Subskrybuj nas na Youtube
Poszerzony skład NSA ma rozstrzygnąć, czy urzędnicy mogą doręczać decyzję o zabezpieczeniu zobowiązania podatkowego bezpośrednio podatnikowi, jeżeli w postępowaniu wymiarowym reprezentuje go pełnomocnik.
Pytanie pod uchwałę zadał zwykły skład Naczelnego Sądu Administracyjnego. Rozpatrywał on skargę kasacyjną spółki, której dyrektor urzędu (wówczas był to jeszcze urząd kontroli skarbowej) wydał w trakcie postępowania kontrolnego decyzję o zabezpieczeniu zobowiązań podatkowych w VAT, na podstawie art. 33 par. 2 pkt 2 ordynacji podatkowej. Uznał bowiem, że jest obawa, iż spółka nie zapłaci podatku.
Problem polegał na tym, że organ doręczył decyzję o zabezpieczeniu bezpośrednio podatnikowi, mimo że w postępowaniu kontrolnym reprezentował go profesjonalny pełnomocnik (radca prawny).
Podatnik zaskarżył tę decyzję. Twierdził, że skoro nie została ona prawidłowo doręczona, to nie weszła do obrotu prawnego i nie wywołała żadnych skutków prawnych.
WSA w Łodzi uznał, że organ mógł ją doręczyć bezpośrednio podatnikowi.
Wątpliwości co do skuteczności doręczenia powziął natomiast NSA. Dlatego postanowił zadać pytanie siedmioosobowemu składowi sędziów: „Czy dokonanie z naruszeniem art. 145 par. 2 ustawy – Ordynacja podatkowa doręczenia stronie, zamiast ustanowionemu pełnomocnikowi, decyzji o zabezpieczeniu wykonania zobowiązania podatkowego powoduje bezskuteczność tego doręczenia i stwierdzenie na podstawie art. 228 par. 1 pkt 1 ordynacji podatkowej niedopuszczalności odwołania wniesionego od tej decyzji?”
– Jeśli NSA uznałby w uchwale, że organy nie mogą doręczać decyzji o zabezpieczeniu z pominięciem ustanowionego pełnomocnika, to będzie to oznaczać, że nie wchodzi ona do obrotu prawnego i nie wywołuje skutków prawnych. Nie rozpoczyna także biegu termin na wniesienie odwołania – wyjaśnia dr Jolanta Gorąca-Paczuska, radca prawny i doradca podatkowy.
Praktyka jest różna
Ekspertka dodaje, że praktyka organów podatkowych w sprawie doręczania decyzji o zabezpieczeniu jest różna; bywają one doręczane bezpośrednio podatnikowi bądź pełnomocnikowi reprezentującemu podatnika w postępowaniu głównym.
– Rozbieżne są też orzeczenia sądów w tym zakresie – wskazuje Jolanta Gorąca-Paczuska. Część składów orzekających uznaje, że pełnomocnictwo złożone do akt postępowania podatkowego nie wywołuje skutku w postępowaniu zabezpieczającym. Tak stwierdził przykładowo WSA w Łodzi w wyroku z 20 czerwca 2019 r. (sygn. akt I SA/Łd 332/18, nieprawomocny). Orzekł, że nawet jeśli decyzja o zabezpieczeniu została doręczona z pominięciem pełnomocnika, ale strona wniosła odwołanie, to naruszenie to nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy. Skoro bowiem podatnik wniósł środek zaskarżenia, to jego interesy są chronione, więc odwołanie można i należy rozpatrzyć merytorycznie.
Część sądów uznaje jednak, że pełnomocnictwo udzielone w toku postępowania podatkowego obejmuje swoim zakresem także postępowanie zabezpieczające. Przykładowo, w wyroku z 1 września 2020 r. (sygn. akt II FSK 1461/18) NSA orzekł, że doręczenie z pominięciem pełnomocnika powoduje, iż decyzja nie wchodzi do obrotu prawnego, a więc nie wywołuje skutków prawnych.
Jolanta Gorąca-Paczuska jest przekonana co do prawidłowości tego drugiego podejścia. Jej zdaniem, przeciwne stanowisko jest nie do zaakceptowania w demokratycznym państwie prawa. – Nie można sankcjonować takiego naruszenia tym, że podatnik złożył odwołanie. Nie mógł go skutecznie złożyć od decyzji, której nie ma w obrocie prawnym – uważa ekspertka.
NSA o doręczeniach
Uchwała w tej sprawie będzie kolejną dotyczącą doręczeń. W uchwale z 18 marca 2019 r. (sygn. akt I FPS 3/18) NSA uznał, że jeżeli naczelnik urzędu skarbowego doręczył pismo podatnikowi, zamiast ustanowionemu przez niego pełnomocnikowi, to nie doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia, nawet jeśli podatnik dowiedział się o tym piśmie.
Również ostatnia uchwała NSA – z 21 września 2020 r. (sygn. akt I FPS 1/20) – dotyczyła doręczeń, lecz w nieco innym aspekcie. Poszerzony skład sądu orzekł, że do przedłużenia zwrotu VAT nie wystarczy wysłanie zawiadomienia na adres elektroniczny podatnika lub jego pełnomocnika. Musi ono jeszcze zostać skutecznie doręczone drogą elektroniczną przed upływem ustawowego terminu na zwrot podatku.
Wcześniej identycznie brzmiał wyrok składu siedmiu sędziów NSA w sprawie doręczeń tradycyjną pocztą (wyrok z 23 kwietnia 2018 r., sygn. akt I FSK 255/17).
ORZECZNICTWO
Postanowienie NSA z 15 października 2020 r., sygn. akt I FSK 79/18.
