Podatnicy, którzy mają problemy z urzędem skarbowym, często decydują się na zatrudnienie profesjonalnego pełnomocnika. Niestety zdarza się, że zatrudniony adwokat, radca prawny czy doradca okazuje się oszustem bez uprawnień. Poszkodowany jego działaniami podatnik nie jest jednak bezradny.
Brak uprawnień przez pełnomocnika ma niewielkie skutki procesowe na etapie postępowania podatkowego.

Postępowanie podatkowe

Zgodnie art. 137 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) pełnomocnikiem podatnika może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
– Jest to jedyny warunek stawiany pełnomocnikowi przez przepisy procedury podatkowej – tłumaczy Robert Krasnodębski, radca prawny, partner w Kancelarii Weil, Gotshal & Manges. Bez znaczenia jest natomiast formalne wykształcenie, wykonywany zawód, tytuł zawodowy czy uprawnienia pełnomocnika.
Z drugiej jednak strony, wprowadzenie w błąd podatnika czy organ co do tytułu zawodowego lub kwalifikacji nie daje podstaw do wznowienia postępowania czy stwierdzenia nieważności decyzji podatkowej.

Oszust przed sądem

Inaczej sytuacja wygląda w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Pełnomocnikiem strony w przed sądem administracyjnym mogą być tylko określone podmioty, w tym m.in. adwokat lub radca prawny i doradca podatkowy.
– Jeżeli dana osoba nie posiada określonych uprawnień, nie może działać jako pełnomocnik procesowy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, nawet gdyby zostało jej udzielone poprawne formalnie pełnomocnictwo – podkreśla Robert Krasnodębski. Ponadto przedstawiając je, osoba nieposiadająca uprawnień wprowadza w błąd nie tylko podatnika, ale także sąd.
To skutkuje niewłaściwą reprezentacją i możliwością podnoszenia nieskuteczności czynności procesowych podjętych przez taką osobę w imieniu podatnika. Niewłaściwa reprezentacja jest przesłanką do wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego.

Prawa oszukanego

Oszukany podatnik ma kilka możliwości obronienia się przed skutkami działania nieuczciwego pełnomocnika. Może żądać wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego. Podatnik może też rozważyć możliwość skorzystania z niedawno wprowadzonej instytucji skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
– Osoba, która poniosła szkodę w związku z działaniem pełnomocnika bez uprawnień, może dochodzić na zasadach ogólnych odszkodowania w procesie cywilnym – dodaje Mateusz Wilczyński, menedżer w Kancelarii Olesiński & Wspólnicy, członek Izby Adwokackiej we Wrocławiu. Ponadto działanie pełnomocnika, który nie ma uprawnień, może być również kwalifikowane jako przestępstwo oszustwa. W takim przypadku dochodzenie szkody możliwe jest też w ramach postępowania karnego bez konieczności uprzedniego uiszczenia opłaty od pozwu.
Uprawnienia podatnika poszkodowanego przez oszusta
Postępowanie sądowoadministracyjne:
● wznowienie postępowania,
● skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Postępowanie cywilne:
● pozew o odszkodowanie za wyrządzone szkody.
Postępowanie karne:
● oskarżenie o przestępstwo oszustwa.