Pieczywo świeże, wyroby mączne, soki warzywno-owocowe, owoce i warzywa zamrożone to produkty, które zostały objęte 5-proc. VAT zamiast 7-proc. obowiązującego w 2010 roku.
W 2011 roku obowiązują podwyższone stawki VAT – 5, 8 i 23 proc. Sprzedawcy powinni dostosować kasy fiskalne i zastąpić 3-, 7- i 22-proc. VAT nowymi stawkami. Wyższy VAT na towary i usługi nie objął jednak wszystkich produktów, które były opodatkowane przed 2011 rokiem 7-proc. stawką.
W związku z tym, że niektóre produkty żywnościowe (tj. pieczywo świeże, wyroby mączne, soki warzywne i owocowe, owoce i warzywa zamrożone, nabiał, przetwory mięsne, produkty zbożowe) są sprzedawane z niższym, 5-proc. podatkiem, ich cena powinna być niższa. Trzeba więc zwracać uwagę na paragony fiskalne, które wskazują, jaką stawką opodatkowany jest konkretny towar.
Jednak konstrukcja załączników do ustawy o VAT, które obowiązują od 2011 roku, może sprawić problemy z określeniem właściwej stawki. Wynika to z tego, że te same grupy produktów zostały wyszczególnione w załączniku nr 3 (opodatkowanie stawką 8-proc.) oraz załączniku nr 10 (opodatkowanie stawką 5-proc.). W takich przypadkach zawsze decydujące znaczenie ma załącznik nr 10 z niższą stawką, czyli 5-proc.
Z taką sytuacją mamy do czynienia przy pieczywie świeżym, którego okres trwałości nie przekracza 14 dni (np. chleb, bułki, rogale) oraz pieczywie chrupkim i tostach. Właściwa stawka na te wyroby to 5 proc. Taka wysokość VAT jest też właściwa dla chleba przaśnego (maca) i bułki tartej, które stanowią jedną z pozycji załącznika nr 3 i 10. Jednak już opłatki sakralne i podobne produkty są wykazane tylko w załączniku nr 3 (oznacza to opodatkowanie 8-proc. VAT).
Podobnie wyroby ciastkarskie i ciastka świeże z okresem trwałości nieprzekraczającym 14 dni (np. ciastka francuskie) są wyszczególnione tylko w załączniku obejmującym 8-proc. VAT. Z kolei wyroby ciastkarskie i ciastka oraz pieczywo z okresem trwałości przekraczającym 14 dni będą opodatkowane 23-proc. stawką podstawową. Do końca 2010 roku wszystkie wyroby piekarskie i ciastkarskie podlegały 7-proc. stawce VAT.
W obydwu wspomnianych załącznikach do ustawy o VAT znalazły się również produkty spożywcze przetworzone (makarony, pierogi, kluski i podobne wyroby mączne oraz kuskus), a to oznacza opodatkowanie ich 5-proc. VAT. Inaczej wygląda kwestia opodatkowania przy owocach i warzywach przetworzonych i zakonserwowanych, które były do końca 2010 roku objęte 7-proc. podatkiem. Obecnie część tego rodzaju produktów (tylko ziemniaki, owoce i warzywa zamrożone oraz soki z owoców i warzyw) będzie obciążona stawką 5-proc., zaś pozostałe warzywa i owoce przetworzone są objęte 8-proc. stawką. Z obniżonej, 5-proc. stawki skorzystają pozostałe napoje bezalkoholowe (tylko: owocowe, warzywne, owocowo-warzywne, nektary oraz napoje zawierające tłuszcz mlekowy).
Należy zwrócić również uwagę, że niższy VAT stosuje się do wyrobów mleczarskich oraz wyrobów z mięsa, które były do 31 grudnia 2010 r. objęte 7-proc. podatkiem. Obecnie do grupy towarów z 5-proc. stawką zostały zaliczone wyroby mleczarskie (nabiał) oraz przetwory mięsne (np. pasztety, wędliny, konserwy mięsne).