Tomasz Michalik
doradca podatkowy, partner w MDDP
Pojęcie to funkcjonuje w ustawie o VAT już od lat, ale dotychczas jego praktyczne znaczenie nie było szczególnie istotne. Nowelizacja ustawy o VAT zmienia ten stan rzeczy i nakłada na podatników – przede wszystkim świadczących, ale także nabywających usługi w obrocie międzynarodowym – obowiązek ustalenia, czy usługi są świadczone na rzecz (w przypadku świadczących usługi lub nabywców usług) lub przez tzw. stałe miejsce prowadzenia działalności (w przypadku świadczących usługi). Ustawa o VAT ani Dyrektywa 2006/112 nie definiuje jednak tego pojęcia. Z pomocą podatnikom przychodzi natomiast orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (m.in. wyroki w sprawach C-168/84 (Gunter Berkholz) C-190/95 (ARO Lease), C-260/95 (DFDS A/S)).
W wyrokach Trybunał uznał, że ze stałym miejscem prowadzenia działalności (innym niż miejsce siedziby podatnika) mamy do czynienia w przypadku, gdy w miejscu tym są stale obecne minimalne zasoby ludzkie i techniczne, które pozwalają wykonać dane usługi w sposób niezależny. Typowym przykładem takiego stałego miejsca prowadzenia działalności jest oddział, który, co do zasady, ma zarówno zasoby techniczne (biuro, urządzenia biurowe), jak i ludzkie pozwalające na świadczenie usług przy jego wykorzystaniu. Istnienie oddziału w innym państwie członkowskim nie oznacza jednak automatycznie, że podatnik ma w tym innym państwie członkowskim stałe miejsce prowadzenia działalności. O ile pewne usługi mogą być za pośrednictwem takiego oddziału świadczone, o tyle inne już nie. Dlatego jednym z najistotniejszych i bodaj najtrudniejszych zagadnień – stojących przede wszystkim przed usługodawcami – w nowym roku będzie jednoznaczne ustalenia, czy usługi są wykonywane przez (albo dla) stałego miejsca prowadzenia działalności, bo od tego zależeć będzie sposób ich opodatkowania.