Kwestia opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych umów pożyczek przysparza wielu problemów przedsiębiorcom. Nie wiadomo, kiedy podatek płacić, a kiedy czynność spod niego jest wyłączona.
JAKUB GRZEGORZEK
ekspert z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, oddział Kraków
Zgodnie z art. 2 ust. 4 pkt ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) opodatkowanie którejkolwiek ze stron umowy pożyczki VAT lub zwolnienie z tego podatku wyłącza stosowanie ustawy o PCC (z wyjątkami - np. gdy zwolniona z VAT będzie czynność udzielenia pożyczki spółce przez wspólnika). Co istotne, od 1 stycznia 2007 r. wyłączenie spod podatku od czynności cywilnoprawnych zachodzi nie tylko, kiedy czynność podlega VAT w Polsce, ale także gdy pożyczka opodatkowana będzie podatkiem od wartości dodanej pobieranym na podstawie przepisów obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Dlatego też przy umowach pożyczki zawieranych z podmiotem zagranicznym trzeba zawsze weryfikować, czy czynność ta jest objęta zakresem zastosowania VAT również w państwie siedziby zagranicznej strony kontraktu, niezależnie od tego, czy podmiot ten występuje w charakterze pożyczkodawcy czy pożyczkobiorcy (np. postanowienie Małopolskiego Urzędu Skarbowego z 4 maja 2007 r., nr PMO/436-6/07/BO).
Niezależnie od tego w przypadku pożyczek, których jedną ze stron jest podmiot zagraniczny, o powstaniu obowiązku zapłaty PCC decydować może sam sposób zawarcia umowy. Dotyczy to sytuacji, kiedy pożyczane pieniądze znajdują się za granicą, natomiast pożyczkobiorcą jest podmiot mający miejsce zamieszkania lub siedzibę na terenie Polski. Przy takiej konstrukcji obowiązek zapłaty PCC powstanie tylko wówczas, gdy umowa pożyczki zostanie zawarta na terenie Polski. Dlatego też w takiej sytuacji korzystniejsze jest zawarcie umowy poza terytorium Polski, oczywiście o ile czynność ta nie pociąga za sobą negatywnych skutków podatkowych na terenie państwa, w którym umowa pożyczki zostanie zawarta (np. postanowienie Urzędu Skarbowego Kraków-Krowodrza z 11 maja 2007 r., nr PM/436-9/07).
Trzeba jednak zaznaczyć, że te rozważania nie dotyczą pożyczek udzielanych spółce kapitałowej przez jej wspólników, które to transakcje na gruncie ustawy o pcc traktowane są jako zmiana umowy spółki. Przede wszystkim podkreślić trzeba, że inaczej przedstawia się kwestia weryfikacji podlegania czynności pod ustawę - decydująca jest w tym zakresie lokalizacja na terenie Polski rzeczywistego ośrodka zarządzania (miejscowość, w której ma siedzibę organ zarządzający spółki kapitałowej), a w pewnych przypadkach lokalizacja siedziby wskazana w umowie spółki. Oznacza to, że ani miejsce podpisania umowy pożyczki, ani też lokalizacja pieniędzy w momencie zawierania umowy nie decydują o podleganiu podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Tym samym podatkowi temu nie podlegają pożyczki udzielane przez polskich wspólników spółkom kapitałowym posiadającym rzeczywisty ośrodek zarządzania i siedzibę poza terytorium Polski, natomiast zagraniczny wspólnik spółki kapitałowej z siedzibą i ośrodkiem zarządzania w Polsce podlegać będzie ustawie o pcc, nawet jeśli pożyczana suma znajdować się będzie za granicą i tam też zostanie zawarta umowa (np. postanowienie Pomorskiego Urzędu Skarbowego z 23 maja 2007 r., nr DM/436-6/07/JU).
(EM)
