskazaną powyżej działalność.
Postępowanie wykazało, że pieniądze zostały przekazane na cele społeczne i oświatowo-wychowawcze oraz na budowę kościoła. W ocenie fiskusa spółka nie spełniła warunku wykonania umowy darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą i nie mogła skorzystać z odliczenia od dochodu darowizn w pełnej wysokości. Wskazanie celu darowizny jest istotne, gdyż przesądza nie tylko o możliwości skorzystania z odliczeń od dochodu, ale również o wysokości przysługującego podatnikowi limitu odliczeń.
Spółka zaskarżyła niekorzystną decyzję. Jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oddalił skargę podatniczki. Odnosząc się do zarzutów dotyczących odliczenia darowizny, sąd w pełni podzielił stanowisko fiskusa. W jego ocenie sam fakt darowizny nie uzasadnia jeszcze oceny realizacji rozważanej ulgi podatkowej. Dla oceny charakteru prawnego i skutków darowizny nie ma znaczenia konkretny, zindywidualizowany motyw dokonania danego nieodpłatnego przysporzenia. Przyczyna prawna darowizny jest bowiem stypizowana i identyczna dla wszystkich wchodzących w grę przypadków, motywy indywidualne dokonanego przysporzenia bywają natomiast mocno zróżnicowane. Jeżeli jednym z motywów zawarcia i wykonania ważnej umowy darowizny jest uzyskanie z jej tytułu prawa do ulgi podatkowej, to okoliczność ta w obszarze prawa cywilnego nie ma wpływu na ocenę charakteru prawnego i skutków umowy. Dla osiągnięcia zamierzonych celów podatkowych niezbędne jest spełnienie wszystkich wymogów i przesłanek określonych w statuujących daną ulgę przepisach prawa podatkowego, tak aby uwzględnienie jej przez podatnika w samoobliczeniu podatku było zgodne z tym prawem.
Zdaniem WSA podatnik, który ma prawo, ale niewątpliwie nie obowiązek, skorzystania z ulgi podatkowej, może podjąć decyzję o uwzględnieniu darowizny w samoobliczeniu swojego podatku. Postępowanie to zgodne będzie z prawem oraz wywrze pozytywne dla podatnika skutki podatkowe, jeżeli spełnione zostaną wszystkie wymogi prawa podatkowego przewidziane dla zastosowania danej ulgi podatkowej. Ocena, czy w konkretnym indywidualnym przypadku obliczenie i zadeklarowanie podatku uwzględniające ulgę podatkową spełnia dostatecznie wszystkie przesłanki prawa podatkowego na etapie samoobliczenia podatku, należy do podatnika. Jak podkreślił sąd, to do niego należy przestrzeganie prawa.
Wyrok WSA w Rzeszowie z 27 marca 2008 r., sygn. akt I SA/Rz 945/07, niepublikowany.
OPINIA
ikona lupy />

Piotr Chmieliński radca prawny, doradca podatkowy, manedżer Zespołu Podatków Bezpośrednich w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy

Wyrok WSA w Rzeszowie w zakresie dotyczącym odliczenia od podstawy opodatkowania tzw. darowizn kościelnych na działalność charytatywno-opiekuńczą co do zasady zasługuje na aprobatę. Przede wszystkim należy przypomnieć, że darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą stanowią swego rodzaju wyjątek od zasady ujmowania ich w rachunku podatkowym i jako takie powinny być interpretowane w sposób ścisły. Tym samym należy podkreślić, że pełne odliczenie darowizn kościelnych możliwe jest tylko w zakresie działalności charytatywno-opiekuńczej. Darowizny natomiast przekazane na rzecz instytucji kościelnych, ale na inny rodzaj działalności, będą już podlegały ogólnym przepisom ustaw podatkowych i zawartym tam ograniczeniom w zakresie wysokości odliczenia, o czym wprost stanowią przepisy ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego. Zgodnie z tymi przepisami, darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców, jeżeli zostaną spełnione dwa warunki, a mianowicie: po pierwsze kościelna osoba prawna przedstawi darczyńcy pokwitowanie odbioru przekazanej przez niego darowizny, i po drugie w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny otrzymają od instytucji kościelnej sprawozdanie o przeznaczeniu jej na działalność charytatywno-opiekuńczą. Jakkolwiek przepisy nie określają, jak powinno takie sprawozdanie wyglądać, to należy zgodzić się z oceną sądu, że podatnik powinien dopilnować, aby przede wszystkim obrazowało ono sposób spożytkowania przekazanej darowizny, a ponadto czyniło to w sposób na tyle dokładny i przede wszystkim udokumentowany, aby organ podatkowy w trakcie ewentualnej kontroli nie miał wątpliwości, że darowizna została spożytkowana rzeczywiście na działalność charytatywno-opiekuńczą i w konsekwencji pełne odliczenie darowizny od podstawy opodatkowania było zasadne.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Ulga na darowizny firmowe i prywatne w orzecznictwie.
W pełnej wersji artykułu znajdziesz pozostałe orzeczenia:
- Darowizna przekazana pracownikowi jest opodatkowana
- Sprawozdanie z wydatkowania pieniędzy musi być prawdziwe
- Datek na kościół musi być wpłacony na konto parafii
- Opis przedstawiony przez podatnika nie może być ogólnikowy
- Do odliczenia bez limitu trzeba mieć dowód wpłaty lub fakturę