Jakie dane kontrahentów wykazuje się w ewidencji VAT? Dlaczego w trakcie roku nie można zrezygnować z kasowej metody rozliczania wpłat zaliczkowych? Czy trzeba zapłacić PIT od odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy? Jaka stawka VAT na sprzęt komputerowy nabywany dla szkoły przez gminę? Czy w razie wymiany sprzedanych towarów na nowe trzeba naliczyć VAT?
Czy w ewidencji VAT trzeba wykazywać adresy nabywców towarów i usług? Czy w przypadku braku takich adresów ewidencja VAT może zostać uznana za wadliwą?
Obowiązek prowadzenia tzw. pełnej ewidencji VAT wynika z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, że podatnicy, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT oraz podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o VAT, są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku i sporządzenie informacji podsumowującej. Chodzi w szczególności o dane dotyczące:
- rodzaju sprzedaży i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty podatku należnego, w tym korekty podatku należnego, z podziałem na stawki podatku;
- kwoty podatku naliczonego obniżającego kwotę podatku należnego, w tym korekty podatku naliczonego;
- kontrahentów;
- dowodów sprzedaży i zakupów.
Dane wymagane w ewidencji VAT określa rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług. Z przepisów tego rozporządzenia wynika, że wymagane dane dotyczące kontrahentów to ich numer VAT oraz imię i nazwisko lub nazwa (par. 10 ust. 2 pkt 1 lit. a i b oraz par. 11 ust. 4 pkt 1 i 2 rozporządzenia). Powoduje to, że nie ma potrzeby wykazywania w ewidencji VAT adresów kontrahentów, w tym adresów nabywców towarów i usług. W konsekwencji niewykazywanie w ewidencji VAT adresów nabywców towarów i usług jest postępowaniem prawidłowym i nie wiąże się z ryzykiem uznania ewidencji VAT za wadliwą.
Podstawa prawna
• art. 109 ust. 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1747)
• par. 10 ust. 2 pkt 1 lit. a i b, par. 11 ust. 4 pkt 1 i 2 rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1127)
Podatnik (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą) prowadzący hotel od kilku lat wpłaty od osób fizycznych ewidencjonowane za pomocą kasy rejestrującej uznaje za przychód. W związku z pandemią chciałby zrezygnować z tej metody jeszcze w trakcie tego roku. Czy jest to możliwe?
Zasady powstawania przychodów z działalności gospodarczej określają art. 14 ust. 1c–1i ustawy o PIT. Z przepisów tych wynika zasada, że za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności (zob. art. 14 ust. 1c ustawy o PIT). Jednak art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT stanowi, że do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. Przepis ten wyłącza stosowanie art. 14 ust. 1c pkt 2 ustawy o PIT (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 czerwca 2010 r., sygn. akt II FSK 274/09).
Z kolei na podstawie art. 14 ust. 1j ustawy o PIT podatnicy mogą podjąć decyzję, że w przypadku pobrania wpłat na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, podlegających zarejestrowaniu przy zastosowaniu kasy rejestrującej, za datę powstania przychodu uznaje się dzień pobrania wpłaty. W przypadku wyboru takiego sposobu ustalania daty powstania przychodu podatnik jest obowiązany stosować go przez cały rok podatkowy. Podatnik informuje o tym wyborze w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym stosował ten sposób.
Przepisy nie przewidują możliwości rezygnacji ze stosowania tej metody w trakcie roku (po podjęciu przez podatnika na początku roku decyzji o jej stosowaniu). W szczególności możliwość taka nie została przewidziana w ramach przepisów wprowadzanych w związku z pandemią koronawirusa.
Powoduje to, że podatnik, o którym mowa, nie może w trakcie 2020 r. zrezygnować z metody rozpoznawania przychodów, o której mowa w art. 14 ust. 1j ustawy o PIT. Decyzję taką podatnik może podjąć dopiero na początku 2021 r.
Podstawa prawna
• art. 14 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1565)
Czy odszkodowanie wypłacane przez podatnika byłemu pracownikowi (na podstawie ugody zawartej przed sądem) na skutek pozwu wniesionego przez pracownika za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy jest zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych? Czy też odszkodowanie to nie korzysta ze zwolnienia i wypłacając je byłemu pracownikowi, należy potrącić zaliczki na podatek? Czy od takiego odszkodowania należy potrącić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne?
Jak stanowi art. 45 par. 1 kodeksu pracy, w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Odszkodowanie to przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od dwóch tygodni do trzech miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (zob. art. 471 kodeksu pracy). Zakładam, że pytanie dotyczy odszkodowania wypłaconego na tej właśnie podstawie.
Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wolne od podatku są co do zasady otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Co prawda, istnieje wiele wyjątków od tej zasady (jeden z nich obejmuje odprawy i odszkodowania określone w prawie pracy z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę), lecz żaden z nich nie dotyczy odszkodowań wypłacanych pracownikom w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (czyli odszkodowań wypłacanych na podstawie art. 45 par. 1 oraz art. 471 kodeksu pracy).
Odszkodowania takie są zatem zwolnione od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, a w konsekwencji pracodawcy wypłacający takie odszkodowania nie są obowiązani potrącać od nich zaliczek na PIT. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 lutego 2010 r. (nr ITPB2/415-886/09/IB) czy interpretacja indywidualna dyrektora IS w Katowicach z 24 sierpnia 2012 r. (nr IBPBII/1/415-546/12/HK). Jak czytamy w pierwszej z tych interpretacji, „odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem jego wysokość oraz zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw tj. kodeksu pracy”.
Odszkodowanie takie nie stanowi również podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (par. 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe). W konsekwencji od wskazanego odszkodowania pracodawca nie powinien pobierać ani zaliczki na podatek dochodowy, ani składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Podstawa prawna
• art. 45 par. 1, art. 471 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
• art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1565)
• par. 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949)
Czy podatnik może zastosować stawkę 0 proc. do dostawy sprzętu komputerowego (komputery stacjonarne), jeżeli nabywcą ma być gmina, która przekaże ten sprzęt szkole?
W takim przypadku istnieje możliwość zastosowania stawki 0 proc. Otóż na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 26 ustawy o VAT (przy spełnieniu warunków określonych w art. 83 ust. 13–15 ustawy o VAT) możliwe jest stosowanie stawki 0 proc. do dostaw sprzętu komputerowego dla placówek oświatowych (oraz dla organizacji humanitarnych, charytatywnych lub edukacyjnych w celu dalszego nieodpłatnego przekazania placówkom oświatowym). Jest to możliwe także w przypadkach, gdy nabywcą sprzętu komputerowego (jak również zamawiającym i płatnikiem) jest gmina, o ile nabywany przez nią sprzęt komputerowy jest przeznaczony dla placówek oświatowych. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, np. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacjach indywidualnych z 22 października 2018 r. (nr 0111-KDIB3-1.4012.554.2018.3. WN) oraz z 5 listopada 2018 r. (nr 0115-KDIT1-2.4012.723.2018.1.RS). Jak czytamy w drugiej z tych interpretacji: „planowana dostawa ww. sprzętu na rzecz Gminy (jej jednostek organizacyjnych – szkoły i przedszkola, tj. placówek oświatowych w rozumieniu art. 43 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług) będzie opodatkowana 0-proc. stawką podatku, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 26 pkt a ustawy, przy spełnieniu warunków, o których mowa w art. 83 ust. 14 i 15 ustawy”.
Podstawa prawna
• art. 83 ust. 1 pkt 26 oraz ust. 13–15 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1747)
Podatnik sprzedaje urządzenia elektryczne. W przypadku reklamacji często wymienia sprzedane urządzenia na nowe. Czy powinien z tego tytułu dodatkowo naliczać VAT?
Jedną z czynności podlegających opodatkowaniu VAT jest odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Za odpłatne dostawy towarów uznaje się również niektóre nieodpłatne przekazania towarów (zob. art. 7 ust. 2‒7 ustawy o VAT).
Przekazanie towarów podlega jednak opodatkowaniu VAT jako nieodpłatna dostawa towarów wtedy, gdy nie następuje w wykonaniu obowiązku wynikającego z umowy o dokonanie odpłatnej dostawy towarów. Powoduje to m.in., że do podlegających opodatkowaniu nieodpłatnych dostaw towarów nie dochodzi w związku z przekazywaniem w ramach reklamacji towarów wolnych od wad. Przekazania takie stanowią element podlegającej wcześniej opodatkowaniu VAT czynności odpłatnej, a nie podlegającą odrębnemu opodatkowaniu czynność nieodpłatną.
Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 30 czerwca 2016 r. (nr ILPP2/4512-1-278/16-2/MW). Czytamy w niej, że „czynność wymiany towaru wadliwego na towar wolny od wad w przedmiotowej sprawie znajduje się poza zakresem opodatkowania VAT. Wykonanie ww. czynność stanowi bowiem dalszą część uprzednio wykonanego pierwotnego świadczenia (sprzedaży maszyny rolniczej marki X model Y). Spółka nie dokonuje nowej sprzedaży towaru ani nie świadczy żadnej dodatkowej odpłatnej usługi. Czynności te wynikają wyłącznie z uprzednio zawartej transakcji pomiędzy stronami. (…) Podsumowując, wymiana w ramach gwarancji towaru wadliwego na podobny towar wolny od wad, który parametrami, wyposażeniem, jak również ceną odpowiada towarowi wadliwemu, nie powoduje dla Wnioskodawcy nowych skutków na gruncie podatku od towarów i usług w postaci opodatkowania podatkiem VAT”.
Powoduje to, że we wskazanej sytuacji wymiana urządzeń sprzedanych klientom nie podlega opodatkowaniu VAT. W związku z jej dokonywaniem podatnik nie musi zatem naliczać VAT.
Podstawa prawna
• art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 2–7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1747)
