STAN FAKTYCZNY
Organy podatkowe zakwestionowały spółce rozliczenie podatku dochodowego od osób prawnych za 2000 rok. Chodziło o zaliczenie przez spółkę do kosztów uzyskania przychodów utworzonych przez nią rezerw na wierzytelności nieściągalne. W ocenie organów podatkowych rezerwy zostały utworzone niezgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.
UZASADNIENIE
Spółka wygrała sprawę przed sądem I instancji. Dyrektor izby skarbowej zakwestionował to rozstrzygnięcie. Jednak Naczelny Sąd Administracyjny nie przyznał mu racji.
Mimo błędów skargi kasacyjnej sąd wypowiedział się merytorycznie co do art. 37 ustawy o rachunkowości. Jak zauważył sąd, przepis ten określa przede wszystkim zasady tworzenia rezerw. Konkretnie obligatoryjne przesłanki ich tworzenia, co wynika wprost z jego treści. Ponadto przepis ten ustanawia zasady uwzględnienia tych rezerw w bilansie przedsiębiorstwa. Z brzmienia tej regulacji w ocenie sądu nie daje się jednak wyinterpretować zakazu tworzenia wskazanych w niej rezerw bądź innych jeszcze, niż w niej wskazane. W szczególności, niedopuszczalna jest forsowana przez organ podatkowy interpretacja art. 37 ustawy o rachunkowości, w myśl której spółka nie mogłaby utworzyć stosownej rezerwy w wypadkach innych niż wymienione w powołanym przepisie.
Zdaniem NSA przedmiotowa rezerwa utworzona została przez spółkę zgodnie z prawem (art. 37 ustawy o rachunkowości). Nieuzasadniony okazał się również zarzut naruszenia art. 16 ust. 1 pkt 26 i 27 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Z powyższych regulacji wynika po pierwsze, że warunkiem zaliczenia do kosztów podatkowych rezerwy utworzonej na pokrycie wierzytelności nieściągalnej jest należyte uprawdopodobnienie nieściągalności tej wierzytelności. Po wtóre wcześniejsze jej zarachowanie jako przychodu należnego.
W ocenie sądu tworzone obowiązkowo na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy o rachunkowości (a więc zgodnie z tą ustawą) rezerwy co do zasady nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Przepisy nie zawierają jednak zakazu zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów rezerwy utworzonej w warunkach innych niż określone w ustawie o rachunkowości. W takim wypadku jedynym wymogiem względem takiej rezerwy jest spełnienie warunków z art. 16 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności, uprzednie zarachowanie wierzytelności jako przychodu.
Wyrok NSA z 5 września 2006 r.
SYGN. AKT II FSK 1195/05, niepublikowany
ALEKSANDRA TARKA