Przepisy podatkowe nie określają wprost, że podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega przymusowy wykup akcji oraz udziałów.
Władze podatkowe w sposób dość jednolity uznają, że transakcja przymusowego wykupu akcji jako specyficzna forma umowy sprzedaży praw majątkowych podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Zdaniem Krzysztofa Kaczmarka, doradcy podatkowego, partnera zarządzającego w TPA Horwath, sprawa opodatkowania tej czynności nie jest tak oczywista. Przypomnieć trzeba, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wśród których wymienia się umowę sprzedaży. Jest to katalog zamknięty, a zatem czynności niewymienione w tym artykule nie podlegają opodatkowaniu.
– Przymusowy wykup akcji nie ma charakteru umowy pomiędzy mniejszościowymi a większościowymi akcjonariuszami, ale jest odrębną, złożoną instytucją prawa spółek handlowych, w której swoją wolę wyrażają jedynie akcjonariusze większościowi – wyjaśnia Krzysztof Kaczmarek.
Kontrowersje budzi też kwestia wykupu udziałów przez spółkę w celu umorzenia. Udział może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (przymusowe), w obu przypadkach odpowiednie postanowienia muszą być przewidziane w umowie spółki.
Krzysztof Kaczmarek stwierdził, że minister finansów zajął stanowisko, zgodnie z którym takiej operacji nie można uznać za umowę sprzedaży, ponieważ cechą istotną umowy sprzedaży jest cena, a w tym przypadku mamy do czynienia z wynagrodzeniem.
– Tym dziwniejsze wydaje się stanowisko, w którym MF uznaje za umowę sprzedaży przymusowy wykup akcji, w którym brakuje elementu jeszcze ważniejszego dla umowy, jakim jest wyrażenie woli obu stron – stwierdza Krzysztof Kaczmarek.