Podatnik może w postępowaniu przed organami podatkowymi powoływać się bezpośrednio na dorobek prawa Unii Europejskiej. Ma to znaczenie, gdy prawo wspólnotowe nie zostało wprowadzone do porządku krajowego lub zostało wprowadzone w sposób nieprawidłowy. Które polskie regulacje naruszają prawo UE?
Robert Pasternak
partner i radca prawny w Deloitte Legal, Pasternak i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza
Jednym z takich przypadków był obowiązujący do 30 listopada 2008 r. art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym nie było możliwe odliczenie VAT związanego z wydatkami, które nie mogły stanowić kosztów uzyskania przychodów na gruncie ustaw o podatkach dochodowych. Dotyczyło to m.in. wydatków ponoszonych przez podatników w związku z prowadzonymi inwestycjami, w stosunku do których na skutek różnych przyczyn – zwykle natury ekonomicznej – podejmowane były decyzje o zaniechaniu.
Organy podatkowe dość konsekwentnie odmawiały podatnikom prawa do zachowania prawa do odliczenia VAT po podjęciu decyzji o zaniechaniu inwestycji. Wydaje się, że takie podejście organów podatkowych było sprzeczne z podstawowymi zasadami odnoszącymi się do systemu VAT, w szczególności z zasadą neutralności, zgodnie z którą prawo do odliczenia podatku nie powinno być ograniczone.
W sprawie zachowania prawa do odliczenia VAT w przypadku zaniechania inwestycji wypowiadał się też kilkukrotnie Europejski Trybunał Sprawiedliwości (m.in. w wyroku C-37/95 z 15 stycznia 1998 r. w sprawie Belgia przeciwko Ghent Coal Terminal oraz w wyroku C-110/94 z 29 lutego 1996 r. w sprawie INZO przeciwko Belgii). Z ugruntowanej linii orzeczniczej ETS wynika, że podatnik uprawniony jest do odliczenia VAT związanego z zaniechanymi inwestycjami, o ile towary i usługi nabywane w procesie inwestycyjnym były nabywane z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, np. ze względu na zmianę uwarunkowań ekonomicznych, nie zostały wykorzystane w prowadzonej przez podatnika działalności.