Subskrybuj nas na Youtube
Nie można obniżyć dochodu do opodatkowania o kwotę zobowiązania, które zostało umorzone, a nie zwrócone – potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Chodziło o podatnika, który złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym za lata 2011–2013. We wniosku wskazał na art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT, zgodnie z którym od podstawy opodatkowania można odliczyć zwrócone przez podatnika nienależnie pobrane świadczenia, które uprzednio zwiększyły jego opodatkowany dochód.
Podatnik argumentował, że jako prezes zarządu spółki miał prawo do wynagrodzenia podzielonego na dwa składniki: kwotę stałą i kwotę zmienną. Ta druga zależała od spełnienia przez spółkę określonych wskaźników ekonomicznych. Potem okazało się, że podatnik nie miał jednak prawa do zmiennej części pensji i powinien zwrócić ją spółce.
Obie strony zgodziły się jednak na inne rozwiązanie – konwersję zobowiązania do zwrotu na zobowiązanie z tytułu pożyczki.
Podatnik uważał, że doszło w ten sposób do nowacji (odnowienia) zobowiązania, zgodnie z art. 506 k.c. To by oznaczało – jego zdaniem – że pierwotne zobowiązanie wobec spółki wygasło, słowem, doszło do jego zwrotu. Dlatego domagał się stwierdzenia nadpłaty na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT.
Naczelnik urzędu skarbowego nie zgodził się z taką wykładnią. Zwrócił uwagę na to, że mimo zatytułowania umowy jako „umowa odnowienia i pożyczki”, strony nie określiły w niej jednoznacznie zamiaru odnowienia dotychczasowego zobowiązania. Nie wskazano też woli umorzenia zobowiązania, jak i samego zobowiązania, które ma podlegać umorzeniu. Tym bardziej z umowy nie wynika, by wolą stron było umorzenie dotychczasowego zobowiązania z tytułu zwrotu nienależnego wynagrodzenia za 2011 r. – stwierdził naczelnik.
Uznał więc, że skoro nie doszło do zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia, to podatnik nie może obniżyć o tę kwotę dochodu do opodatkowania.
Podatnik przegrał przed sądami obu instancji. WSA w Warszawie orzekł, że umorzenie zobowiązania nie oznacza jego zwrotu. Wyjaśnił, że z chwilą zawarcia umowy nowacji umorzeniu podlega dotychczasowe nienależne świadczenie, a dłużnik ma spełnić nowe świadczenie wskazane w umowie. To oznacza, że świadczenie pierwotne, które zwiększało uprzednio dochód opodatkowany, nigdy nie zostanie spełnione. W efekcie w dacie zawarcia umowy nowacji (obejmującej nienależne świadczenie, które uprzednio zwiększyło dochód do opodatkowania) nie dojdzie do zwrotu świadczenia.
Skoro nie ma zwrotu świadczenia, to nie może być zastosowany art. 26 ust. 1 ustawy o PIT – stwierdził sąd.
Tego samego zdania był NSA. Sędzia Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, wskazała, że strony nie udowodniły zarówno, że chodzi im o nowację zobowiązania, jak i że doszło do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.
ORZECZNICTWO
Wyroki NSA z 22 września 2020 r., sygn. akt: II FSK 1546/18, II FSK 1627/18, II FSK 1883/18.