Rozwodnicy odliczą ulgę prorodzinną, jeżeli wykonywali władzę rodzicielską. Dla odliczenia nie ma znaczenia, u którego z rodziców dziecko zamieszkiwało. Byli małżonkowie muszą ustalić, kto i w jakiej części skorzysta z ulgi w rocznym PIT.
Do redakcji DGP napływają pytania o możliwość odliczenia ulgi prorodzinnej przez małżonków, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód lub separacja. Wątpliwości podatników wynikają z uchylenia dotychczasowych przepisów, które wyraźnie wskazywały, że ulga należy się temu rodzicowi, z którym dziecko w trakcie roku zamieszkiwało. W rozliczeniach podatkowych za 2009 rok wszystkich rodziców obowiązuje ogólna zasada, zgodnie z którą preferencja przysługuje za miesiące, w których wykonywana była władza rodzicielska. Jeżeli zatem byli małżonkowie zachowali pełnię władzy rodzicielskiej, to obojgu ulga się należy. Podatnicy nie wiedzą jednak, w jaki sposób mają się nią podzielić.

Ulga w proporcji

Władza rodzicielska zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym przysługuje obojgu rodzicom, a każde z nich jest zobowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Ten stan może jednak ulec zmianie w wyniku rozwodu lub separacji. Marcin Mianowany, radca prawny, wyjaśnia, że sąd z reguły powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem jednemu z rodziców, co oznacza, że dziecko u tego rodzica zamieszkuje. W takim przypadku zamiana kryterium faktycznego zamieszkiwania na wykonywanie władzy rodzicielskiej w praktyce nie powoduje zmiany zasady odliczania ulgi. Sąd może jednak pozostawić władzę rodzicielską obojgu rozwiedzionym małżonkom.
Zdaniem Anny Misiak, doradcy podatkowego ze spółki MDDP, zastosowanie znajdą wówczas podstawowe zasady odliczania ulgi, odnoszące się do rodziców. Zgodnie z nimi kwota do odliczenia ustalona w odpowiedniej wysokości, tj. za każdy miesiąc wykonywania władzy rodzicielskiej, przypada na oboje rodziców. Odliczenia mogą dokonać w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.
– Rodzice po rozwodzie lub w separacji, jeśli obydwoje wykonują władzę rodzicielską, będą musieli ustalić, w jakiej kwocie i które z nich korzysta z odliczenia ulgi na dziecko. Konieczne jest zatem porozumienie w tym względzie – podkreśla Anna Misiak. Podobnie będzie w przypadku rodziców żyjących w wolnych związkach, których władza rodzicielska w stosunku do dziecka nie została w żaden sposób ograniczona.
Także Marcin Mianowany uważa, że podatnicy powinni ograniczyć ryzyko podatkowe i podążyć za zasadą, w myśl której odliczenie ulgi dotyczy łącznie obojga rodziców, którym sąd przyznał pełne prawo do wykonywania władzy rodzicielskiej, z zachowaniem uzgodnionej proporcji.



Brak porozumienia

Zasada ta może być jednak źródłem wielu problemów, jeżeli rodzice nie będą mogli się porozumieć między sobą w zakresie odliczenia ulgi. Według Grażyny Nelip, doradcy podatkowego w Tax-Net Księgowość Podatki Doradztwo, w takim wypadku wskazówki co do sposobu podziału ulgi należy szukać w art. 27f ust. 3 ustawy o PIT. Mówi on, że w przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza rodzicielska, pełniona funkcja rodziny zastępczej lub sprawowana opieka prawna, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 miesięcznej kwoty ulgi za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
– O sposobie podziału ulgi między rodziców dziecka decydować powinna proporcja faktycznie sprawowanych dni opieki nad dzieckiem w danym miesiącu. Taki podział ulgi można uznać za sprawiedliwy – mówi Grażyna Nelip.
Podobnego zdania jest Paweł Jabłonowski, szef Departamentu Podatkowego Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna. Ekspert stwierdza, że jeżeli brak jest umowy co do sposobu rozliczenia ulgi, każdy z rodziców korzysta z ulgi w wysokości 1/30 miesięcznego limitu ulgi.
– W takim przypadku wysokość ulgi, którą ogółem rozliczą oboje rodzice, nie może przekroczyć w ciągu danego miesiąca 92,67 zł – wylicza Paweł Jabłonowski.
Przepis o dziennym naliczaniu ulgi może stanowić jedynie wskazówkę dla rozliczenia ulgi przez byłych małżonków, gdyż ustawa nie przywołuje go bezpośrednio w tym przypadku. Jak wyjaśnia Bartłomiej Atys, radca prawny w Kancelarii Prawnej Atys i Wspólnicy, zasadniczo należy stosować go do sytuacji, gdy w trakcie trwania miesiąca kalendarzowego dziecko przechodzi spod władzy rodzicielskiej pod opiekę prawną lub zostaje umieszczone w rodzinie zastępczej.



Ograniczona władza

Wątpliwości podatników budzi możliwość odliczenia ulgi przez rodzica, którego władza rodzicielska została ograniczona. Naszym zdaniem taki rodzic ulgi nie odliczy. Jak wyjaśnia Marcin Mianowany, wynika to z zasady podatkowej, że uprawnienie do ulgi przysługuje podatnikowi, który wykonywał władzę rodzicielską.
– Wykonywania tej władzy, z mocy przepisów prawa rodzinnego, nie można natomiast powierzyć rodzicowi, któremu ograniczono władzę rodzicielską, choć sama władza rodzicielska mu przysługuje w stopniu ograniczonym do określonych przez sąd praw i obowiązków – argumentuje nasz rozmówca.
Zdania na ten temat są jednak podzielone. Część zapytanych przez nas ekspertów stwierdziła, że ustawa o PIT nie uzależnia odliczania ulgi od tego, czy jest to władza pełna, czy ograniczona. O wyjaśnienie wątpliwości zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów. Po otrzymaniu odpowiedzi opublikujemy ją na łamach DGP.
12 dni zostało do rozliczenia ryczałtu za 2009 rok
100 dni zostało do rozliczenia PIT za 2009 rok